Ermeni Meselesinin Tarihi Kronolojisi

ERMENİ OLAYLARI KRONOLOJİSİ TABLOSU(KRONOLOJİK):
OLUŞ TARİHİ, OLAYLAR ve KONULARI

1021 Van'da Ardzruni soyundan Ermeni prensi Senekerim, Türk fetihlerinden rahatsızlık duyarak ülkesini Bizans'a devretti.( 1018’de Selçuklu Türkleri, Çağrı Bey kumandasında Anadolu'ya akınlar tertip etmeye başlamıştı).
1064 Sultan Alparslan, Ani şehrini, Bizanslıların biri Gürcü diğeri Ermeni asıllı iki valisinden aldı.
1461 Fatih Sultan Mehmed, Bursa'daki Ermeni Piskoposu Hovakim'i (Ovakim) İstanbul'a getirterek kendisine Patrik ünvanını verdi ve Ermenilere birçok haklar tanıdı.
1664 Abro Çelebi adında bir Ermeni, Köprülü Fazıl Paşanın bezirganbaşısı oldu.
1790 İlk resmi Ermeni Okulu, Amira Miricanyan ve Şnork Mığırdıç tarafından Kumkapı Fıçıcı sokakta kuruldu.
1824 Patrik Karabet, Ermenice gramer okutan Kumkapı Okulu'nu patrikhanenin himayesine aldı.
1824 (l0 Temmuz) Patrik Karabet, Anadolu'daki Ermeni cemiyetlerine gönderdiği talimatla, Ermeni okullarının sayısını çoğaltılmasını emretti.
1823 Artin Bezciyan adlı Ermeni, Kumkapı'da Bezciyan Okulu'nu kurdu.
1838 (13 Eylül) Üsküdar'da Cemeran Okulu inşa edildi.
1848 (14 Nisan) Ermeni edebiyatının önemli simalarından Haçadur Apovyan, Çarlık yönetimince Sibirya'ya sürüldü. Apovyan'dan bir daha haber alınamadı.
1853 (22 Ekim) Ermeni Maarif Komisyonu kuruldu.
1876 Meclise ilk defa Ermeni milletvekilleri katıldı.
1877 Osmanlı-Rus Savaşları (93 harbi)
1877 (7 Aralık) Ermeni Milli Meclisi, Ermeni halkının askere yazılarak savaşa katılma kararını aldı.
1878 (13 Nisan) İstanbul Ermeni Patriği Nerses, İngiltere Dışişleri Bakanı Salisbury'ye gönderdiği muhtırada, Türklerle beraber yaşayamayacaklarını bildirdi.
1878 (13 Temmuz) Berlin Anlaşması imzalandı. Bu anlaşmaya, Osmanlı Ermenileriyle ilgili 61. madde eklendi.
1878 (3 Ağustos) İngiltere Dışişleri Bakanı Lord Salisbury, İstanbul Büyükelçisi Layard'a gönderdiği talimatta, Osmanlı Hükümeti'nin Doğu'da reformlara başlaması gerektiğini bildirdi.
1890 (20 Haziran) Erzurum İsyanı
1890 (Temmuz) Kumkapı Nümayişi
1892-1893 Merzifon, Kayseri, Yozgat isyanları
1890 Birinci Sason İsyanı
1895 (30 Eylül) Babıâli olayı
1895 Kasım ayında, Ermenilerin Maraş'ta isyan teşebbüsü
1896 30 Ekim İstanbul'da Ermeni eylemi (ilk patırtı)
1896 (1 Haziran) Van isyanı
1896 (26 Ağustos) Banka Olayı
1902 Ermeni dilcilerden H.Acaryan, “Ermeni Diline Türk Dilinin Tesiri ve Ermenilerin Türkçe’den Aldıkları Sözler” adında bir eser yazdı.
1904 İkinci Sason isyanı
1905 (21 Temmuz) Yıldız Camii'nde, Osmanlı Padişahı 2. Abdülhamid’e suikast teşebbüsü.
1908 Ermenilerin Jamanak adlı gazetesi yayın hayatına başladı.
1908 İkinci meclis açıldı ve Ermeni komitecilerden bazıları millet meclisine girdi
1909 (14 Nisan) Adana'da Ermeni isyanı
1915 (3 Mayıs) Van'da Ermeni katliamı
1915 (24 Nisan) Osmanlı devleti aleyhinde faaliyette bulunan Ermeni komiteleri kapatıldı. Bu komitelerin idarecilerinden 235 anarşist tutuklandı.
1915 (14 Mayıs) Tehcir Kanunu çıkarıldı ve isyancı Ermeniler çeşitli yerlerde iskan edildi.
1918 (1 Şubat) Ermeni komitacı Arşak, Bayburt'ta katliam yaptı.
1918 (14 Nisan) Doğubayezit, Rus işgali ve Ermeni mezaliminden kurtuldu.
1918 (15 Nisan) Karaköse (Ağrı), Rus işgalinden ve Ermeni mezaliminden kurtuldu.
1918 (25 Nisan) Ermeni komitacılar, Kars'ın doğusundaki Subatan köyünde 750 Müslümanı şehit etti.
1918 (1 Mayıs) Ermeni komitacılar, Kars'ta, aralarında çocukların da bulunduğu 60 Müslümanı katletti.
1919 (20 Kasım) Osmanlı bürokrasisinde üst düzeyde görev yapan Boğos Nubaryan ve Şerif Paşa, Ermeni-Kürt bağımsızlık belgesini imzaladılar.
1920 (12 Ocak) 450 kişilik Ermeni süvari birliği, Antep'in Arapdar köyünde Müslümanlara işkence yaptı.
1920 (1 Nisan) Antep'te, Fransız ve Ermenilere karşı müdafaa cemiyeti kuruldu.
1921 (15 Mart) Talat Paşa, Berlin'de Ermeniler tarafından öldürüldü.
1921 (6 Aralık) Sait Halim Paşa'yı Ermeniler Roma'da katletti.
1921 (18 Mart) Ermeni Misak Torlakyan, Azerbaycan İçişleri Bakanı Cevanşir Han'ı, Tepebaşı'ndaki Pera Palas Oteli önünde öldürdü.
1922 (22 Temmuz) Cemal Paşa, Tiflis'te Ermeniler tarafından öldürüldü.
