2. ÜNİTE: UYGARLIĞIN DOĞUŞU VE İLK UYGARLIKLAR
1. KONU: TARİHİ ÇAĞLARA GİRİŞ

+ Yazı, Mezopotamya'da Sümer şehir devletleri zamanmda bulunmuştur. (M.O. 3200-3500)
+ Yazı, tarih bilgilerinin ortaya çıkmasına hız kazandırmıştır.
+ Yazının bulunuşu tarihçiler tarafından tarihin başlangıcı olarak kabul edilir.
+ Tarih yazının icadıyla başlar.
+ Tarihçiler yazının bulunuşunu tarihin başlangıcı olarak kabul ederler. Çünkü yazının bulunuşu ile birlikte o
dönemler hakkındaki bilgilerimiz birdenbire artmıştır.
+ Bu nedenle yazının icadından önceki dönemlere, o dönem hakkındaki bilgilerimiz sadece yazısız belgelere
dayandığı ve az olduğu için KaranIık Devirler veya Tarih öncesi Devirler denir.
+ Yazının bulunuşundan sonra bilgilerimiz birden bire artar. Yazının icadından sonraki dönemlere de Tarih
Devirleri (Çağları) denir.

1. TARiH ÖNCESi CAGLAR
a. Taş Çağı (MO 600.000-5.000)
Eski Taş Çağı (Paleolitik)
  • İnsanlığın yaşadığı en eski ve uzun devirdir.
  • İnsanlar avcı ve toplayıcı, yani tüketicilerdir.
  • Mağara ve ağaç kovuklan barınak olarak kullanılmıştır.
  • Mağara duvarına resimler yapılmıştır.
  • Göçebe yaşam tarzı vardır.
  • Taş ve kemikten kesiciler, deliciler, iğneler, bizler yapılmıştır.
  • Dönemin sonlanna doğru ateş bulunmuştur.
  • Dünyada Paleolitik Döneme ait ilk izlere İspanya’daki Altamira, Fransa’da Lasque (Laskö) mağaralarında rastlanmıştır.
  • Türkiye’de; Antalya’da Karain, Beldibi ve Belbaşı İstanbul’da Yarımburgaz mağaraları örnek gösterilebilir.
  • Yarımburgaz Mağarası, Türkiye’deki bilinen en eski yerleşim yeridir.

Orta Taş Çağı (Mezolitik)
  • Yontma Taş Çağı'ndan Cilalı Taş Çağı'na geçiş dönemidir. Buzullar erimeye başlamıştır.
  • İnsanlar ölü gömmeyi ve balık avlamayı öğrenmişlerdir.
  • Türkiye’de bu dönemi aydınlatan merkezler; Antalya’da Beldibi, Ankara’da Macunçay, Göller yöresinde Baradiz, Samsun’da Tekkeköy mağaralarıdır.

Yeni Taş Çağı (Neolitik Devir)
  • Buzul Çağı sona ermiştir.
  • Tarımsal üretim başlamıştır.
  • İnsanlar üretici durumundadır.
  • Bazı hayvanlar evcilleştirilmiştir.
  • Özel mulkiyet kavramı doğmuştur.
  • Değiş-tokuş şeklinde ticaret başlamıştır.
  • Meslekler doğmuş, işbölümu ortaya çıkmıştır.
  • Köyler kurulmuştur.
  • Bitki liflerinden elbise yapılmış, dokumacılık başlamıştır.
  • Menhir ve dolmen denilen anıtmezarlar yapılmıştır.
  • Türkiye’de bu çağa ait kalıntılara Konya yakınlarında bulunan Çatalhöyük, Diyarbakır yakınlarında bulunan Çayönü ve Gaziantep Sakçagözü’nde rastlanmıştır.
  • Çayönü Türkiye’de ve Güneydoğu Avrupa’da Yeni Taş Çağında kurulan ilk köy yerleşim yeri, Konya’da bulunan Çatalhöyük ise insanlık tarihinin ilk şehir yerleşmesi olarak kabul edilmektedir.


b. Maden Çağı
Bakır Çağı
  • Kolay işlendiğinden bakı r madeni kullanılmıştır.
  • Baktrdan araç ve gereçler yapılmıştır.
  • Köyler büyümüştür.
  • Altın ve gümüş işlemeciliği zamanla gelişmiştir.
  • Türkiye’de bu döneme ait merkezler; Çorum’da Alacahöyük, Denizli’de Beycesultan, Çanakkale’de Kumtepe ve Truva, Samsun’da İkiztepe gibi yerleşim yerleri bulunmaktadır.

Tunç Çağı
  • Bakır ve kalayın karışımıyla daha sert olan tunç elde edilmiştir.
  • Tekerlek icat edilmiştir.
  • Hayvan arabaları kullanılmış, daha mesafeli ticaret başlamıştır.
  • Bu dönemde site adı verilen ilk şehir devletleri kurulmuş, bunun ardından Mezopotamya’da Sümer ve Akad; Anadolu’da Hitit Devleti gibi ilk büyük devletler ortaya çıkmıştır.
  • Türkiye’de bu döneme ait merkezler; Ankara’da Ahlatlıbel, Kayseri’de Kültepe yer almaktadır.

Demir Çağı
  • Daha dayanıklı araçlar ve silahlar yapılmıştır.
  • Saban ve orak kullanılmasıyla üretim artmıştır.
  • İmparatorluklar kurulmuştur.
  • Yazının bulunmasıyla tarih öncesi devirler sona ermiştir.
  • Burdur’da Hacılar, Çanakkale’de Truva, Yozgat’ta Alişar, Çorum’da Alacahöyük bu çağ yerleşmelere örnek gösterilebilir.

Tarih Öncesi Devirlerin Genel Özellikleri
+ Tarih öncesi dönemlerin devirlere ayrılmasında, kullanılan araç ve gereçlerin malzemesi dikkate alınmıştır.
+ Tarih öncesidönemlere karanlık devirler de denir.
+ Bütün devirler bütün toplumlarda aynı anda yaşanmamıştır.
+ Her toplum bütün devirleri sırasıyla yaşamamıştır.
+ Devlet düşüncesinin ortaya çıkması Tunç Devri'ndedir.
+ İnsanlann ihtiyaçları, icatları ortaya çıkarmıştır.

2. TARiH ÇAĞLARI
  1. İlkçağ: (Yazının icadı M. 3200- Kavimler Göçü 375)
  2. Ortaçağ: (Kavimler Göçü 375- İstanbul'un Fethi 1453)
  3. Yeniçağ: (İstanbul'un Fethi 1453 - Fransız İhtilali 1789)
  4. Yakınçağ: (Fransız İhtilali 1789- Günümüze dek.)

Tarihi çağlara ayırmanın bilimsel bir yönü yoktur. Araştırmayı ve ögrenmeyi kolaylaştırmak içindir.