KURTULUŞ SAVAŞI’NDA BATI CEPHESİ

Düzenli ordu kurulduktan sonra Batı Cephesinde Yunanlılarla yapılan savaşlar giderek yoğunlaştı. Ancak bu cephede orduyu oyalayan ilk olay; Çerkez Ethem Olayıdır.Yunanlılar Türk ordusunun Çerkez Ethem İsyanını bastırmasından faydalanarak baskılarını daha da arttırdılar.

ÇERKEZ ETHEM OLAYI
Sebebi:Çerkez Ethem’in düzenli ordunun kurulmasıyla birlikte Batı cephesi komutanı olmak istemesi ancak bu görevin ona verilmemesiyle birlikte isyan ederek orduya katılmak istememesi.
Sonucu:Düzenli ordu tarafından yenilgiye uğratılmış,Yunanlılara’a sığınmıştır.Askerleri Türk ordusuna katılmıştır.
Önemi:Yunanlılar,Türklerin Çerkez Ethem ile uğraşmasını fırsat bilerek I.İnönü saldırısını gerçekleştirmişlerdir.

I.İNÖNÜ SAVAŞI
Batı cephesinde Yunanlıların genel amacı: Eskişehir yoluyla Ankara’ya ulaşmak ve TBMM’yi dağıtmaktır.
I.İnönü Savaşını Türk Ordusu kazanmıştır.
Sonuçları:
1-Türk ordusunun ilk zaferidir
2-Türk Milletinin düzenli orduya olan güveni artmıştır.
3-Bu savaştan sonra Afganistan ile dostluk, Rusya ile Moskova Antlaşmaları imzalanmıştır.
4-TBMM bu zaferden sonra İtilaf Devletleri tarafından Londra Konferansına davet edilmiştir.
5-20 Ocak 1921 Anayasası ilan edilmiştir.
6-İstiklal Marşı kabul edilmiştir.

LONDRA KONFERANSI
Sebebi:I.İnönü Savaşının Türkler tarafından kazanılması üzerine İtilaf Devletlerinin Sevr Antlaşmasının hükümlerini değiştirerek yeniden onaylatmak istemeleri.
Bu konferansa İtilaf Devletleri hem İstanbul Hükümetini hem de Ankara Hükümetini çağırmışlar,böylece karışıklık çıkarmayı amaçlamışlardır.
Sonuçları:
1-İtilaf Devletleri Ankara Hükümetini toplantıya çağırarak onun varlığını kabul etmiş oldular.
2- Ankara Hükümeti,bu antlaşmadan bir sonuç alamayacağını bildiği halde toplantıya barıştan yana olduğunu ispatlamak için gitmiştir.

II.İNÖNÜ SAVAŞI
Sebebi:Ankara Hükümetini Londra Konferansı kararlarını kabul etmemesi üzerine İngiliz destekli Yunan ordusu yine saldırıya geçmiştir.
Bu savaşı da Türk ordusu galibiyetle sonuçlandırmıştır.
Sonuçları:
1-Halkın orduya ve TBMM’ye olan güveni arttı.
2-İtilaf Devletlerinin Yunan ordusuna duydukları güven azaldı.
3-İtalyanlar Anadolu’da işgal ettikleri yerleri boşaltıp gittiler.
İnönü Savaşlarının Kurtuluş Savaşındaki başlıca rolü:düşmanı oyalamak ve zaman kazanmak olmuştur.

ESKİŞEHİR ve KÜTAHYA SAVAŞLARI
Sebebi:Yunanlıların I. ve II.İnönü Savaşlarındaki yenilginin intikamını almak istemeleri.
Sonucu:Türk ordusu bu savaşta yenilmiş ve geri çekilmek zorunda kalmıştır.
Bu yenilgi üzerine;
• Ordu dinlenmek ve toparlanmak üzere Sakarya Nehrinin doğusuna çekildi.
• M.Kemal önce üç ay için sonra da savaş sonuna kadar “Başkomutan”lık görevi ile
görevlendirildi. (Bununla birlikte TBMM’nin yasama-yürütme-yargı gibi görevleri de M.Kemal’e verildi) Bu kadar çok yetkinin verilmesinin amacı;Kurtuluş Savaşının tek elden yönetilmesini sağlamaktır.
• M.Kemal kendisine verilen yetkilere dayanarak
Tekalif-i Milliye Emirleri” adıyla bir yasa çıkarmıştır. Bu yasanın amacı; bedeli sonradan ödenmek üzere,ordunun ihtiyaçlarının halk tarafından karşılanmasını sağlamaktır.

