Osman OLCAY - Sevr Andlaşmasına Doğru




ÖNSÖZ'den bir bölüm

Bu kitabın nasıl ve niçin yazıldığım açıklamakta yarar görüyorum.

1) Seha L. Meray arşivlerimizin, pek çok nedenlerle, ne yazık ki, bir çok yabancı ülkelerdeki uygulamaya benzer biçimde açılmadığını, kendi siyasal yaşamımızla ilgili belgelerin kamuoyumuzca, hatta düşünürlerimiz, araştırıcılarımız ve bilim adamlarımızca bilinmediğini görmüş ve bundan yakına gelmiş, ayrıca kendi çalışmalarında bunun eksikliğini çekmiş bir kişi olarak, hiç olmazsa Devlet olarak varlığımızın temel belgeleri niteliğindeki Andlaşmaların görüşme tutanaklarının dilimizde yayınlanması gereği üzerinde yıllardan beri durmaktaydı. Bunun sonucu olarak, uzun bir süre, tek başına, sağlığını yitirme pahasına, Türkiye Cumhuriyetinin gerçek temelini oluşturan Lozan Andlaşmasının tutanaklarını, bu Andlaşmanın imzalanmasının ellinci yılma yetiştirme çabasını gösterdi ve amacına ulaştı. Aynı düşünce içinde, Montrö Sözleşmesinin imzalanmasının kırkıncı yılma da, bu sözleşmenin hazırlandığı Konferansın tutanakları, yine onun çabasıyla yetiştirildi.

Bundan sonra, hem bu iki andlaşmanın değerlendirilebilmesi için hem de Türkiye'ye karşı yüz yıllardır girişilmiş olan bir savaşımın son perdesini oluşturduğu göz önünde tutularak, Osmanlı Devletinin yaşamının son büyük siyasal belgesi olan Sevr Barış Andlaşmasının metni, bugünkü kuşakların anlayabilecekleri bir dilde, yeni baştan çevrildi. 1977 yılı ortalarında biten bu ortak çalışmamız sırasında, metin çevirisiyle yetinmemek gerektiğinin bilinci içinde idik. Ancak, bizim dışımızda ve haberimiz olmadan yapılmış andlaşma ile ilgili görüşmeleri hangi yabancı kaynaktan derli toplu biçimde bulabileceğimizden tam olarak ne o ne ben emindik.

Sayın Profesör Mümtaz Soysal, «Documents on British Foreign Policy» adlı bir dizi yayından yararlanabileceğimizi Meray'a ve bana, onun hasta yatağının başında salık vermesinden sonra, 1952'de yayınlanmış olan bu metinlerin araştırılıp elde edilmesi Meray'ın yaşamının son günlerine rastladı. Kitaplardan bir cildi kendisine bulup getiren Sayın Doçent Kürkçüoğlu'na memnunluğunu bildirirken, Seha bir yandan da bana «iyileştikten sonra, uzun ve ayrıntılı bir iş olarak bu metinlerin üzerinde çalışmayı tasarladığını, şimdilik son Andlaşma metninin çevirisinin basılmasını» söyledi.

Kendisiyle bir daha bu konuda konuşamadık.

.............................

10 Ağustos 1980
Osman OLCAY


Tamamına ulaşmak için tıklayınız.