II.Mahmut Dönemi Islahatları

II.MAHMUT DÖNEMİ ISLAHALARI

A)İdari Alanda


Divan-ı Hümayun kaldırılarak yerine Nezaretler(Bakanlıklar) kurulmuştur
Tımar ve zeamet kaldırılarak devlet memurlarına maaş bağlanmıştır.
Askerlik işlerini düzenlemek için Dar-ı Şura-ı Askeri.Mülkiye işlerini düzenlemek için Dar-ı Şura-ı Bab-ı Ali ve 1838 ve Meclis-i Vala-i Ahkam-ı Adliye kuruldu.Bu meclisler danışma niteliğinde kararlar almaya yetkiliydiler.Padişah kararları onaylarsa yürürlüğe giriyordu.
İdari birim olarak muhtarlıklar kurulmuştu.
Posta teşkilatı düzenlenmiştir.
Ülke dışı seyahatlerde pasaport uygulamasına başlanmıştır.
Ölen yada azledilen devlet memurlarının mal varlığına devletin el koyması demek olan Müsadere kaldırılmıştır.
Sağlık teşkilatı için önemli olan karanana ilk kez uygulanmıştır.
Memurların kılık kıyafeti yeniden düzenlenmiş ve fes,ceket,pantolon resmi kıyafet olarak kabul edilmiştir.
İller merkeze bağlanmıştır.Merkezi dinlemeyen valilerle mücadele edilmiştir.
B)Askeri Alanda
Sekban-ı Cedid Ordusunun sonra bu orduya benzer Eşkinci Ocağı kurulmuş fakat Yeniçeriler isyan ederek bu orduya da son vermişlerdir.
Yeniçeri Ocağının Kaldırılması
Yeniçerilerin savaşlardaki yetersizliklerinden,halk arasındaki taşkınlıkları ve devlet idaresine karışmaları üzerine halkın ve ulemanın desteğiyle Yeniçeri Ocağı kaldırılmıştır.(1826)
Yorum:Yeniçeri Ocağının kaldırılması ile ıslahatların önündeki önemli bir engel kaldırılmış,padişahların ülke içindeki otoriteleri tekrar artmıştır.
Yeniçeri Ocağının Avrupa usulünde Asakır-ı Mansure-i Muhammediye adıyla yeni bir ordu kurulmuştur.(Bölük,tabur,alay şeklinde düzenlenen ordudur.)
Seraskerlik(Başkomutanlık)makamı oluşturulmuştur.Eyaletlerde ortaya çıkan boşluğu doldurmak için 1834 yılında Redif birlikleri kurulmuştur.
1836’da Anadolu ve Rumeli de Müşirlikler kurulmuş ve Redif birlikleri bunlara bağlanarak,müşirler hem idari hem de askeri yetkiler üstlenmiştir.
İlk defa nüfus sayımı yapılmıştır.(1831)(Nüfus sayımı askeri nitelikte olmuştur.Yalnızca erkekler sayılmıştır.)
Mehteran Bölüğü kaldırılıp Mızıka-ı Hümayun kurulmuştur.
C)Kültür ve Eğitim Alanında
İlk kez Avrupa tarzı eğitim kurumları açılmıştır.
1826’da Tıphane-i Amire (Askeri tıp oklu) açılmıştır.Daha sonra Mektep-i Maarif-i Adliye(Devlet memuru yetiştirmek için) Mektep-i Ulum-ı Harbiye,Mektep-i Bahriye açılmıştır.Enderun kapatılmıştır.
1828 yılında kurulan Mektep-i Rüşdiye Nezareti ile Osmanlı devletinde eğitim-öğretim yeni boyutlar kazanmıştır.Bu gelişme Osmanlı toplumunda bir probleme sebep olmuştur.Osmanlı eğitimin de dünya görüşleri eğitimi anlayışı ve yöntemleri tamamen ters iki kutbun doğmasına yol açmıştır.(Kültür çatışması ortaya çıkmıştır)
Askeri İdadi (Askeri Lise)açılmıştır.
Takvim-i Vekayi adıyla ilk resmi gazete yayınlanmıştır.
Avrupa tarzı müzik serbest bırakılmıştır.
İlk kez yabancı dil okulu açılmıştır
Avrupa’ya ilk kez öğrenci gönderilmiştir.
İlköğretim zorunlu hale getirilmiştir.
D)Ekonomi Alanında
Yabancı mallara karşılık yerli malların kullanımı teşvik edilmiştir.
Müslüman tüccarları teşvik amacı ile vergiler azaltılmıştır.
1838 Balta Limanı Antlaşması ile İngiltere’ye ticari imtiyazlar verilmiştir.
Bu antlaşma ekonomik ıslahatlara büyük darbe vurmuştur.