1923 Ermeni asıllı Münib Boya, Van Milletvekili olarak meclise girdi.
1934 Franz Werfel'in, “Musa Dağ da Kırk Gün” adlı romanı, ABD'de İngilizce yayımlandı.
1935 (15 Aralık) Pangaltı Ermeni Kilisesi'nde toplanan bir grup Ermeni, Franz Werfel'in, “Musa Dağ'da Kırk Gün” , adlı eserini, “Türk milleti hakkında iftiralarla dolu olduğu” gerekçesiyle yaktı.
1936 Franz Werfel'in, “Musa Dağ'da Kırk Gün” adlı eserinin Fransa da yayımlanması, Türk basınının tepkisini çekti.
1937 Cevat Rıfat Atilhan, “Musa Dağı” adında kitap yazarak, Franz Werfel'in eserinin gerçekleri yansıtmadığını bildirdi.
1937 Werfel'in, “Musa Dağ'da Kırk Gün” adlı eserinin filme alınmasının engellenmesi, ABD Dışişleri Bakanlığı nezdinde gündeme geldi.
1943 Ermeni asıllı Berç Türker Keresteci, Afyonkarahisar milletvekili oldu.
1957 Mığırdıç Şellefyan, 27 Ekim seçimlerinde, Demokrat Parti listesinden İstanbul milletvekili seçildi.
1960 (19 Eylül) Ermeni Milletvekili Zakar Tarver öldü.
1964 (24 Aralık) Kıbrıs Dışişleri Bakanı Kipriyanus Birleşmiş Milletler
Güvenlik Konseyi’nde “Ermeni Meselesini” ortaya atarak Türkiye aleyhine karar çıkarmaya çalıştı.
1965 (24 Nisan) Brezilya’nın Sao Paulo kentinde, Ermeniler tarafından Türkiye aleyhine gösteri düzenlendi.
1969 (24 Nisan) Londra’da, Türk Elçiliği önünde Ermeniler tarafından gösteri yürüyüşü tertip edildi.
1969 (2 Mayıs) Kadıköy’de, Baharettin Dedeşan adlı bir ülkücü, Hayko Gulis adlı bir Ermeni tarafından öldürüldü.
1973 (27 Ocak) Türkiye’nin Los Angeles Başkonsolosu Mehmet Baydar ve yardımcısı Bahadır Demir, yetmiş yaşlarında ki Mığırdıç Yanıkyan adlı ermneni tarafından öldürüldü.
1975 (20 Ocak) Asala örgütü kuruldu.
1975 (22 Ekim) Viyana’da, Büyükelçi Danış Tunalıgil öldürüldü.
1975 (24 Ekim) Paris’te, Büyükelçi İsmail Erez ile polis Talip Yener katledildi.
1976 (16 Şubat) Beyrut Büyükelçiliği Birinci Kâtibi Oktay Cerit öldürüldü.
1977 (9 Haziran) Vatikan Büyükelçisi Taha Carım katledildi.
1978 (2 Haziran) Madrit’te, Büyükelçi Zeki Kunaralp’ın eşi Necla Kunaralp öldürüldü. Bu saldırıda, emekli Büyükelçi Beşir Balcıoğlu da vefat etti.
1979 Fransa'nın Marsilya şehrinde, “Ermeni Kin Anıtı” dikildi. Fransız bakan Joset Comitte, anıtın açılış törenine katıldı.
1979 (15 Nisan) Yunan Hükümeti, Atina’nın Nea Simirna meydanında “'Ermeni İntikam Anıtı”nın dikilmesine izin verdi.
1979 (12 Ekim) Lahey’de, Amsterdam Büyükelçisi Özdemir Benler’in oğlu Ahmet Benler öldürüldü.
1979 (22 Aralık) Paris’te Turizm Müşaviri Yılmaz Çopan öldürüldü.
1980 (6 Şubat) Büyükelçi Doğan Türkmen Bern’de saldırı sonucu yaralandı.
1980 (8 Nisan) Asala, Sayda toplantısında, Kürtlerle Ermeniler arasında benzerlik olduğunu iddia ederek Kürtleri kan kardeşi olarak ilân etti.
1980 (17 Nisan) Vatikan'da, Vecdi Türel silahlı saldırıya uğradı.
1980 (19 Nisan) Asala, Marsilya Türk Konsolosluğu'na roketatarlı saldırı düzenledi.
1980 (31 Temmuz) Atina İdari Ateşemiz Galip Özmen ve kızı Neslihan Özmen acımasızca katledildi.
1980 (5 Ağustos) Lyon'da, Ermeniler tarafından konsolosluğun basılması sonucu Kadir Atılgan, Ramazan Sefer, Kavas Bozdağ ve Hüseyin Toprak adlı vatandaşlar yaralandı.
1980 (26 Eylül) Paris'te, Basın Ataşemiz Selçuk Bakkalbaşı, silahlı saldırıya uğradı.
1980 (10 Kasım) Asala örgütü, Strasburg Türk konsolosluğuna bir saldırı düzenledi.
1980 (17 Aralık) Sidney Başkonsolosu Şarık Arıkyan ile koruma polisi Engin Sever öldürüldü.
1981 (4 Mart) Paris'te Çalışma Müşaviri Reşat Moralı ile din görevlisi Tecelli Arı şehit edildi
1981 (3 Nisan) Kopenhang'da, Çalışma Müşaviri Cavit Demir silahlı saldırıya uğrayarak ağır şekilde yaralandı.
1981 (9 Haziran) Cenevre'de, sözleşmeli sekreter olarak görev yapan Mehmet S. Yergüz öldürüldü. Olayı ASALA üstlendi.
1981 (24 Eylül) Paris Başkonsolosluğu'nu basan Ermeniler, güvenlik görevlisi Cemal Özen'i acımasızca katlettiler.
1981 (25 Ekim) Roma'da ikinci katip Gökberk Ergenekon, silahlı saldırıya uğrayarak yaralandı.
1981 (27 Kasım) Avrupa'da bulunan “Ermeni Öğrenciler Birliği" ile “'Kürt Öğrenci Derneği”, Londra'da ortak bildiri yayınladılar.
1982 (28 Ocak) Los Angeles'te, Başkonsolos Kemal Arıkan, Harry Sasunyan ve Kirkor Saliba tarafından öldürüldü.
