Uluslararası Politikada Petrolün Yeri

1973 Petrol Krizi ve OPEC'in Kuruluşu



1-OPEC ne demektir? Ne zaman kurulmuştur?

9-14 Eylül 1960 tarihleri arasında Bağdat’ta toplanan bir konferans sonucunda Petrol İhraç Eden Ülkeler Teşkilatı anlamında kurulan örgüt.

2- OPEC'in kurucu üyeleri kimlerdir?

Suudi Arabistan, İran, Kuveyt, Irak ve Venezüela’dır.

3- OPEC hangi amaçla kurulmuştur? OPEC'in kontrol ettiği petrol ve doğalgaz oranı nedir?


OPEC'in Kuruluş Amacı:

Petrol üreten ülkeler arasında koordinasyonu sağlamak, petrol şirketlerine karşı dayanmak, üretici ülkeler arasında teknik işbirliği sağlamak ve dünya petrol fiyatlarını saptamak amacıyla kurulmuştur.

Dünya petrol üretiminin denetimini elinde tutan ve dünya petrol üretiminin yaklaşık yarısını sağlayan OPEC ülkeleri ham petrol rezervlerinin üçte ikisine ve doğal gaz rezervlerinin de üçte birine sahip bulunmaktadır.

Bir kartel değil, bağımsız petrol üreten ülkeler arasında işbirliğini geliştirmeyi amaçlayan bir kuruluştur. Öte yandan petrol fiyatlarını ve üretim miktarlarını belirlemesi açısından kartel özelliği göstermektedir.

4- OPEC’in merkezini ve OPEC üyesi ülkelerin adlarını yazınız.

Merkezi Viyana’dır.

Üye Ülkeler Eski Üyeler Üyeliğe Davet Edilenler Üyelik İsteyenler
Angola (10 Ocak 2007)
Libya (Aralık 1962)
Nijerya (Temmuz 1971)
Cezayir (1969)
İran (Eylül)(1960)
Irak (Eylül1960) (1998 den beri OPEC üretim kotalarını kabul etmemekte)
Kuveyt (Eylül 1960)
Katar (Aralık1961)
Suudi Arabistan (Eylül 1960)
Birleşik Arap Emirlikleri (Kasım 1967)
Venezuela (Eylül 1960)
Endonezya (Aralık 1962)
Gabon (bütün üyelik 1975 den 1995 e kadar) Bolivya, Meksika, Sudan, Suriye Sudan, Ekvador


3-OAPEC ne demektir? Kuruluş sebebi nedir?

Arab Organization of Petroleum Exporting Countries (Petrol İhraç Eden Arap Ülkeleri Örgütü) 1967 Arap-İsrail Savaşı'ndan sonra (6 Gün Savaşları) petrolü İsrail'e karşı koz olarak kullanmak amacıyla kurulmuştur.

4-OAPEC 1973 petrol krizinde nasıl bir rol oynamıştır?

1973 petrol krizinin sebebi

6 Ekim 1973'te başlayan Arap-İsrail Savaşı'nın ardından Arap devletlerinin (OAPEC) petrol fiyatlarını artırması

1973 te Viyana’da toplanan konferansta alınan kararla petrol fiyatları yüzde 70 oranında arttırıldı.

Teşkilat içinde ağırlığı elinde tutan Ortadoğu ülkeleri, birbirini takip eden fiyat artışlarını Arap-İsrail Savaşında İsrail’i destekleyen batılı devletlere karşı siyasi silah olarak kullandılar.

Petrol fiyatları 1973’te Tahran’da toplanan konferansta yüzde 130 oranında arttırıldı. İsrail'e destek veren ABD ile Hollanda’ya petrol sevkiyatı bir müddet için durduruldu. Bu durum ABD'nin İsrail'e olan desteğini engellemediği gibi ABD gerekirse Basra Körfezi'ne silahlı mğcadelede bulunacağını bildirerek sert tepki gösterdi. Bu fiyat artışları OPEC üyesi ülkelerin bütçe gelirlerinde büyük artışlar sağladı.

Üye ülkeler bu gelirlerin bir kısmını kalkınma projelerine harcarken, önemli bir bölümüyle de sanayileşmiş ülkelerde özellikle de ABD’de büyük yatırımlara giriştiler. ABD bankalarına yatırılan petrodolarların büyük bölümü bu bankalarca gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelere verilen borçların finansmanında kullanıldı. Ayrıca Avrupa para piyasasına bir miktar para aktarılarak gelişmekte olan ülkelere yardım gayesiyle OPEC Milletlerarası Kalkınma Fonu kurulmuştur.

5- 1973 Petrol Krizinin batılı ülkelere etkisi nedir?

Sanayileşmiş ülkeler, petrol fiyatlarını kendi sanayi mamullerine ve teknolojilerine yansıtarak yine bu ülkelere sattılar. Ayrıca petrol üreten ülkelerin petrol satışından elde edilen gelirleri Batı bankalarında değerlendirmesi, sanayileşmiş ülkelerin petrol zamlarından etkilenmesini
engelledi.

6- 1973 Petrol Krizinin Türkiye'ye etkisi nedir?

1974 Petrol Krizi Türkiye’yi de olumsuz yönde etkiledi. İhracat gelirinin büyük bir kısmı ancak petrol ithalatını karşılayacak düzeye geldi. Ayrıca, 1974 yılı Kıbrıs Barış Harekatı sonrasında, ABD’nin ambargo başlatması dış ticareti olumsuz yönde etkiledi. 1970’li yılların sonunda ödemeler dengesindeki açık büyüdü, ekonomik ve siyasi istikrarsızlık arttı, döviz darboğazı üretimi durma noktasına getirdi.