F. İKİ SAVAŞ ARASI DÖNEMDE AVRUPA

3. Totaliter Rejimlerin Kuruluşu
  • Totaliter rejimlerin doğuşunda savaşın getirdiği sosyal ve ekonomik bunalımlar etkili olmuştur.

a. İtalya’da Faşizm
  • İtalya, I. Dünya Savaşı'na yeni sömürgeler (Alman sömürgelerinden ve Anadolu'dan yerler) vaadedilmesi üzerine katılsa da umduğunu elde edememişti. Sosyal ve ekonomik hayatında büyük sarsıntılar olmuş, asker kaçakları ülkeye dağılmış, işsizlik iç politikada istikrarı bozulmuştu. İşçiler liberal demokrasinin yanında yayılan sosyalizm ve kominizmin etkisi ile harekete geçmişti.
  • Bu durum Kasım 1919'da seçimlere ilk kez katıldığı halde meclise giremeyen Benito Mussolini liderliğindeki Faşist Partisi’nin aydınlar, askerler ve halk arasında hızla taraftar toplamasını sağladı.
  • 1922 Ağustosundaki genel işçi grevi ekonomiyi felce uğratması üzerine Faşist Partisinin "Kara Gömlekliler"i Napoli'den Roma'ya yürüdü. Darbe yapılmasından çekinen hükümet istifa etti. İtalyan kralı 30 Ekim 1922'de başbakanlığa Mussolini'yi atamak zorunda kaldı.
  • Mussolini, başlangıçta temkinli ve dikkatli bir politika takip etti. İktidarının ilk yıllarında ülkede kanun, hâkimiyet ve kamu düzeni tam anlamıyla kuruldu. Liberal düşünürler, İtalya'da kanun hâkimiyetinin ve kamu düzeninin kurulduğunu, demokrasinin ülkede yalnızca anarşi ve demagojiye sebep olduğunu belirten yazılar yazdılar.
  • 1924 yılına doğru İtalya'nın siyasi havası tekrar bozulmaya ve Mussolini'ye karşı muhalefet sesini yükseltmeye başladı. Muhalefetin 31 Aralık 1924'te Floransa'da düzenlediği mitingin Mussolini taraftarlarınca basılması ile muhalefetle, iktidar arasındaki kavgayı şiddetlendi. Bunun üzerine Mussolini 1926 yılında eski liberal anayasanın yerine yeni bir anayasa yürürlüğe koydu.
  • Mussolini 1926'daki ünlü Scala nutkunda "Her şey devlet içinde ve devlet için, hiçbir şey devlet dışında ve başka bir şey için değildir. (...) Birey devletle uyumlu olduğu ölçüde önemlidir." diyerek, bütün yetkileri elinde topladı.
  • 1927 yılında hür sendikacılığın yerini, korporatif iş yasası aldı. Her meslek grubu bir sendika hâlinde teşkilatlandırıldı. Böylece devlet ekonomiyi kontrol altına aldı. Aynı yıl iktidar partisi dışındaki bütün siyasi partilerin faaliyetleri yasaklandı. Muhalefet milletvekillerinin de parlamento üyeliği kaldırıldı, Böylece tam bir diktatörlük dönemi başladı.
  • Mussolini dış politikayla ilgili olarak "Sürekli barış ne mümkün ne de faydalıdır. Sadece savaş insan enerjisini en yüksek gerilimde tutar." diyordu.

b. Almanya’da Nazizm konu anlatımı için tıklayınız.