1982 (8 Nisan) Ottowa Büyükelçiliği Ticari Müşaviri Kemalettin Güngör silahlı saldırı sonucu yaralandı.
1982 (5 Mayıs) ABD'nin Boston Bölgesi Fahri Konsolosu Okan Gündüz öldürüldü.
1982 (7 Haziran) Lizbon Büyükelçiliği İdari Ataşesi Erkut Akbay öldürüldü.
Bu arada, Ottowa Büyükelçiliği Askeri Ataşesi Atilla Altıkat, Bulgaristan Burgaz Başkonsolosluğu İdari Ataşesi Bora Süelkan ve Lizbon Büyükelçiliği Maslahatgüzarı Yurtsev Mıhçıoğlu'nun eşi Cahide Mıhçıoğlu da silahlı saldırıya uğradırlar. Türkiye’nin Kanada Büyükelçiliği görevinde bulunan Coşkun Kırca da, silahlı saldırıya uğramış, ancak kaçarak kurtulmuştu.
1982 (10 Ağustos) Artin Penik adlı Ermeni, Esenboğa katliamından duyduğu üzüntüyü dile getirerek, kendini yakmak suretiyle Ermeni terörünü lânetledi.
1983 (29 Ocak) Levon Ekmekçiyan, 1982 yılı Esenboğa baskını nedeniyle Ankara'da idam edildi.
1983 Harut Levonyan ve Rafi Elbekyan adlı iki Ermeni militan tarafından Türkiye'nin Yugoslavya Büyükelçisi'ne düzenlenen suikast sırasında, yoldan geçen bir Belgradlı öldü.
1983 (15 Temmuz) Asala mensubu teröristler, Paris Orly havalimanına bombalı saldırı düzenledi. Olayda, 3'ü Türk olmak üzere 7 kişi öldü, 60 kişi de yaralandı.
1983 (27 Temmuz) Türkiye'nin Lizbon Büyükelçiliği'ni basan beş Ermeni ölü olarak ele geçirildi.
1986 (19 Mart) Ermeni Halk Dansları Topluluğu MARAL'ı kuran Benon Kuzubaş öldü.
1987 (10 Aralık) Demokrat Parti'nin İstanbul Milletvekili Ermeni asıllı Mığırdıç Şellefyan öldü.
1988 Sovyet makamları, anti-Sovyet Ermenilerin lideri Paruyr Hayrikyan’ı, uçakla Etyopya'nın merkezi Adis Ababa'ya bıraktı.
1989 Ermenistan'da deprem meydana geldi.
1990 Erivan'da, “Arev” adında Yahudi-Ermeni Kültür Derneği kuruldu.
1990 (11 Eylül) Ermeni Patriği Karakin Kazancıyan, İstanbul Valisi Cahit Bayar'a nezaket ziyaretinde bulundu.
1991 (21 Ocak) Ermeniler, Hacılar kentine bombalı saldın düzenledi.
Saldırıda 3 Sovyet askeri ile 2 Azeri öldü. Ermeniler ayrıca, Azerbaycan'ın Sesi gazetesi muhabiri Savâtin Askerova'yı katletti.
1991 (5 Şubat) Elmira Kafarova, Azerbaycan Yüksek Sovyet Başkanlığına seçildi.
1991 (22 Şubat) Bakü'de, Transkafkasya Müslümanları Dinişleri Başkanlığı'na bağlı faaliyetlerini sürdüren medrese, İslam Enstitüsü'ne dönüştürüldü.
1991 (3 Nisan) Azerbaycan'ın Kazak bölgesine, sılahlı bir Ermeni grubu saldırdı. Olay üzerine Sovyet ordu birlikleri ile Ermeniler arasında çıkan çatışmada, 15 Ermeni hayatını kaybetti.
1991 (13 Nisan) Karabağ'da, Ermeniler ile Azeriler arasında çatışmalar çıktı. Azeri köyleri Ermeniler tarafından top ateşine tutuldu.
1991 (23 Nisan) Suşa kasabasına bağlı Azeri köyleri, Ermeni köylerinden açılan top ve makineli tüfek ateşine maruz kaldı. Olayda 3 Azeri öldü, 3 ev yıkıldı, 3 ev de oturulamaz hale geldi.
1991 (26 Nisan) Karabağ bölgesinde, 4 Azeri güvenlik görevlisi öldürüldü.
Olayı “Karabağ Savaşçıları” adlı örgüt üstlendi.
1991 (7 Mayıs) Diyanet İşleri Başkanlığı'nın daveti üzerine Türkiye'ye gelen Azerbaycan ve Kafkasya Müslümanlarının dini lideri Şeyhülislam Allahşükür Paşazade, Kültür Bakanı Namık Kemal Zeybek'i ziyaret etti
1991 (23 Eylül) Ermenistan bağımsızlığını ilan etti.
1991 (26 Aralık) Sovyetler Birliği dağıldı. 23 Eylül'de bağımsızlığını ilan eden Ermenistan fiilen ve hukuken bağımsız oldu.
1993 (Aralık) Dönemin Dışişleri Bakanı Hikmet Çetin, Ermenistan Dışişleri Bakanı Arman Girakusyan'la Antalya'da biraraya geldi.
1994 (Nisan) MHP Genel Başkanı Alparslan Türkeş ile Türkiye'nin Bonn Büyükelçisi Onur Öymen, Ermenistanlı yetkililerle Frankfurt'ta görüştüler.
1996 (Ocak) Müzisyen Onno Tunç, bir uçak kazasında hayatını kaybetti.
1996 Levon Ter Petrosyan, ikinci defa Ermenistan devlet başkanı seçildi.
1997 1960 yılında kurulan Aramyan Oda Orkestrası'nm yöneticilerinden kemanist İstepan Oskiyan, Nisan ayında öldü.
1997 (4 Aralık) Türkiye Ermenileri Patriği Karekin II, Rum Ortodoks Patriği Bartholomeos'a gönderdiği mektupta, Rum Patrikhanesi'ne yapılan saldınyı kınadı.
1997 (20 Mart) Robert Koçaryan, Ermenistan başbakan oldu.
