Afganistan'ın SSCB Tarafından İşgali

Afganistan'ın 1979'da Sovyetler tarafından işgali konusu işlenirken kullanılabilecek harita için tıklayınız.

İşgal Öncesi Afganistan

19. yy.da İngiltere ve Rusya'nın baskısı altında kalan Afganistan, 1919'da İngilizlere karşı olan mücadeleyi kazanarak bağımsız oldu. 1919'da başlayan krallık idaresi 1973'e kadar devam etti. 1973'de cumhuriyet ilan edilmesine rağmen durum gitgide diktatörlüğe dönüştü. 1978'de Rusya ile “Dostluk, İyi Komşuluk ve İş Birliği Antlaşması” imzalandı. Bu antlaşma ile taraflar, 20 yıl süreyle ülkelerinin güvenliğini, bağımsızlığını ve toprak bütünlüğünü koruma konusunda anlaştı.

SSCB'nin Afganistan'ı İşgali

Afganistan′da 1978′den itibaren Sovyet yanlısı iktidara karşı ulusal direniş hareketi başladı. Sosyalist iktidar SSCB′den askeri yardım istedi. Çok sayıda Sovyet uzman ve askeri Afganistan′a geldi. İktidar mücadelesini değerlendiren Sovyetler 27 Aralık 1979′da Afganistan′ı işgal etti.

SSCB'nin Afganistan'ı İşgalinin Sebepleri

- Afgan yönetiminin yardım isteği.
- Afganistan'ın doğal kaynakları.
- Afganistan'ın stratejik konumu.


  • Ortadoğu petrollerine yakınlığı.
  • Hint Okyanusu'na yakınlığı.
  • Petrol geçişinin kilit noktası olan Hürmüz Boğazı'na yakınlığı.


Sovyet İşgali Sonrası Durum

Afgan halkı Sovyet işgaline karşı direniş başlattı. Direnişi örgütleyen Afgan mücahitleri etkinliğini zamanla artırdı. Afgan mücahitler özellikle kırsal alanda gücünü daha da arttırdı. Afganistan′a daha fazla asker ve silah gönderen Sovyetler Afgan ulusal direnişini kıramadı ve yıllarca sonuç alamadığı bu mücadelede büyük kayıplar yaşadı.

Afganistan′ın işgali Pakistan, İran ve Çin ile birlikte Batı dünyasını endişelendirdi. Çin işgalden hemen sonra BM′ye başvurarak, Sovyet askerlerinin Afganistan′dan çekilmesini talep etti. İşgal üzerine ABD SALT-II Anlaşması′nı onaylamaktan vazgeçmiş ve Afgan mücahitlerine yardıma başlamıştır.

Sovyet İşgalinin Sona Ermesi

Afganistan′da askeri girişimlerini yoğunlaştıran Sovyet yönetimi Afgan direnişini kıramadı. Pakistan ve Suudi Arabistan öncülüğünde İslamabad'da toplanan İslam Konferansı'ndan bir sonuç çıkmadı. 1982’de Afganistan sorununu çözmek üzere BM gözetiminde Afganistan, Pakistan, ABD ve SSCB’nin katılımıyla görüşmeler başladı. Uzun süren görüşmelerden sonra 1988′de Cenevre′de Afganistan sorununa son veren anlaşma imzalandı. Sovyet askerleri 1989′da Afganistan′dan çekilmek zorunda kalmıştır.

Ardından Afganistan'da mücahitler bir yönetim kurduysa da ülke iç karışıklıklardan kurtulamadı.

SSCB'nin Afganistan'ı İşgalinin Sonuçları

- 3 milyona yakın Afgan mülteci komşu ülkelere sığındı.
- ABD Salt-2 Antlaşması'nı onaylamadı.
- Pek çok ülke 1980 Moskova Olimpiyatlarını boykot etti. Sovyet yandaşlarıda 1984 Los Angels Olimpiyatlarını boykot etti.
- Afganistan'da uzun yıllar istikrar sağlanamamıştır.