1. ÜNİTE: TÜRKLERDE DEVLET TEŞKİLATI
İLK TÜRK DEVLETLERİNDE DEVLET TEŞKİLATI

1. İlk Türk Devletlerinde Devlet Anlayışı konu anlatımı için tıklayınız.
2. İlk Türk Devletlerinde Türklerde Ordu konu anlatımı için tıklayınız.
3. İlk Türk Devletlerinde Devlet Yönetimi
a. Kağan konu anlatımı için tıklayınız.

Hatun
  • Kağanın ilk eşine “hatun” veya “katun” ünvanı verilirdi.
  • Hatunlar kurultay toplantılarına katılırlardı.
  • Elçi kabullerinde bulunurlardı.
  • Sarayı ve askerleri bulunurdu.
  • Eşlerinin yanında savaşa katılabilirlerdi.
  • Kağan öldüğünde tigin küçükse, devleti oğlu adına yönetebilirdi.

Tigin
  • Türk kağanının oğulları “tigin” ünvanı ile anılırdı.
  • Tiginler devlet teşkilatının en yüsek kademelerinde görevlendirilirdi.
  • İdari ve aslerî alanda tecrübe kazanması amaçlanan tiginlere devletin önemli bölgeleri bırakılarak emrine tümen verilirdi.

Diğer Yöneticiler
  • Büyük Hun Devleti üçlü devlet düzenine göre teşkilatlanmıştır. Buna göre “orta”da Hun Hükümdarı Mete, “doğu”da veliahtlar, “batı”da ise Mete’nin akrabaları soylu Hun prensleri yer almıştır.
  • Köktürklerde “ikili teşkilat” uygulanmıştır. Buna göre “doğu”da kağan bulunurken, “batı”da yabgu ünvanıyla kağana bağlı hanedan üyeleri yer almıştır. Uygurlarda da sistem bu şekildedir.
  • Bazı devler yöneticileri: “ilteber/erkin” (yüksek devlet memuru), “kül erkin” (Oğuzlarda hükümdar), “tarkan/apa” (komutan), “buyruk” (bakan), inanç/inal/ataman (tigin eğitmeni), “bitikçi” (katip), “tamgacı” (mühürdar), “sübaşı” (ordu komutanı), “agıçı” (hazinedar), “tudun” (vergi memuru), “tutuk” (askeri vali), “otaçı” (tabip), “yargucı” (yargıç)