Türk-İslam Devletlerinde İktisadi Kurumlar
a. İkta Sistemi


1. İkta sistemi ilk kez kimin zamanında uygulanmaya başlamıştır? Nasıl?

Hz. Ömer döneminde başlamıştır. Hz. Ömer’in arazileri eski sahiplerine bırakarak bunların ödediği vergileri hazine hesabına tahsil edip askerlerin maaşlarına tahsis etmesi sonucunda ikta sistemi ortaya çıktı.

2. Selçuklular hangi amaçları gerçekleştirmek için İkta Sistemini uygulamışlardır?


  • Orta Asya’dan gelen Oğuz Türklerine yer bulmak
  • Oğuzlardan askeri kuvvetler oluşturmak
  • Memleketi ve çiftçileri korumaktır.


3. Selçuklularda ikta sisteminin kurucusu kimdir?

Nizam'ül-Mülk

4. Selçuklularda ikta sisteminin özellikleri nelerdir?

- İktalar özel mülkiyet olmadığından bunların hibe, vakıf ve satışına müsaade edilmezdi.
- Toprak babadan oğula geçmekteydi. Bu durum daha çok küçük iktalarda söz konusuydu.
- Devlet, feodal yapılanmayı önlemek için büyük iktalarda bu duruma izin vermiyordu.
- İkta sahipleri halktan kanunlarla tespit edilen vergiden başka talepte bulunamazlardı.

5. Türkiye Selçuklularında İkta Sisteminin zamanla zayıflamasının nedenleri nelerdir?



  • Zamanla miri toprakların vakıf veya nüfuzlu kimselerce geniş malikâneler haline getirilmesi
  • XIII. Yüzyıldaki Moğol istilası
  • İç çatışmalarda sultanların taraftar kazanmak için ikta topraklarını bazı kimselere özel mülk olarak dağıtmasıdır.


6. İkta sistemi daha sonra hangi devletler tarafından uygulanmıştır?

Osmanlı Devleti, Musul atabeyleri vasıtası ile Eyyubii ve Memlûk devletlerinde uygulanmış ve hatta Hindistan’a kadar yayılmıştır.