Moskova Antlaşması (16 MART 1921)

1.Rusya I. Dünya Savaşı’ndan Nasıl Çekildi ve Müttefikleri Bu olaya Nasıl Baktı?
1917 Bolşevik ihtilali sonucu savaştan çekildi. Sovyet Rusya’nın savaştan çekilmesini öteki İtilaf Devletleri kabul etmediler. Yeni kurulan rejimi de tanımadılar. Eski düzen yanlılarının başlattıkları iç savaşı desteklediler. Böylece Sovyet Rusya’nın düşmanı durumuna geldiler. Sovyet Rusya uluslar arası alanda yalnız kaldı.

2.Rusya, Niçin Anadolu Harekâtını Desteklemiştir?
Yeni rejimi yerleştirmek için, Rusya güven içinde yaşamak zorundaydı. Anadolu’nun parçalanması, Boğazların her devlete açılması ve savunmasız duruma konulması Rusya’nın işine gelmiyordu. Yeni rejimin düşmanları bu durumda Rusya’yı doğrudan doğruya tehdit edebilirlerdi. Bu bakımdan Rusya Anadolu harekâtını destekleme yoluna gitti. Ayrıca kendi rejimini de ihraç etmeye çalışıyordu.

3.TBMM İle Rusya Arasındaki Yakınlaşma Nasıl Oldu?
TBMM Hükümet’i Ruslarla iyi geçinmenin ve gerekirse işgalci devletlere karşı onlardan yararlanmanın yerinde olacağını düşündü. Karşılıklı çıkarlar doğrultusunda, Sovyet Rusya ile ilk ilişkiler daha Mayıs 1920’de başladı.
Bununla birlikte her iki tarafın bazı kuşkuları vardı. O sıralarda Rusya’da bulunan Enver Paşa’dan dolayı Ruslar, Mustafa Kemal Paşa’nın önderlik niteliklerini pek ölçemiyorlardı. Doğu Anadolu bölgesi’nde de iki devletin çıkarları tam örtüşmüyordu.
İnönü Zaferi, Rusların bu tereddütlerini sona erdirdi. Doğu’da Ermenilere karşı kazanılan başarılar ve Gürcülerle anlaşma, zaten pek çok pürüzü ortadan kaldırmıştı. İnönü Zaferi ise yeni Türk Devleti’nin ne kadar sağlam bir gelişme içinde olduğunu göstermiştir.

4.Moskova Antlaşması Kimler Arasında Oldu, Maddeleri Nelerdir?
16 Mart 1921’de TBMM ile Sovyet Rusya arasında oldu. Antlaşmaya göre;
1)Her iki devletten birinin tanımadığı belgeyi diğeri de tanımayacaktı(Rusya, Sevr Antlaşması’nı dolayısıyla doğu da kurulacak bir Ermeni Devleti’ni tanımayacağını kabul etmiştir).
2)Misak-i Milliyi Sovyet Rusya destekleyecektir(Misak-ı Milliyi tanıyan ilk Avrupa Devletidir, ayrıca Doğu cephesi güvenlik altına alındı).
3)Sovyet Rusya, kapitülasyonları da içermek üzere, Türk bağımsızlığına aykırı hiçbir tutumu kabul etmeyecekti(Kapitülasyonların kaldırılmasını kabul eden ilk Avrupa Devletidir).
4)Sovyet Rusya, TBMM ile Ermeniler ve Gürcüler arasında imzalanmış antlaşmalara göre tespit edilmiş olan sınırı, Batum Gürcistan’a geri verilmek şartıyla tanıyacaktır(Batum’un Gürcistan’a bırakılması Mısak-ı Milli sınırlarından verilmiş ilk tavizdir).
5)Her iki taraf arasında ekonomik anlaşmalar yapılacaktı.

5.Moskova Antlaşması’nın Sonuçları Nelerdir?
1)Bu antlaşma TBMM Hükümeti’nin siyasi(diplomatik) bir zaferidir. Çünkü Sovyet Rusya, Misak-ı Milliyi tanıyarak yeni Türkiye’nin milli yapısını kabul etmişti.
2)Doğu Anadolu’da savaş durumu sona erdi.
3)Doğu sınırımızın Rusya bölümü çizildi.
4)Rusya Osmanlı Devleti’ni, TBMM ise Çarlık Rusyası’nı karşılıklı yok sayıyor, birbirlerini tanıyorlardı.