SAKARYA MEYDAN SAVAŞI ve SONUÇLARI:
Nedeni: Yunanlıların Kütahya-Eskişehir Savaşlarında yara alan Türk ordusunun toparlanmasına fırsat vermeden saldırması.
22 gün ve 22 gece süren bu savaş Türk ordusunun zaferi ile sonuçlanmıştır.
Sonuçları:
1-II.Viyana yenilgisi ile başlayan Türk gerileyişi sona erdi.
2-Türk ordusunun son savunma savaşıdır.Artık saldırı gücüne ulaşmıştır.
3-TBMM tarafından M.Kemal’e “Gazi” ve “Mareşal” ünvanları verilmiştir.
4-TBMM ile Kafkas Cumhuriyetleri arasında KARS Antlaşması imzalandı.
5-Fransızlar ile ANKARA Antlaşması imzalandı.
6-İtilaf Devletleri barış önerilerinde bulundu.

ANKARA ANTLAŞMASI
Sakarya Savaşı sonrası Fransa Anadolu’da işgal ettiği yerlerden çekilmiş ve TBMM ile Ankara Antlaşmasını imzalamıştır.
Önemi:
1-İlk defa bir İtilaf Devleti yeni Türk devletini tanımış oldu.
2-Hatay hariç bugünkü güney sınırımız belirlenmiş oldu.

KARS ANTLAŞMASI
Sakarya Zaferinden sonra Sovyet Rusya,kendi egemenliğinde bulunan komşularımız AZERBAYCAN
ERMENİSTAN ve GÜRCİSTAN ile yapılan bu antlaşmayı kabul etti.
ÖNEMİ:
• Bugünkü Doğu sınırımız kesin şeklini almıştır.

BÜYÜK TAARRUZ ve BAŞKOMUTANLIK MEYDAN MUHAREBESİ
Yunanlılar Sakarya Savaşı ile ağır bir yenilgiye uğramışlardı.Afyon bölgesine çekilmiş,güçlü bir savunma hattı oluşturmuşlardı. Bu durumu değerlendirmek ve düşmanın toparlanmasına engel olmak için Afyon yönünde saldırı kararı alındı. Saldırı yönünün Afyon olarak belirlenmesinde;
• Eskişehir ve çevresinin savaşlarda çok yıpranmış olmasının,
• Afyon yöresinin şimdiye kadar savaş alanı olarak kullanılmamasının
• Herhangi bir geri çekilme durumunda Afyon’un arkasında Konya Ovasının olmasının,
• Düşmanın saldırıyı Afyon yönünden beklememesinin
Büyük etkisi vardır.Büyük Taarruz 26 Ağustos 1922’de başlamış ve 30 Ağustos 1922’de zaferle sonuçlanmıştır.Ardından da işgale uğramış iller birer birer düşmandan temizlenmiştir.
*Büyük Taarruz ve Başkomutanlık Meydan Savaşı, Kurtuluş Savaşının son savaşıdır.

Mudanya Ateşkes Antlaşması
İngiltere,Fransa ve İtalya temsilcileri katılmış, ancak esas yenilen ve savaşan taraf olan Yunanistan temsilcisi toplantıya katılmamıştır.
Önemi:
1-Türk Kurtuluş Savaşı sona erdi.
2-Doğu Trakya ve İstanbul savaşılmadan kurtarıldı.
3-Türk tarafına Lozan Konferansı için teklifte bulunuldu.
4-İstanbul,Boğazlar ve çevresinin TBMM Hükümetine bırakılmasıyla Osmanlı Devleti hukuken sona erdi.
5-İngiltere TBMM Hükümetinin varlığını kabul etmiş oldu.

SALTANATIN KALDIRILMASI
Mudanya Ateşkes Antlaşmasından sonra İstanbul Hükümeti,TBMM ile barış görüşmelerine katılmak istedi.İstanbul Hükümetinin ,Türk Milletinin büyük fedakarlıklarla kazandığı zafere sahip çıkmak istemesi tepkilere neden oldu.
TBMM,1 Kasım 1922’de çıkardığı yasa ile saltanat makamını kaldırdı.Saltanatın 16 Mart 1920 de İstanbul’un resmen işgalinden itibaren sona erdiğini kabul etti.
Önemi:
1-Milli Egemenliğe geçiş yolunda önemli bir adım atıldı.
2-Laik devlet düzenine geçişin ilk adımı gerçekleşti.
3-600 yıllık Osmanlı saltanatı sona erdi.
4-TBMM Osmanlı ailesinin en yaşlı üyesi olan Abdülmecit Efendi’yi halife seçerek,Halifeliğin devam etmesini sağladı.

EBRU ÖZEN
TARİH ÖĞRETMENİ