II. MAHMUT DÖNEMI ISLAHATLARI (1808 –1839)
II. Mahmut zamaninda hemen her alanda ve Avrupa direkt taklit edilerek islahatlar yapilmistir.

Askeri Alanda :

¨ Alemdar Mustafa Pasa tarafindan Nizam-i Cedit’e benzeyen yeni bir ordu kurulmustur. Fakat Yeniçeriler tepki göstererek isyan etmisler. Alemdar Mustafa Pasa öldürülmüs ve kurulan Sekban-i Cedit ocagi kapatilmistir.
¨ II. Mahmut yeniçerilerden olusan Eskinci adiyla yeni bir ocak kurmussa da talim yapmak istememeleri yüzünden ocagi kapatmistir.
¨ 1826 Vakay-i Hayriye : 1826 da halkin ve ulema sinifinin da destegiyle Yeniçeri Ocagi kaldirilmis, bu olaya Vakay-i Hayriye denmistir.

Not : Padisahlarin devlet üzerindeki otoritesi yeniden saglanmis, ayrica islahatlarin önündeki en büyük engel kaldirilmistir.

¨ Yerine Asakir-i Mansure-i Muhammediye ordusu kurulmustur.
¨ Seraskerlik makami kurulmustur.

Yönetim Alaninda :

¨ Sened-i Ittifak (1808) : Ayanlar ile yapilan bir antlasmadir. Buna göre, ayanlar devlete itaat edecek ve yeniliklere karsi çikmayacak, buna karsilik bulunduklari bölgelerde vergi ve asker toplayabileceklerdir.

Not : Hükümdarin yetkilerinin ilk kez sinirlandirilmasi bakimindan Magna Charta’ya benzer. Zorla imzalatilmamis olmasi bakimindan farklilik gösterir.

¨ Divan kaldirilmis yerine nazirliklar (bakanliklar) kurulmustur.
¨ Memurlara rütbe ve nisan sistemi getirilmistir.
¨ Ilk kez nüfus sayimi yapilmistir. (Askeri amaçli)
¨ Iller merkeze baglanmistir.
¨ Dirlik sistemi kaldirilmistir. (Memurlara maas baglandi)
¨ Dar’üs-Suray-i Bab-i Ali (islahatlara öncülük etmek için), Dar’üs-Suray-i Askeri (askerlik islerini düzenlemek için), Meclis-i Valay-i Ahkam-i Adliye (adalet islerini düzenlemek için) kurulmustur.

¨ Muhtar tayinleri yapilmistir.

- Egitim ve Kültürel Alanda :

¨ II. Mahmut resmini yaptirarak devlet dairelerine astirdi.
¨ Posta, polis ve karantina teskilatlari kuruldu.
¨ Memurlara fes ve pantolon giyme zorunlulugu getirildi.
¨ Avrupa tarzi okullar açilmis, bu da egitimde ikiliklerin çikmasina sebep olmustur. (Rüsdiye, Tibbiye, Harbiye, Enderun’un yerine Mekteb-i Maarif-i Adliye)
¨ Ilk kez Avrupa’ya ögrenci gönderildi.
¨ Istanbul’da ilk ögretim zorunlu hale getirildi.

¨ Takvim-i Vakayi adli ilk resmi gazete çikarildi.
¨ Yabanci müzik serbest birakildi.

- Ekonomik Alanda :

¨ Ingilizler’le Balta Limani Antlasmasi yapildi (1838).
¨ Yerli mali kullanimi tesvik edildi.
¨ Yerli tüccarlarin rekabet edebilmesi için gümrük kolayliklari getirildi.
¨ Memurlarin ve askerlerin elbiselerinin yerli kumastan yapilmasina çalisildi.

ALINTIDIR