1997 Ermeni cemaati, Karagözyan Vakfı yönetim kurulunda görev yapan Mardiros Balıkçıyan'ı Ağustos ayında kaybetti. Balik¢yan, kültürel faaliyetlerle meşgul oluyordu.
1997 (26 Temmuz) Jamanak ve Arşav gazetesi yazarlarından Lili Koç vefat etti.
1997 (31 Ağustos) Etmenistan sinemasının yönetmen ve senaryo yazan Frunze Dovlatyan öldü.
1997 (11 Ekim) Ermeni alfabesinin yıldönümü hatırasına, Kültür Haftası tertip edildi. Hafta İstanbul Ermeni Patrikhanesi’nin öğretmen ve sanatçılarının işbirliğiyle düzenlendi.
1997 (12 Ekim) Kumkapı Meryem Ana Kilisesi, geleneksel Madağ Günü'nü bu yıl da düzenledi.
1997 İstanbul'da yayımlanan Ermenice gazete ve dergilerde araştırma yazıları çıkan Hırant Papazyan, Kasım ayında öldü.
1997 (1 Aralık) Ermeni Sanayicileri ve İşadamları Derneği Başkanı Aram Vardanyan, Türk-Ermeni İş Komitesi toplantısına katılmak üzere Türkiye'ye geldi. Vardanyan, görüşmede, Ermenistan ve Türkiye arasındaki sınır kapısının açılması meselesini görüştü.
1997 (6 Aralık) Eseyan Okulu'nun kuruluşunun 50. yıldönümü kutlamaları yapıldı.
1997 (19 Aralık) Jamanak Gazetesi'nin 90. kuruluş yıldönümünü kutlamak için, Ermeniler Kazaz Amira'da bir dizi etkinlik düzenledi.
1997 (20 Aralık) Ermeniler, Surp Agop Hastanesi'nin 160. yıldönümünü yılbaşı şöleniyle birlikte kutladılar.
1997 Türkiye Gazeteciler Cemiyeti, 1997 Sedat Simavi Ödülü'nü gazetecilik dalında Garbis Özatay'a verdi.
1997 (Aralık) Türkiye Ermenileri Patriki Karekin II, Doğuş Yortusu vesilesiyle kiliselere gönderdiği mesajda, Süryani, Kipti, Habeşistan, Rum, Rus, Bulgar, Romen, Gürcü patrikleri ile Papa II. Jean Paul'un Doğuş Yortusu'nu kutladı.
1997 Franz Werfel'in, “Musa Dağ'da Kırk Gün” adlı eseri, Belge Yayınları tarafından Türkçe'ye çevrilerek yayımlandı.
1998 Ocak ayındaki törende, Yeşilköy Metropoliti Miran Hırisostomos Kalayci’nın denize attığı haçı, Ermeni genci Murat Köşker çıkardı.
1998 Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel, Jamanak gazetesinin 90. kuruluş yıldönümü vesilesiyle, gazetenin editörü Ara Koçunyan'ı Cumhurbaşkanlığı köşkünde kabul etti.
1998 (Şubat) Ermenistan Devlet Başkanı Levon Ter Petrosyan istifa etti. Böylece Robert Koçaryan'a liderlik yolu açıldı. Petrosyan, Karabağ'da barış istediği için Şahin'lerin tepkisini çekmişti.
1998 (Şubat) Petrosyan'ın istifasını değerlendiren Azerbaycan Halk Cephesi Başkanı Elçibey, Koçaryan'ın geçmişte Rusları arkasına alarak Karabağ'da Azerbaycan'a karşı ayaklandığını bildirdi.
1998 Türkiye Ermenileri Patriki Karekin II (Bedros Kazancıyan) öldü.
Kazancıyan,10 Mart'ta toprağa gömüldü.
1998 (30 Mart) Koçaryan, Ermenistan devlet başkanlığına seçildi.
1998 (29 Mayıs) Fransa parlamentosu, sözde Ermeni soykırımı yasa tasarısını tanıdı.
1998 (3 Haziran) Tebriz'de Azeriler, Fransız parlamentosu tarafından kabul edilen sözde Ermeni soykırımı yasa tasarısını protesto ettiler.
1998 (19 Haziran) Patrik Kazancıyan'ın ölümüyle kendisini patrik vekili ilân eden Mesrop Mutafyân'ın dilekçesi, İstanbul Valiliği tarafından iade edildi.
Mutafyan'ın bu sıfatı kullanamıyacağı ifade edildi.
1998 Ozan-yazar Kevork Emin Muratyan, 79 yaşında Erivan'da öldü.
1998 (Temmuz) Bölücü örgüt başı A.bdullah Öc.alan, Ermenistan yönetiminden, örgüte özel köy tahsis edilmesini istedi.
1998 (Temmuz) Azerbaycan Cumhurbaşkanı Aliyev, İngiltere'yi ziyaret ederek Başbakan Tony Blair ile görüştü.
1998 (4 Temmuz) Azerbaycan Devlet Başkanı Aliyev, Ermenistan Devlet Başkanı Koçaryan'ı, Eylül'de Bakü'de yapılacak bölge liderleri toplantısına davet etti.
1998 (3 Ağustos) Patrik Kazancıyan'ın ölümünden sonra kendini Patrik Vekili ilân eden Mesrob Mutafyan, gelen tepkiler üzerine istifa etti. Mutafyan'ın yerine Şahan Sıvacıyan geçti.
1998 (14 Ekim) Mesrob Mutafyan, Türkiye Ermenileri 84. Patriği seçildi.
Kumkapı Meryem Ana Kilisesi'nde yapılan seçimlerde, Sıvacıyan ilk turda 15 oy alınca adaylıktan çekildi. İkinci turda 74 oy alan Mutafyan, yaptığı teşekkür konuşmasında, patrik seçilmesiyle yeni bir dönemin başladığını belirtti.
1998 (23 Kasım) Ötanazi uygulamaları ile tanınan dünyaca ünlü doktor Jack Kevorkyan, ABD'nin en çok izlenen CBS televizyonundaki “60 Dakika” adlı programda, ötanazi'yi nasıl uyguladığını gösterdi. Ermeni asıllı Kevorkyan, programda, hastası Thomas Youk'u nasıl öldürdüğünü anlattı.

