Baltacı Mehmet Paşa

[urukhai]

Baltacı Mehmet Paşa Prut Savaşı'nda Rusları yenerken neden vazgecti?


Mesajınız tarafımdan dilimiz imla kurallarına ve tarih bilimine uygun hale getirilmiştir.

[raltar]

Prut Savaşı,temmuz 1711’de vuku bulmuş,ilk büyük Türk-Rus harbi olması ve Çar I. Petro’yu (Deli Petro)esir ve Rus ordusunu bütünüyle imha edip,Rusya ve Dünya tarihini bir başka yazdırma fırsatlarının fazlasıyla bulunduğu bu savaştır.Bu sebeple önemlidir ve tartışma konusu ola gelmiştir.

Rus askerlerinin XII. Şarl’ı takip için Buğ nehrini geçerek,Osmanlı sınırları içinde 48 saatlik bir yol alıp,Müslümanları öldürdükleri ve mallarını yağmaladıkları hususu Rusya’ya ilan edilecek harbin ciddi sebeplerinden biri olmuştur.Bu sırada,Kırım sınırına Ukrayna Kazakları’nın akınları da artmıştı.Rusya’ya harp ilanının önemli sebeplerinden biri de,I.Petro’nun Osmanlı Devleti’nin Hıristiyan tebasını bu devlet aleyhine kışkırtma planları olmuştur. Osmanlı devleti’ne sığınmış olan XII. Şarl’ın kışkırtmaları etkili olmamıştır.Savaş ilanıyla İstanbul’daki Rus elçisi “Tolstoy” tutuklanarak,Yedikule’ye hapsedildi.

Osmanlılarla savaşmak için harekete geçen I. Petro, Prut nehri sahillerinde Çucora’da karargahını kurmuştu. Burada Dimitri Kantemir’in kuvvetleri ile birleşerek Yaş’a gelen Çar,Eflak Voyvodası’nın söz verdiği erzakı beklemeye başladı. I. Petro,hem Boğdanlılar’dan hem de Eflaklılar’dan erzak yardımlarını boşuna bekliyordu. Eflaklılar,Türkler’i seviyorlardı. Çar’a erzak yetiştirmeye söz vermiş olan müteahitler,bütün mallarını Baltacı Mehmet Paşa’ya götürdüler. Çar ordusu için 20 günlük yiyecek alabilmişti. Bu sırada Çar’a,Osmanlı ordusu’nun henüz İsakcı’dan Tuna’yı geçtiğini heber vererek yanıltan Kantemir,Onu erzak tederiki için İbrail ve Kalas’a yöneltmiştir.Rus ordusu süratle Prut nehri boyunca güneye,yani Falcı ve Kalas tarafına doğru hareket etti.

Ruslar,Falcı’yı Osmanlılar’dan evvel işgal edecek olurlarsa,geçit mahallinin bataklık olması nedeniyle Ruslar’ın sol cenahı Tuna’ya kadar muhafaza altında kalacaktı. Fakat,Osmanlı ordusunun prut nehrine köprü kurup,Falcı’ya Ruslar’dan önce gelmesi Çar’ın planını bozdu.Türk ordusunu karşısında bulan I.Petro,çekilme kararı aldı.Ruslar,bir kısım ağırlıklarını yakıyor,ağır topları gömüyorlardı.Ricat başlamıştı. Fakat onları arkadan Kırım atlı ordusu çevirince ricat durdu.Telaş başladı.İyice şaşıran I. Petro, “ İşte şimdi Şarl’ın Poltova’da uğradığı felaketten daha büyük bir felakete duçar oldum”diyordu.

Başkomutan Baltacı Mehmet Paşa, emrindeki kuvvetlerle cepheden hücuma hazırlanıyordu.Osmanlı ordusunda bulunan İsveçli general Separ ve İsveç elçisi general Ponyatovisky Baltacı’ya hücun değil,muhasara teklifinde bulundular.Baltacı, 18 temmuz 1711’de taaruz emri verdi. İntizamsız bir şekilde üç saat savaşan Yeniçeri’ler,çetin direniş karşısında 7 bin şehit vererek siperlere çekildiler. İkinci taaruz emri,19 temmuz’da verildi.Yeniçeri’ler bu emre uymada isteksiz davrandılar.Bu sebeple 19 temmuz’da hücum değil, karşılıklı top atışları yapıldı. Çar Transilvanya tarafından kaçmayı düşünüyordu.

Muharebenin üçüncü günü idi. Katerina, I.Petro’yu Osmanlılara sulh teklifine razı etti. Katerina,kendisinin mücevherleri yanında,ordudan topladığı mücevherler ve zabitlerden ödünç aldığı 200 bin Ruble parayı beraberinde getirerek,Baltacı’nın kethüdası Osman Ağa’ya vermişlerdi.Baltacı hediyeleri görünce biraz yumuşar gibi gözükmüş,Çar başvekilini göndersin,bir çaresine bakarız cevabında bulunmuştur. Baltacı’nın bu teklifi üzerine Şafirof derhal Osmanlı karargahına gelerek sulh görüşmelerine başlandı.

Baltacı Mehmet Paşa’yı sulhe zorlayan sebep bu mücevherler ve paralar gösterilse de asıl sebep Osmanlı ordusuna güvenememesi olmuştur. Sulh yapılıp yapılmaması için toplanan askeri mecliste,Kırım Hanı sulha karşı çıkarak,savaşın devamını istemiştir.Baltacı’nın Yeniçeriler’e güvenememesi yanında,göz önüne aldığı bir hususta; Boğdan’da kolordusu ile ilerleyen General Renne’nin,güçlü bir Türk garnizonu tarafından savunulan Braila kentini ve kalesini zaptetmesi olmuştu. Çar’ın Polonya sınırında yola çıkmış daha bir kolordusu vardı. Aynı zamanda,Rus ordusunun ağlanacak halinden Baltacı’nın haberi yoktu.Türkler ile Ruslar arasında casusluk yapılamıyordu.Baltacı,Rus ordusunun çok kötü durumda olduğunu,bilhassa açlık ve susuzluk halini bilseydi sulhü geciktirebilirdi. Prut barışı,askerlik bakımından Ruslar’ın büyük bir hezimeti olmakla birlikte,diplomasi itibariyle büyük bir Rus zaferi idi.

Baltacı Mehmet Paşa,nın hataları İstanbul’da duyulması üzerine, 20 kasım 1711’de ordu ile Edirne’ye geldiğinde azledilip Limni adasına gönderildi.Kırım Han’ı İstanbul’a çağırılıp ifadesi alındı.Han, Rus ordusunun açlık sebebiyle esir alınacağından bahisle,Baltacı ve Osman Ağa’yı suçladı. Devet Giray’ın bu sözleri üzerine,sulh antlaşmasının yazarı Reisülküttap ömer Efendi,Çavuşlar katibi Abdulbaki Efendi ve Osman Kethüda idam edildiler. Baltacı Mehmet Paşa’nın idamı için de Padişah’tan ferman alındı ise de,ferman gelmeden önce sürgün olarak kalmakta olduğu Limni adsında öldü.

Alıntı