OSMANLILARDA YÖNETİM, ASKERÎ TEŞKİLAT VE EĞİTİM
1. OSMANLILARDA YÖNETİM
a. Merkezî Yönetim konu anlatımı için tıklayınız.

b.
Taşra ve Eyalet Yönetimi
  • Osmanlı Devleti'nde başkentin dışındaki tüm topraklar taşra olarak adlandırılmıştır.
  • Taşra teşkilatının temelini tımar sistemi oluşturmaktaydı.
  • 15 ve 16. yüzyıllarda güçlü bir şekilde uygulanan tımar sistemi, ekonomik yapıyı, askeri teşkilatı ve vergi düzenini de sağlamıştır.
  • 16. yüzyılda büyük bir devlet haline gelen Osmanlı Devleti, topraklarını yönetim birimlerine ayırdı.
  • Osmanlı Devleti'nde taşra idaresi; kay, kaza, sancak, eyalet şeklinde teşkilatlanmıştır.
  • Bu taksimat sadece idari değil, aynı zamanda askeri idi.
  • Köylerde yönetici köy kethudası idi. Güvenlik işlerine yigitbaşı bakardı.
  • Kasabalarda kadılar yöneticilik yapardı. Kazaların güvenliğinden subaşı sorumluydu.
  • Sancakları da sancak beyi idare ederdi.

Beylerbeyi
  • Eyaletleri yöneten, hükümdarın temsilcisidir.
  • Beylerbeyi, Paşa Sancağı denilen vilayet merkezinde otururdu.
  • Anadolu Beylerbeyliği'nin merkezi Kütahya, Rumeli Beylerbeyliği'nin merkezi Manastır idi.
  • Sınırlar genişledikçe beylerbeyliklerinin sayısı da artmıştır.
  • Beylerbeyi, kendi oluşturduğu divanda bölgesindeki meseleleri görüşürdü .
  • Savaş zamanında, emrindeki sancak beylerini ve tımarlı sipahileri alarak emredilen yerde orduya katılmak zorundaydı.
  • Osmanlı Devleti'nde eyaletler üç gruba ayrılmıştır:

1. Salyaneli (Yıllıklı) Eyaletler
  • Tımar sisteminin uygulanmadığı eyaletlerdir.
  • Toplanan vergiyle eyaletlerdeki görevlilerin maaşları ödenir, kalan bölüm hazineye gönderilirdi.
  • Trablusgarp. Tunus, Cezayir, Mısır, Bağdat, Yemen ve Habeş eyaletlerinde bu sistem uygulanmıştır.

2. Salyanesiz (Yıllıksız) Eyaletler
  • Tımar sisteminin uygulandığı eyaletlerdir.
  • Toprakları, has zeamet ve tımarlara ayrılmıştı.
  • 16. yüzyılda Rumeli; Bosna. Temaşvar, Budin, Egri, Anadolu; Zülkadriye, Trabzon, Şam, Halep, Hakka, Diyarbakır, Van, Kars. Kıbns ve Kefe eyaletlerinden oluşuyordu.

3. Özel Yönetimi Olan Eyaletler
  • İç işlerinde serbest, dış işlerinde Osmanlı Devleti'ne bağlıydılar.
  • Yöneticileri padişah tarafından bölgenin ileri gelenleri arasından atanırdı.
  • Kırım Hanlığı, Eflak, Boğdan, Erdel ve Hicaz, Raguza ve Sakız cumhuriyetleri bu statüye dahildi.
  • Yıllık belli bir miktar vergi verirlerdi. Savaş zamanı yardımcı kuvvet olarak asker göndermek ile yükümlüydüler.
  • Kırım Hanlığı ve Hicaz Emirliği vergi vermezdi.
  • Hicaz Emirliği, şerif adı verilen peygamber soyundan gelen kişilerce yönetilirdi.
  • Hicaz Emirliği'nin savaş zamanı asker gönderme yükümlüğü yoktu.

Taşra Yönetimindeki Diğer Görevliler
  • Taşra yönetimindeki beylerbeyi veya sancakbeyi kadı ikilisinin yönetimi altında halkın sosyal ve ekonomik faaliyetlerinin yürütülmesi için birçok görevli bulunuyordu.
  • Padişah tarafından görevlendirilen bu kişiler hazineden maaş almazlar, reayadan gördükleri hizmete karşılık
    kanunlarda belirtilen vergi, resim ve harçlar alırlardı.
  • Böylece resimler toplanır ve verginin alınmasma neden olan görevler yerine getirilirdi.
  • Taşrada muhtesip, kapan eminleri, beytülmal emini ve gümrük eminleri gibi görevliler bulunuyordu.