ERMENİ OLAYLARI KRONOLOJİSİ TABLOSU(ALFABETİK):
OLUŞ TARİHİ, OLAYLAR ve KONULARI

1982 ABD'nin Boston Bölgesi Fahri Konsolosu Okan Gündüz öldürüldü. (5 Mayıs)
1664 Abro Çelebi adında bir Ermeni, Köprülü Fazıl Paşa'nın bezirganbaşısı oldu.
1909 Adana'da Ermeni isyanı (14 Nisan)
1920 Antep'te, Fransız ve Ermenilere karşı müdafaa cemiyeti kuruldu. (1 Nisan)
1823 Artin Bezciyan adlı Ermeni, Kumkapı'da Bezciyan Okulu'nu kurdu.
1982 Artin Penik adlı Ermeni, Esenboğa katliamından duyduğu üzüntüyü dile getirerek, kendini yakmak suretiyle Ermeni terörünü lânetledi. (10 Ağustos)
1983 Asala mensubu teröristler, Paris Orly havalimanına bombalı saldırı düzenledi. Olayda, 3'ü Türk olmak üzere 7 kişi öldü, 60 kişi de yaralandı. (15 Temmuz)
1975 Asala örgütü kuruldu. (20 Ocak)
1980 Asala örgütü, Strasburg Türk konsolosluğuna bir saldırı düzenledi. (10 Kasım)
1980 Asala, Marsilya Türk Konsolosluğu'na roketatarlı saldırı düzenledi. (19 Nisan)
1980 Asala, Sayda toplantısında, Kürtlerle Ermeniler arasında benzerlik olduğunu iddia ederek Kürtleri kan kardeşi olarak ilân etti. (8 Nisan)
1980 Atina İdari Ateşemiz Galip Özmen ve kızı Neslihan Özmen acımasızca katledildi. (31 Temmuz)
1981 Avrupa'da bulunan “Ermeni Öğrenciler Birliği" ile “'Kürt Öğrenci Derneği”, Londra'da ortak bildiri yayınladılar(27 Kasım)
1998 Azerbaycan Cumhurbaşkanı Aliyev, İngiltere'yi ziyaret ederek Başbakan Tony Blair ile görüştü. (Temmuz)
1998 Azerbaycan Devlet Başkanı Aliyev, Ermenistan Devlet Başkanı Koçaryan'ı, Eylül'de Bakü'de yapılacak bölge liderleri toplantısına davet etti. (4 Temmuz)
1991 Azerbaycan'ın Kazak bölgesine, sılahlı bir Ermeni grubu saldırdı. Olay üzerine Sovyet ordu birlikleri ile Ermeniler arasında çıkan çatışmada, 15 Ermeni hayatını kaybetti. (3 Nisan)
1895 Babıâli olayı(30 Eylül)
1991 Bakü'de, Transkafkasya Müslümanları Dinişleri Başkanlığı'na bağlı faaliyetlerini sürdüren medrese, İslam Enstitüsü'ne dönüştürüldü. (22 Şubat)
1896 Banka Olayı(26 Ağustos)
1878 Berlin Anlaşması imzalandı. Bu anlaşmaya, Osmanlı Ermenileriyle ilgili 61. madde eklendi. (13 Temmuz)
1976 Beyrut Büyükelçiliği Birinci Kâtibi Oktay Cerit öldürüldü. (16 Şubat)
1890 Birinci Sason İsyanı
1998 Bölücü örgüt başı A.bdullah Ö.calan, Ermenistan yönetiminden, örgüte özel köy tahsis edilmesini istedi. (Temmuz)
1965 Brezilya’nın Sao Paulo kentinde, Ermeniler tarafından Türkiye aleyhine gösteri düzenlendi. 24 Nisan)
1980 Büyükelçi Doğan Türkmen Bern’de saldırı sonucu yaralandı. (6 Şubat)
1922 Cemal Paşa, Tiflis'te Ermeniler tarafından öldürüldü. (22 Temmuz)
1981 Cenevre'de, sözleşmeli sekreter olarak görev yapan Mehmet S. Yergüz öldürüldü. Olayı ASALA üstlendi. (9 Haziran)
1937 Cevat Rıfat Atilhan, “Musa Dağı” adında kitap yazarak, Franz Werfel'in eserinin gerçekleri yansıtmadığını bildirdi.
1998 Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel, Jamanak gazetesinin 90. kuruluş yıldönümü vesilesiyle, gazetenin editörü Ara Koçunyan'ı Cumhurbaşkanlığı köşkünde kabul etti.
1987 Demokrat Parti'nin İstanbul Milletvekili Ermeni asıllı Mığırdıç Şellefyan öldü. (10 Aralık)
1991 Diyanet İşleri Başkanlığı'nın daveti üzerine Türkiye'ye gelen Azerbaycan ve Kafkasya Müslümanlarının dini lideri Şeyhülislam Allahşükür Paşazade, Kültür Bakanı Namık Kemal Zeybek'i ziyaret etti(7 Mayıs)
1918 Doğubayezit, Rus işgali ve Ermeni mezaliminden kurtuldu. (14 Nisan)
1993 Dönemin Dışişleri Bakanı Hikmet Çetin, Ermenistan Dışişleri Bakanı Arman Girakusyan'la Antalya'da biraraya geldi. (Aralık)
1991 Elmira Kafarova, Azerbaycan Yüksek Sovyet Başkanlığına seçildi. (5 Şubat)
1990 Erivan'da, “Arev” adında Yahudi-Ermeni Kültür Derneği kuruldu.
1997 Ermeni alfabesinin yıldönümü hatırasına, Kültür Haftası tertip edildi.
Hafta İstanbul Ermeni Patrikhanesi’nin öğretmen ve sanatçılarının işbirliğiyle düzenlendi. (11 Ekim)
1943 Ermeni asıllı Berç Türker Keresteci, Afyonkarahisar milletvekili oldu.
1923 Ermeni asıllı Münib Boya, Van Milletvekili olarak meclise girdi.
1997 Ermeni cemaati, Karagözyan Vakfı yönetim kurulunda görev yapan Mardiros Balıkçıyan'ı Ağustos ayında kaybetti. Balik¢yan, kültürel faaliyetlerle meşgul oluyordu.
