Değişen Şartlara Göre Avrupa Devletlerinin Osmanlı Politikaları
Şark Meselesi (Doğu Sorunu)


  • "Şark Meselesi" ifadesi ilk defa Viyana Kongresi'nde (1815) kullanılmıştır.


Avrupa’da Şark Meselesi deyimiyle ne ifade edilmek istenmektedir?

  • Bu ifade; Avrupalı devletlerin,Osmanlı Devleti ile ilgili ilişkilerini anlatmak için kullanılmıştır.
  • Avrupalı devletler,Türklerin Anadolu'ya yerleşmelerini ve Avrupa'nın içlerine kadar ilerlemelerini, kurdukları Haclı orduları ile engellemeye çalıştılarsa da başarılı olamadılar.
  • Onlan asıl rahatsız eden, Türklerin bu topraklara egemen olmaları değil; Hıristiyan toplumların Osmanlı egemenliğinde yaşamalarıydı.
  • 19. yüzyıl başlarında Osmanlı Devleti'nin güçsüzlüğünden faydalanmak isteyen Avrupalı devletler, Osmanlı egemenliğindeki Hıristiyanların durumlarının iyileştirilmesini bahane ederek Osmanlı'nın iç işlerine karıştılar.
  • Şark Meselesi, 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Osmanlıların Avrupa'dan atılarak, eski Bizans İmparatorluğu'nu canlandırma şekline dönüştü
  • Bu süreçte Rusya'nın kışkırtması ile Balkanlarda Hristiyan azınlıkların isyanı da başlamıştı.


Tersane Konferansı

  • 1876'da İngiltere'nin isteğiyle İstanbul'da Tersane Konferansı düzenlendi.
  • Konferansın amacı; Balkan olaylarını görüşmek ve Osmanlı-Rus anlaşmazlığını çözmekti.
  • Toplantıya, Avusturya, Almanya, İngiltere, Rusya, İtalya ve Osmanlı Devleti katıldı.


Avrupalı Devletlerin Konferanstaki istekleri

  • Osmanlı askerlerinin Sırbistan ve Karadağ'dan çıkmaları
  • Bosna-Hersek ve Bulgaristan'a özerklik verilmesi
  • Balkanlarda ıslahatlar yapılması


  • Osmanlı Devleti, bu istekleri iç işlerine karışmak olarak değerlendirdi ve reddetti.
  • Devam eden süreçte Osmanlı-Rus savaşı çıktı.
  • Avrupalı devletler, Osmanlı'ya karşl iki yüzlü ve düşmanca politikalarına devam ettiler.
  • 20. Yüzyılda ise Avrupalı devletlerin tek derdi, Osmanlı topraklarından pay kapabilmekti.


Rusya’nın Osmanlı topraklarını paylaşma teklifini İngiltere niçin kabul etmemiştir?

Rusya’nın sıcak denizlere inmesi İngiltere’nin sömürgelerine giden yolu tehdit ettiği için.