H. ATATÜRK DÖNEMİ TÜRK DIŞ POLİTİKASI
Konu öncesinde buraya tıklayarak Atatürk Dönemi Türk Dış Politikasına giriş yapabilirsiniz.

1. Dış Politikadaki Gelişmeler

a. Türkiye'nin Milletler Cemiyetine (Cemiyet-i Akvam) Girişi (18 Temmuz 1932) konu anlatımı için tıklayınız.
b. Balkan Antantı (9 Şubat 1934) konu anlatımı için tıklayınız.
c. Montreux (Montrö) Boğazlar Sözleşmesi (20 Temmuz 1936) konu anlatımı için tıklayınız.

d. Sadabat Paktı (8 Temmuz 1937)

  • Sadabat Paktı; Türkiye, Irak, İran ve Afganistan arasında imzalanmış, çok taraflı bölgesel bir antlaşmadır. Bununla taraflar birbirlerine saldırıdan kaçınmayı ve bölgede barışı korumak üzere işbirliği yapmayı benimsemiştir. Bu sadece bir saldırmazlık ve iyi komşuluk paktıdır, savunma için yardımlaşma paktı değildir.
  • Irak'ın Türkiye ile ilişkileri gayet iyiydi. Kral Faysal 1931 Haziranında Türkiye'yi ziyaret etmiş, Başbakan Nuri Said Paşa da Ankara'da zaman zaman siyasi görüşmelerde bulunmuştu. Bu dönemde Irak ile İran arasında sorunlar vardı. Bu nedenle Irak İran'la uzlaşmak istiyordu.
  • 1930 yılında İngiltere, Irak'ın bağımsızlığını, bazı sınırlamalarla tanıyıp onunla bir ittifak antlaşması imzalayınca Irak Hükümeti İngiltere'ye olan bağımlılığını dengelemek için, Türkiye ile görüşmeler yaptı. 1933 sonbaharında İran ve Türkiye'ye birer saldırmazlık antlaşması önerdi
  • Irak'ın bu girişimleri üzerine, Türkiye ayrı ayrı saldırmazlık paktları yerine, Balkan Paktı örneğindeki gibi, bir bölgesel pakt kurulmasının yararlarını Irak ve İran'a bildirmişti. Üç bölge devletinin imzalayacağı bir metin hazırlanıp 2 Ekim 1935'te Cenevre'de onaylandı.
  • SSCB'nin önerdiği Afganistan'ın, Irak'ın istediği Suudi Arabistan'ın Pakta alınması konusundaki görüşmeler ve Irak ile İran arasındaki sorunlar imzayı geciktirdi. Sonunda Afganistan'ın girmesi kabul edilmiş ve Pakt 8 Temmuz 1937 günü dört devlet arasında Tahran'da Şah'ın yazlık Sadabat Sarayı'nda imzalandı.
  • Pakt, Atatürk'ün barışçı dış politikasını ve ülkenin etrafını dostluk çemberi ile kuşatma isteğini yansıtıyordu. İçerikleri farklı da olsa Balkan Paktı ile Sadabat Paktı Türkiye'nin Batı ile Doğu arasında bir barış köprüsü olmak isteğinin de ilk somut göstergesiydi. ,
  • Pakt, 1939'da Dünya Savaşı başlayınca önemini yitirmeye başladı. Savaş boyunca İngiltere Irak'ı denetimi altında tutmuştu. İran ise SSCB ve İngiltere'nin işgaline girmişti.
  • Savaştan sonra İran 1948'de Paktın canlandırılmasını ve Pakta Pakistan'ın da alınmasını önermişti.
  • SSCB tehditlerine karşı Orta Doğu'da 1955'te Bağdat Paktının kurulması ve 1980'de Irak - İran savaşı çıkınca Sadabat Paktı artık varoluş nedenini de yitirmiş, tarihteki yerini almıştır.

e. Hatay Meselesi ve Hatay'ın Anavatana Katılması (30 Haziran 1939) konu anlatımı için tıklayınız.