1902 Ermeni dilcilerden H.Acaryan, “Ermeni Diline Türk Dilinin Tesiri ve Ermenilerin Türkçe’den Aldıkları Sözler” adında bir eser yazdı.
1848 Ermeni edebiyatının önemli simalarından Haçadur Apovyan, Çarlık yönetimince Sibirya'ya sürüldü. Apovyan'dan bir daha haber alınamadı. (14 Nisan)
1986 Ermeni Halk Dansları Topluluğu MARAL'ı kuran Benon Kuzubaş öldü. (19 Mart)
1918 Ermeni komitacı Arşak, Bayburt'ta katliam yaptı. (1 Şubat)
1918 Ermeni komitacılar, Kars'ın doğusundaki Subatan köyünde 750 müslümanı şehit etti. (25 Nisan)
1918 Ermeni komitacılar, Kars'ta, aralarında çocukların da bulunduğu 60 müslümanı katletti. (1 Mayıs)
1853 Ermeni Maarif Komisyonu kuruldu. (22 Ekim)
1960 Ermeni Milletvekili Zakar Tarver öldü. (19 Eylül)
1877 Ermeni Milli Meclisi, Ermeni halkının askere yazılarak savaşa katılma kararını aldı. (7 Aralık)
1921 Ermeni Misak Torlakyan, Azerbaycan İçişleri Bakanı Cevanşir Han'ı, Tepebaşı'ndaki Pera Palas Oteli önünde öldürdü. (18 Mart)
1990 Ermeni Patriği Karakin Kazancıyan, İstanbul Valisi Cahit Bayar'a nezaket ziyaretinde bulundu. (11 Eylül)
1997 Ermeni Sanayicileri ve İşadamları Derneği Başkanı Aram Vardanyan, Türk-Ermeni İş Komitesi toplantısına katılmak üzere Türkiye'ye geldi. Vardanyan, görüşmede, Ermenistan ve Türkiye arasındaki sınır kapısının açılması meselesini görüştü. (1 Aralık)
1920 Ermeni süvari birliği(450 kişilik), Antep'in Arapdar köyünde müslümanlara işkence yaptı. (12 Ocak)
1991 Ermeniler, Hacılar kentine bombalı saldın düzenledi. Saldırıda 3 Sovyet askeri ile 2 Azeri öldü. Ermeniler ayrıca, Azerbaycan'ın Sesi gazetesi muhabiri Savâtin Askerova'yı katletti. (21 Ocak)
1997 Ermeniler, Surp Agop Hastanesi'nin 160. yıldönümünü yılbaşı şöleniyle birlikte kutladılar. (20 Aralık)
1908 Ermenilerin Jamanak adlı gazetesi yayın hayatına başladı.
1991 Ermenistan bağımsızlığını ilan etti. (23 Eylül)
1998 Ermenistan Devlet Başkanı Levon Ter Petrosyan istifa etti. Böylece Robert Koçaryan'a liderlik yolu açıldı. Petrosyan, Karabağ'da barış istediği için Şahin'lerin tepkisini çekmişti. (Şubat)
1989 Ermenistan'da deprem meydana geldi.
1890 Erzurum İsyanı(20 Haziran)
1997 Eseyan Okulu'nun kuruluşunun 50. yıldönümü kutlamaları yapıldı. (6 Aralık)
1997 Etmenistan sinemasının yönetmen ve senaryo yazan Frunze Dovlatyan öldü.
(31 Ağustos)
1461 Fatih Sultan Mehmed, Bursa'daki Ermeni Piskoposu Hovakim'i (Ovakim)
İstanbul'a getirterek kendisine Patrik ünvanını verdi ve Ermenilere birçok haklar tanıdı.
1998 Fransa parlamentosu, sözde Ermeni soykırımı yasa tasarısını tanıdı. (29 Mayıs)
1979 Fransa'nın Marsilya şehrinde, “Ermeni Kin Anıtı” dikildi. Fransız bakan Joset Comitte, anıtın açılış törenine katıldı.
1934 Franz Werfel'in, “Musa Dağ da Kırk Gün” adlı romanı, ABD'de İngilizce yayımlandı.
1997 Franz Werfel'in, “Musa Dağ'da Kırk Gün” adlı eseri, Belge Yayınları tarafından Türkçe'ye çevrilerek yayımlandı.
1936 Franz Werfel'in, “Musa Dağ'da Kırk Gün” adlı eserinin Fransa da yayımlanması, Türk basınının tepkisini çekti.
1983 Harut Levonyan ve Rafi Elbekyan adlı iki Ermeni militan tarafından Türkiye'nin Yugoslavya Büyükelçisi'ne düzenlenen suikast sırasında, yoldan geçen bir Belgradlı öldü.
1908 İkinci meclis açıldı ve Ermeni komitecilerden bazıları millet meclisine girdi
1904 İkinci Sason isyanı 1790 İlk resmi Ermeni Okulu, Amira Miricanyan ve Şnork Mığırdıç tarafından Kumkapı Fıçıcı sokakta kuruldu.
1878 İngiltere Dışişleri Bakanı Lord Salisbury, İstanbul Büyükelçisi Layard'a gönderdiği talimatta, Osmanlı Hükümeti'nin Doğu'da reformlara başlaması gerektiğini bildirdi(3 Ağustos)
1878 İstanbul Ermeni Patriği Nerses, İngiltere Dışişleri Bakanı Salisbury'ye gönderdiği muhtırada, Türklerle beraber yaşayamayacaklarını bildirdi. (13 Nisan)
1896 İstanbul'da Ermeni eylemi (ilk patırtı), 30 Ekim
1997 İstanbul'da yayımlanan Ermenice gazete ve dergilerde araştırma yazıları çıkan Hırant Papazyan, Kasım ayında öldü.
1997 İstepan Oskiyan( kemanist, 1960 yılında kurulan Aramyan Oda Orkestrası'nın yöneticilerinden) Nisan ayında öldü.
