Artuklular Özeti

Artuk Bey, Sultan Melikşah döneminde İzmit’e kadar yapılan fetihlerde bulunmuş, ancak Diyarbakır kuşatması sırasında Melikşah’la arası açılmıştır. Artuk Bey bu olaydan sonra Suriye Meliki Tutuş’un hizmetine girmiş, Tutuş da ona Kudüs’ü dirlik olarak vermiştir.

Oğulları Sökmen ve İl Gazi, Kudüs’ü Fatımîlere karşı koruyamayınca Diyarbakır'a geldiler. (1098) 3 kola ayrıldılar;

  1. Hasan keyf (Hısn-ı keyfa) Artukluları: (1102-1231) Eyyubiler tarafından yıkılmıştır.
  2. Harput Artukluları: (1112-1234) Elazığ'da kurulmuştur. Anadolu Selçuklu Devleti tarafından yıkılmıştır.
  3. Mardin Artukluları: (1108-1409) Mardin'de kurulan Artukluların bu kolu en uzun sure yaşayan koldur. Karakoyunlar tarafından yıkılmıştır. Mardin Artuklularının uzun yaşamasında Mardin Kalesinin savunmaya elverişli olmasının büyük bir etkisi vardır.

Artuklu Mimarisi: Batman Irmağı üzerinde bulunan Malabadi Köprüsü, Mardin’de Hatuniye Medresesi, Koçhisar’da Ulu Cami, Muzafferiye, Semanin, Şehidiye ve Hüsamiye Medreseleri bu döneme ait eserlerdir.

Artuklular Dönemi Ekonomi: Ticaret çok gelişmişti. Van gölü üzerindeki gemi taşımacılığı sayesinde Ahlat ticaret merkezi oldu. Anadolu ve İran'dan gelen tüccarlar Mardin Kızıltepe'deki pazarlarda mallarını satıyordu. Halktan çok az vergi alınırdı. Tarım, maden işlemeciliği, dericilik ve dokumacılık çok gelişmişti.

Artuklular Dönemi Bilim:
Artuklular Devrinin en tanınmış bilim insanlarından biri El Cezeri’dir. Haberleşme, kontrol, denge kurma ve ayarlama ilmi olan sibernetiğin ilk kurucusudur. Cezeri dişli çarklarla çalışan çeşitli makineler yaptı. El Cezeri ile ilgili daha fazla bilgi için tıklayınız.