MISIR SORUNU VE KAVALALI MEHMET ALİ PAŞA İSYANI

Fransa Mısır’ı işgal edip, boşalttıktan sonra 1840’a kadar sürecek olan bir Mısır sorunu başladı.
1811’de Mısır’a Mehmet Ali Paşa vali olmuştu.Mısır Mehmet Ali Paşa döneminde tarım ve bayındırlık açısından gelişti.
II.Mahmut Yunan isyanı sırasında Kavalalı Mehmet Ali Paşa’dan yardım istedi. Kavalalı Mehmet Ali Paşa yapacağı bu yardıma karşılık kendisine Girit ve Mora valiliklerinin verilmesini istedi.
Kavalalı Mehmet Ali Paşa vaad edilen bu yerler verilmeyince Osmanlı Devleti’ne karşı ayaklandı. Oğlu İbrahim Paşa Osmanlı ordularını yenilgiye uğratarak Kütahya’ya kadar ilerleyerek isyanı bastırdı.
II.Mahmut bu ayaklanmayı kendi gücüyle bastıramayacağını anlayınca İngiltere’den yardım istedi. Ancak İngiltere bu işe karışmak istemeyince II.Mahmut “Denize düşen yılana sarılır” diyerek Rusya’dan yardım istedi.

NOT: II.MAHMUT ”DENİZE DÜŞEN YILANA SARILIR”SÖZÜNÜ BURADA SÖYLEMİŞTİR VE BU SÖZ GERÇEKTEN II.MAHMUT’A AİTTİR.

Rusların Boğazlara gelmesi İngiltere ve Fransa’yı tedirgin ettiğinden onlar da Mısır sorununa karışmak zorunda kaldılar. Avusturya’yı da yanlarına alarak Osmanlı Devleti’ne yardım ettiler. Rusya’nın sıcak denizlere inmesini engel olabilmek için Rusya’ya karşı Osmanlı Devleti’ni desteklediler.Rusya’nın İstanbul’dan uzaklaştırılmasının yolu Osmanlı padişahı ile isyancı valinin uzlaştırılmasıyla mümkündü.Bu amaçla Mehmet Ali Paşa’ya baskı yaparak Osmanlı Devleti ile 1833 yılında Kütahya Anlaşması imzalandı. BÖYLECE BİR İÇ SORUN OLARAK BAŞLAYAN MISIR SORUNU KISA ZAMANDA ULUSLARARASI SORUN HALİNE GELMİŞTİR.

Kütahya Antlaşması'na göre;
-Mehmet Ali Paşa’ya Girit ve Mısır valiliklerinin yanı sıra Şam valiliği verildi.
- Oğlu İbrahim Paşa’ya Cidde valiliği ile Adana valiliği verildi.
Kütahya Anlaşması ile Osmanlı Devleti bir valisine boyun eğmiş oldu.

Kütahya Antlaşması'nın Önemi ise:
Kütahya Anlaşması ile Mısır sorunu ve isyan geçici de olsa çözülmüş oldu. Fakat iki tarafta anlaşmadan memnun değildi.
Osmanlı Devleti, Fransa’ya ve İngiltere’ye güvenemediği için Rusya’nın desteğinin devam etmesinin devam etmesini sağlamak amacıyla 1833 yılında Ruslar ile Hünkar İskelesi Anlaşması imzalandı.

Hünkar İskelesi Antlaşması'nın Maddeleri;
- Anlaşma sekiz yıl sürecekti.
- Osmanlı Devleti bir saldırıya uğrarsa masrafları karşılamak amacıyla Rusya Osmanlı Devleti’ne yardım edecekti.
- Rusya bir saldırıya uğrarsa Osmanlı Devleti Boğazları kapatacak;Rus gemilerinin geçişine izin verecekti.

Hünkar İskelesi Antlaşması'nın Önemi ise;
Bu anlaşma Kavalalı Mehmet Paşa’ya karşı yapılan ittifak anlaşmasıdır.Rusya’nın Boğazlardan serbestçe geçme hakkını elde etmesi BOĞAZLAR SORUNU'NA yol açmıştır.Ayrıca Osmanlı’nın Boğazlar konusunda SON KEZ tek başına karar verdiği anlaşma olmuştur.
Osmanlı Mısır sorununun çözümünde İngiltere’nin desteğini sağlamak için İngilizlerle 1838 yılında Balta Limanı Anlaşması imzalandı. Aslında ekonomi anlaşmasıdır.

Anlaşmanın Maddelerinin birkaç tanesi ise;
- İngiliz tüccarlar hiçbir kısıtlama olmadan her tür malı tüm Osmanlı topraklarında hem iç hem dış ticaret amacıyla alıp satabilecekler.
- İngiliz tüccarlar iç ticarette yerli tüccarlardan fazla vergi ödemeyecekti.
-Anlaşma sürekli olacak ve bundan tüm Avrupa devletleri yararlanacaktı.
……. Gibi

Balta Limanı Antlaşması'nın Önemi ise;
Bu anlaşma İngiltere ile yapılan ittifak anlaşmasıdır. Bu anlaşma sayesinde Osmanlı zamanlı İngiltere’nin açık pazarı haline getirmiştir.
Yerli tüccar ile Avrupalı tüccar arasındaki rekabeti baya bir zorlamış çünkü yerli tüccarlara tanınmayan ayrıcalıklar Avrupalı tüccarlara tanınmıştır bu şekilde de dışa bağımlılık olmuştur çöküp giden ekonomi daha da çökmüştür.

Kütahya Anlaşması tarafları pek memnun etmedi. 1838 ‘de ödemekle yükümlü olduğu vergiyi ödemeyen Kavalılı Mehmet Ali Paşa vergileri yollamadı ve bağımsızlığını yeniden ilan etti. II.Mahmut’da Mehmet Ali Paşa’ya savaş açtı. Yapılan savaşın adı NİZİP SAVAŞI’dır. Savaşı II.Mahmut ile Mehmet Ali Paşa yapıyor ve Mehmet Ali Paşa kazanıyor. Daha sonra Avrupa devletleri araya girecekler. Rusya’da girecek ama Hünkar İskelesi Anlaşması gereğince tek başına müdahele etmesi doğru bulunmadığı için 1840 yılında Londra’da bir konferans yapıldı. Bu konferansta İngiltere, Rusya, Avusturya ve Prusya (Almanya) vardı. Yapılan konferansın sonunda Londra Anlaşması (1840) imzalandı.

Anlaşmaya göre;
-Mısır hukuki yönden Osmanlı Devleti’ne bağlı kalacak fakat Mısır valiliği babadan oğla geçmek şartıyla Mehmet Ali Paşa’ya bırakılacaktı.
- Suriye, Adana ve Girit Osmanlı yönetimine bırakılacaktı.

Londra Antlaşması'nın Önemi
ise;
Mısır sorunu çözüldü. Mehmet Ali Paşa’ nın isyanı sona erdi. Bu anlaşmadan en karlı İngiltere çıkıyor çünkü sömürge yolları güvende olmuş oluyor yani.