1908 İttihat ve Terakki Cemiyeti, 2. Meşrutiyet’in ilanından sonra İttihat ve Terakki Fırkası adını aldı. (17 Aralık)
1997 Jamanak Gazetesi'nin 90. kuruluş yıldönümünü kutlamak için, Ermeniler Kazaz Amira'da bir dizi etkinlik düzenledi. (19 Aralık)
1997 Jamanak ve Arşav gazetesi yazarlarından Lili Koç vefat etti. (26 Temmuz)
1969 Kadıköy’de, Baharettin Dedeşan adlı bir ülkücü, Hayko Gulis adlı bir Ermeni tarafından öldürüldü. (2 Mayıs)
1991 Karabağ bölgesinde, 4 Azeri güvenlik görevlisi öldürüldü. Olayı “Karabağ Savaşçıları” adlı örgüt üstlendi. (26 Nisan)
1991 Karabağ'da, Ermeniler ile Azeriler arasında çatışmalar çıktı. Azeri köyleri Ermeniler tarafından top ateşine tutuldu. (13 Nisan)
1918 Karaköse (Ağrı), Rus işgalinden ve Ermeni mezaliminden kurtuldu. (15 Nisan)
1895 Kasım ayında, Ermenilerin Maraş'ta isyan teşebbüsü 1964 Kıbrıs Dışişleri Bakanı Kipriyanus Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nde “Ermeni Meselesini” ortaya atarak Türkiye aleyhine karar
çıkarmaya çalıştı. (24 Aralık)
1998 Koçaryan, Ermenistan devlet başkanlığına seçildi. (30 Mart)
1981 Kopenhang'da, Çalışma Müşaviri Cavit Demir silahlı saldırıya uğrayarak ağır şekilde yaralandı. (3 Nisan)
1997 Kumkapı Meryem Ana Kilisesi, geleneksel Madağ Günü'nü bu yıl da düzenledi. (12 Ekim)
1890 Kumkapı Nümayişi(Temmuz)
1979 Lahey’de, Amsterdam Büyükelçisi Özdemir Benler’in oğlu Ahmet Benler öldürüldü. (12 Ekim)
1983 Levon Ekmekçiyan, 1982 yılı Esenboğa baskını nedeniyle Ankara'da idam edildi. (29 Ocak)
1996 Levon Ter Petrosyan, ikinci defa Ermenistan devlet başkanı seçildi.
1982 Lizbon Büyükelçiliği İdari Ataşesi Erkut Akbay öldürüldü. Bu arada, Ottowa Büyükelçiliği Askeri Ataşesi Atilla Altıkat, Bulgaristan Burgaz Başkonsolosluğu İdari Ataşesi Bora Süelkan ve Lizbon Büyükelçiliği Maslahatgüzarı Yurtsev Mıhçıoğlu'nun eşi Cahide Mıhçıoğlu da silahlı saldırıya uğradırlar. Türkiye’nin Kanada Büyükelçiliği görevinde bulunan Coşkun Kırca da, silahlı saldırıya uğramış, ancak kaçarak kurtulmuştu. (7 Haziran)
1969 Londra’da, Türk Elçiliği önünde Ermeniler tarafından gösteri yürüyüşü tertip edildi. (24 Nisan)
1982 Los Angeles'te, Başkonsolos Kemal Arıkan, Harry Sasunyan ve Kirkor Saliba tarafından öldürüldü. (28 Ocak)
1980 Lyon'da, Ermeniler tarafından konsolosluğun basılması sonucu Kadir Atılgan, Ramazan Sefer, Kavas Bozdağ ve Hüseyin Toprak adlı vatandaşlar yaralandı. (5 Ağustos)
1978 Madrit’te, Büyükelçi Zeki Kunaralp’ın eşi Necla Kunaralp öldürüldü. Bu saldırıda, emekli Büyükelçi Beşir Balcıoğlu da vefat etti. (2 Haziran)
1876 Meclise ilk defa Ermeni milletvekilleri katıldı.
1892-1893 Merzifon, Kayseri, Yozgat isyanları
1998 Mesrob Mutafyan, Türkiye Ermenileri 84. Patriği seçildi. Kumkapı Meryem Ana Kilisesi'nde yapılan seçimlerde, Sıvacıyan ilk turda 15 oy alınca adaylıktan çekildi. İkinci turda 74 oy alan Mutafyan, yaptığı teşekkür konuşmasında, patrik seçilmesiyle yeni bir dönemin başladığını belirtti.(14 Ekim)
1994 MHP Genel Başkanı Alparslan Türkeş ile Türkiye'nin Bonn Büyükelçisi Onur Öymen, Ermenistanlı yetkililerle Frankfurt'ta görüştüler. (Nisan)
1957 Mığırdıç Şellefyan, 27 Ekim seçimlerinde, Demokrat Parti listesinden İstanbul milletvekili seçildi.
1996 Müzisyen Onno Tunç, bir uçak kazasında hayatını kaybetti. (Ocak)
1998 Ocak ayındaki törende, Yeşilköy Metropoliti Miran Hırisostomos Kalayci’nın denize attığı haçı, Ermeni genci Murat Köşker çıkardı.
1919 Osmanlı bürokrasisinde üst düzeyde görev yapan Boğos Nubaryan ve Şerif Paşa, Ermerini-Kürt bağımsızlık belgesini imzaladılar. (20 Kasım)
1915 Osmanlı devleti aleyhinde faaliyette bulunan Ermeni komiteleri kapatıldı. Bu komitelerin idarecilerinden 235 anarşist tutuklandı. (24 Nisan)
