MACAR MÜLTECİLERİ PROBLEMİ
Ord. Prof. ENVER ZİYA KARAL


Fransa'da 1848'de yapılan devrim, siyasî olduğu kadar içtimaî bir karakter de taşıyordu. O zamana kadar siyaset hakları kazanmak için çalışan sınıflar arasında ismi görünmeyen bir sınıf meydana çıktı: İşçi sınıfı. Fransa'da 1848 devrimi ile meşrutiyet krallığının temsilcisi olan Lui Filip devrildi ve krallık yerine Cumhuriyet ilân edildi. Genel seçimler başlayıncaya kadar Fransa'yı idare etmek için bir geçici cumhuriyet hükûmeti kuruldu. Bu hükûmet, dünyaya yayımladığı bir beyanname ile, milliyetçilik hareketlerini destekleyeceğini bildirdi. Avrupa'nın birçok memleketinde siyasî ve içtimaî haklar kazanmak için yıllardan beri çalışmakta olan teşekküller hükümdarlarına karşı baş kaldırdılar. Az zamanda İspanya, İtalya, İrlanda, Belçika, Hollanda, Avusturya ve Macaristan'da ayaklanmalar oldu.Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'ndaki ayaklanmalar Viyana'da başladı ve hızla gelişerek Macaristan'a yayıldı.

Macarların Avusturya İmparatorluğu'nda Alman olmayan tebaa arasında özel durumları vardı. Bir nevi muhtariyet idaresinden uzun zamandan beri faydalanıyorlardı. Avusturya imparatoru aynı zamanda Macaristan kralı idi ve bu unvanı taşıdığı için Macar anayasasının hükümlerine uymak zorunda idi.
1848'de Macarlar, kendilerine mahsus olmak üzere, yalnız Macarlardan kurulan bir kabine istediler. İmparator Ferdinand, ilkin bu isteği yerine getirdi. Fakat sonradan yaptığına pişman oldu. Verdiği sözü tesirsiz bırakmak için, bir Hırvatı Macaristan'a başkomutan olarak gönderdi. Macarlar bunu bir hakaret saydılar. İmparatora karşı koymak için Louis Kossuth'un etrafında toplanarak isyan ettiler. Avusturyalılar Peşte'den kovuldu. İmparator Ferdinand'ın tahttan çekilmesi üzerine, yerine geçen Fransuva-Jozef'i Macarlar tanımak istemediler. Bunun üzerine yeni imparator bir beyanname ile (4 Mart 1849) Macaristan'ı Avusturya'ya ilhak etti. Macar diyet meclisi ilhakı tanımadıktan başka Macar Cumhuriyeti'nin istiklâlini ilân etti. Louis Kossuth cumhurbaşkanı seçildi. Bundan sonra Macarlar, Avusturyalılara karşı düzenli ve başarılı bir savaş yapmaya başladılar. Fakat Avusturya, Macarların hakkından gelmek için Rusya ile bir anlaşma yaptı. 200.000 kişilik bir Rus ordusu Macarların üzerine yürüyünce, Macarlar dayanamadılar. Birçokları Türk topraklarına sığındılar. Avusturya hükûmeti, sığınanların geri verilmesini istedi. Bâb-ı âlî vermedi. Bunun üzerine Macar mültecileri problemi gelişmeye başladı.

Macar mültecileri problemi gelişirken, Fransız devriminin Eflâk ve Buğdan'da da tepkileri görüldü. Buğdan'da bağımsızlığa ve Eflâk ile Buğdan'ın birleşmesine taraftar olanlar ayaklanarak, maksatlarını gerçekleştirmek istediler. Ayaklanma, Gospodar Mihail Sturza tarafından pek çabuk bastırıldı. Fakat Eflâk'ta bağımsızlık taraftarı bir anayasa yayımlamaya muvaffak (başarılı) oldular. Sturza bu hareketi önleyemediğinden, çekilmek zorunda kaldı. Ayaklananlar, geçici bir hükûmet kurmaya muvaffak oldular. Geçici hükûmet, Rusya'nın egemenliği altına geçmekten ise bazı hususlarda Osmanlı Devleti'ne bağlı kalmak istiyordu. İstanbul'da ayaklananlarla anlaşmaya varılması için bir eğilim vardı. Fakat Rusya'nın yaptığı baskı üzerine Bâb-ı âlî Eflâk olaylarını tanımadığını ilân etti.

Rusya, sınırları dibinde devrim prensiplerinin gerçekleşmesine taraftar olmadığı için, Eflâk ve Buğdan'ın kuzey tarafını işgal etti. Osmanlı orduları Eflâk ve Buğdan'ın güneyine girdiler. Osmanlı hükûmeti, geçici olacağı hususunda teminat verilen Rus istilâsının hangi sınırlara kadar uzanacağını görüşmek için Divan-ı Hümâyun Âmedîsi Fuat Efendi'yi Sen-Petersburg'a gönderdi ve Petersburg Konvansiyonu imzalanarak Eflâk ve Buğdan anlaşmazlığı çözüldü.
Bu anlaşmaya göre: Rusya imparatoru ile Osmanlı padişahı, Eflâk ve Buğdan'ı devrimci prensiplerden ve anarşi hareketlerinden korumak için beraber çalışmayı kabul ediyorlar.