Şark Meselesi Nedir?
"Şark Meselesi" veya "Doğu Sorunu" , 18.yüzyılda milletlerarası bir kavram olarak neşv ü nema buldu.Ancak kökleri çok daha önceki yüzyıllara uzanmakta, tarih içerisinde farklı nitelikler sergilemektedir.Bu yüzden Şark Meselesi araştırmacılar tarafından farklı temellere dayandırılarak farklı zamanlarda başlatılır.
Bugün için genel kabul görmüş şekliyle "Şark Meselesi", Batı ve Orta Avrupa'nın doğusundaki mücadele ve meseleler için kullanılıyor. Bu kavram Rusya için bir güney meselesi, Slavlar, Rumlar Araplar için bir bağımsızlık mücadelesi; Osmanlı İmparatorluğu için de bir var olma kavgasını ifade ediyordu.Oyunun aktörleri veya aktörlerin rolleri değişmiş, kimine göre Şark, kimine göre Güney meselesi olarak adlandırılmış olsa da meselenin merkezinde Osmanlı İmparatorluğu bulunuyordu.Şark Meselesi olarak adlandırılan sorunun tarih içinde macerası ise çok farklı bir seyir izledi. 19.Yüzyıl, Şark Meselesi'nde köklü bir değişimi ifade ediyordu.
Şark Meselesi, Osmanlı İmparatorluğu' nun bir dünya gücü olduğu sırada ortaya çıkmamıştı.İmparatorluğun 17.yüzyıl sonlarında gücünü kaybetmesinden sonra,Avrupa'nın büyük güçlerinin bir diplomatik meselesi ortaya çıkmıştı. Esas olarak Şark Meselesi, Osmanlılar Avrupa'dan atılırken topraklarını paylaşma meselesi ve Avrupa'nın büyük devletlerinin kendi aralarındaki güç dengesini korumak gayesiyle zayıflayan Osmanlılar'ın toprakalarını bir denge unsuru olarak kullanmalarıydı.



Şark Meselesi Ne Zaman Başladı?
Şark Meselesi' nin başlangıç tarihi hakkında birçok farklı görüş vardır. Albert Sorel, "Türkler, Avrupa'ya ayak bastığı andan itibaren bir şark meselesi meydana geldi" der. Attila'nın 5.yüzyılın ortalarında Avrupa' yı tehdit etmesi, Selçuklular' ın 11.yüzyılın ikinci yarısında Anadolu'yu fetihleri, Osmanlılar'ın 14.yüzyılın ortalarında Rumeli'ye geçişi, 1683'teki İkinci Viyana Kuşatması ve bozgunu, 1699 Karlofça Anlaşması, 1734 Nemirov Kongresi, 1774 Küçük Kaynarca Anlaşaması gibi hadiseler Şark Meselesi'nin başlangıç tarihi olarak gösterilir. Araştırmacıların çoğunluğu ise Şark Meselesi'ni 18. yüzyılın ikinci yarısından itibaren başlattılar.


KAYNAKÇA: 1000 SORUDA OSMANLI İMPARATORLUĞU Erhan AFYONCU (Cilt 5 Sayfa 17 ve 18)