1877 Osmanlı-Rus Savaşları (93 harbi)
1982 Ottowa Büyükelçiliği Ticari Müşaviri Kemalettin Güngör silahlı saldırı sonucu yaralandı. (8 Nisan)
1998 Ozan-yazar Kevork Emin Muratyan, 79 yaşında Erivan'da öldü.
1998 Ötanazi uygulamaları ile tanınan dünyaca ünlü doktor Jack Kevorkyan, ABD'nin en çok izlenen CBS televizyonundaki “60 Dakika” adlı programda, ötanazi'yi nasıl uyguladığını gösterdi. Ermeni asıllı Kevorkyan, programda, hastası Thomas Youk'u nasıl öldürdüğünü anlattı. (23 Kasım)
1935 Pangaltı Ermeni Kilisesi'nde toplanan bir grup Ermeni, Franz Werfel'in, “Musa Dağ'da Kırk Gün” , adlı eserini, “Türk milleti hakkında iftiralarla dolu olduğu” gerekçesiyle yaktı. (15 Aralık)
1981 Paris Başkonsolosluğu'nu basan Ermeniler, güvenlik görevlisi Cemal Özen'i acımasızca katlettiler. (24 Eylül)
1979 Paris’te Turizm Müşaviri Yılmaz Çopan öldürüldü. (22 Aralık)
1975 Paris’te, Büyükelçi İsmail Erez ile polis Talip Yener katledildi. (24 Ekim)
1981 Paris'te Çalışma Müşaviri Reşat Moralı ile din görevlisi Tecelli Arı şehit edildi(4 Mart)
1980 Paris'te, Basın Ataşemiz Selçuk Bakkalbaşı, silahlı saldırıya uğradı.(26 Eylül)
1824 Patrik Karabet, Anadolu'daki Ermeni cemiyetlerine gönderdiği talimatla, Ermeni okullarının sayısını çoğaltılmasını emretti. (l0 Temmuz)
1824 Patrik Karabet, Ermenice gramer okutan Kumkapı Okulu'nu patrikhanenin himayesine aldı.
1998 Patrik Kazancıyan'ın ölümünden sonra kendini Patrik Vekili ilân eden Mesrob Mutafyan, gelen tepkiler üzerine istifa etti. Mutafyan'ın yerine Şahan Sıvacıyan geçti. (3 Ağustos)
1998 Patrik Kazancıyan'ın ölümüyle kendisini patrik vekili ilân eden Mesrop Mutafyân'ın dilekçesi, İstanbul Valiliği tarafından iade edildi. Mutafyan'ın bu sıfatı kullanamıyacağı ifade edildi. (19 Haziran)
1998 Petrosyan'ın istifasını değerlendiren Azerbaycan Halk Cephesi Başkanı Elçibey, Koçaryan'ın geçmişte Rusları arkasına alarak Karabağ'da Azerbaycan'a karşı ayaklandığını bildirdi. (Şubat)
1997 Robert Koçaryan, Ermenistan başbakan oldu. (20 Mart)
1981 Roma'da ikinci katip Gökberk Ergenekon, silahlı saldırıya uğrayarak yaralandı. (25 Ekim)
1921 Sait Halim Paşa'yı Ermeniler Roma'da katletti. (6 Aralık)
1980 Sidney Başkonsolosu Şarık Arıkyan ile koruma polisi Engin Sever öldürüldü. (17 Aralık)
1988 Sovyet makamları, anti-Sovyet Ermenilerin lideri Paruyr Hayrikyan’ı, uçakla Etyopya'nın merkezi Adis Ababa'ya bıraktı.
1991 Sovyetler Birliği dağıldı. 23 Eylül'de bağımsızlığını ilan eden Ermenistan fiilen ve hukuken bağımsız oldu. (26 Aralık)
1064 Sultan Alparslan, Ani şehrini, Bizanslıların biri Gürcü diğeri Ermeni asıllı iki valisinden aldı.
1918 Sultan II. Abdülhamit vefat etti. (10 Şubat)
1991 Suşa kasabasına bağlı Azeri köyleri, Ermeni köylerinden açılan top ve makineli tüfek ateşine maruz kaldı. Olayda 3 Azeri öldü, 3 ev yıkıldı, 3 ev de oturulamaz hale geldi. (23 Nisan)
1921 Talat Paşa, Berlin'de Ermeniler tarafından öldürüldü. (15 Mart)
1998 Tebriz'de Azeriler, Fransız parlamentosu tarafından kabul edilen sözde Ermeni soykırımı yasa tasarısını protesto ettiler. (3 Haziran)
1915 Tehcir Kanunu çıkarıldı ve isyancı Ermeniler çeşitli yerlerde iskan edildi. (14 Mayıs)
1997 Türkiye Ermenileri Patriği Karekin II, Rum Ortodoks Patriği Bartholomeos'a gönderdiği mektupta, Rum Patrikhanesi'ne yapılan saldınyı kınadı. (4 Aralık)
1998 Türkiye Ermenileri Patriki Karekin II (Bedros Kazancıyan) öldü.
Kazancıyan,10 Mart'ta toprağa gömüldü.
1997 Türkiye Ermenileri Patriği Karekin II, Doğuş Yortusu vesilesiyle kiliselere gönderdiği mesajda, Süryani, Kipti, Habeşistan, Rum, Rus, Bulgar, Romen, Gürcü patrikleri ile Papa II. Jean Paul'un Doğuş Yortusu'nu kutladı. (Aralık)
1997 Türkiye Gazeteciler Cemiyeti, 1997 Sedat Simavi Ödülü'nü gazetecilik dalında Garbis Özatay'a verdi.
1973 Türkiye’nin Los Angeles Başkonsolosu Mehmet Baydar ve yardımcısı Bahadır Demir, yetmiş yaşlarında ki Mığırdıç Yanıkyan adlı Ermneni tarafından öldürüldü. (27 Ocak)
1983 Türkiye'nin Lizbon Büyükelçiliği'ni basan beş Ermeni ölü olarak ele geçirildi. (27 Temmuz)
1838 Üsküdar'da Cemeran Okulu inşa edildi. (13 Eylül)
1896 Van isyanı(1 Haziran)
1021 Van'da Ardzruni soyundan Ermeni prensi Senekerim, Türk fetihlerinden rahatsızlık duyarak ülkesini Bizans'a devretti.( 1018’de Selçuklu Türkleri, Çağrı Bey kumandasında Anadolu'ya akınlar tertip etmeye başlamıştı).
1915 Van'da Ermeni katliamı(3 Mayıs)
1977 Vatikan Büyükelçisi Taha Carım katledildi. (9 Haziran)
1980 Vatikan'da, Vecdi Türel silahlı saldırıya uğradı. (17 Nisan)
1975 Viyana’da, Büyükelçi Danış Tunalıgil öldürüldü. (22 Ekim)
1937 Werfel'in, “Musa Dağ'da Kırk Gün” adlı eserinin filme alınmasının engellenmesi, ABD Dışişleri Bakanlığı nezdinde gündeme geldi.
1905 Yıldız Camii'nde, Osmanlı Padişahı 2. Abdülhamid’e suikast teşebbüsü.(21 Temmuz)
1979 Yunan Hükümeti, Atina’nın Nea Simirna meydanında “'Ermeni İntikam Anıtı”nın dikilmesine izin verdi. (15 Nisan)

Alıntıdır....