HARZEMŞAHLAR (1097- 1231 )
Merkez : Gürgenç
Kurucu : Atsız
Önemi : Büyük Selçuklu Devletinin yıkılmasıyla ortaya çıkan boşluğu doldurmuşlardır.
Kendilerini Büyük Selçuklu Devletinin mirasçısı kabul etmişlerdir.

Aral gölünün güneyindeki bölgeye Harezm denir. Bu bölgeyi idare eden kişilere de Harzemşah adı verilir. Bu bölge Alparslan zamanında Selçuklu egemenliğine girmiştir. Melikşah zamanında merkezden gönderilen valiler tarafından yönetilmiştir. Harzemşahlar Devletinin kurucusu Atsız‘dır. Selçuklu Devletinin yıkılmasıyla bağımsızlıklarını ilan ettiler. Ancak Karahıtaylara bağlandılar. Bu devlet Sultan Alaeddin Tekiş döneminde hızla güç kazandılar. Karahıtay, Horasan Selçukluları ve Abbasi halifesiyle savaştı. Alaeddin Muhammet döneminde en geniş sınırlarına ulaştı. Moğolların gerçekleştirdiği OTRAR faciasında yenilgiye uğrayan Muhammet bir süre sonra öldü. Celaleddin Harzemşah döneminde Moğollarla yapılan savaşı kaybedince batıya yöneldiler ve Doğu Anadolu’ya geldiler. Bu sıralarda Anadolu‘da Anadolu Selçuklu Devleti vardı. İki ülkenin bu bölgede hakimiyet mücadelesine giriştiler. Harzemşahlar ile Anadolu Selçuklu Devleti arasında yapılan (Yassıçemen) savaşını Anadolu Selçuklu Devleti kazandı. Celalettin Harzemşah’ın bir süre sonra ölümü ile bu devlet yıkıldı. (1231)
NOT: Harzemşahlar onaltı büyük Türk Devleti arasında yer almaktadır.