Glastnost ve Perestroika Politikaları

Gorbaçov'un Glasnost ve Perestroika Politikalarıyla Amaçları:
  • Komünist iktidarın tepki çeken baskıcılığına son vermek,
  • Demokratik bazı uygulamalarla halk egemenliğine yaklaştırmak
  • Ekonomik yapıda radikal değişikliklerle ülke ekonomisini canlandırmak, ekonomiye yeni bir dinamizm kazandırmak
  • Sosyalist Blok içindeki toplumsal olayları yatıştırmak
  • Devlet yönetimi daha demokratikleştirmek
  • Ülke ekonomisi düzeltilerek ABD ile rekabet edebilecek hâle gelinecekti.


Gorbaçov, Ocak 1987’de glasnostu, kasım ayında ise perestroikayı açıkladı. Gorbaçov bu hamlesiyle Sovyet komünizminin yapısını değiştirmeye karar vermişti.

Perestroika: Yeniden yapılanma anlamına gelir. SSCB’de gerek ekonomik gerekse siyasi merkeziyetçiliğin ortadan kaldırılmasına dönük faaliyetleri
kapsar.

Perestroikanın Ana Hedefleri:
  • Kamuda verimliliği arttırmak,
  • Ekonomik ve toplumsal ilerlemeyi sağlamak
  • İdari yapıyı yenilemek


Glasnost: Açıklık anlamına gelir. Perestroika (yeniden yapılanma) hareketinin özel bir bölümünü nitelendirmek için kullanılır. Perestroika geneli kapsarken, glasnost siyasi merkeziyetçiliğin ortadan kaldırılmasına dönük faaliyetleri içerir.

Glasnost Politikasının Amaçları:
  • Parti içi seçimlerde gizli oy sisteminin getirilmesi,
  • Parti politikalarını eleştirmeyi engelleyen bir dizi yasal engelin yürürlükten kaldırılması,
  • Yönetilenlerin siyasi elitlere karşı dava açabilmelerini olanaklı kılan düzenlemelerin yapılması,
  • Bürokratizmi aşmayı ve bürokratik ayrıcalıkları ortadan kaldırmayı amaçlayan bir dizi düzenlemenin tatbik edilmesi,
  • Rüşveti ve adam kayırmayı önlemek için bir dizi yeni düzenlemenin getirilmesi,
  • Kamu hizmetlerinde parti yandaşı olmayanlara da yer verilmesi,
  • Sivil toplum örgütlerinin özgürce faaliyet gösterebilmesinin önündeki engellerin kaldırılması,
  • Basına sansür uygulanmasına son verilmesi
  • Liberal demokrasinin tesis edilmesi için gerekli idari ve siyasi altyapının hazırlanması.


Gorbaçovun yapacağı reformlar için siyasi desteğe ihtiyacı vardı. Halktan destek almak amacıyla çoğunluğu (2/3) halk tarafından seçilen üyelerden oluşan “Halk Temsilcileri Kongresi” kuruldu. Böylece halk ilk defa devlet yönetimine doğrudan katılma imkânı buldu.

Siyasi desteği bulan Gorbaçov, kapitalist sistemin üretimde başarıyı sağlayan yöntemlerini sosyalist sistemin içinde kullanmak için yenilikler yaptı. Örneğin; "Sosyalist Teşebbüs Kanunu" ile işletmelerin yöneticilerine geniş yetkiler verildi. Verimliliği ve ürün kalitesini yükselten, sanayi ve araştırmada çalışanlara maddi-manevi teşvikler getiren kararlar aldı. Sanayi işletmelerine üretim hedeflerini ve ürün fiyatlarını belirlemede özgürlük tanıdı.

SSCB, 1989'da ani bir kararla Afganistan'dan çekildi. Bu durum Sovyetlerin süper güç imajına büyük zarar verdi.

Glastnost ve perestroika politikalarının SSCB’ye etkileri neler olmuştur?