KHALKEDON DAN KYZİKOS A
...(Araştırma/Nusret Karaca)
2016.Eylül...Mezun olduğum Necati Eğitim
Enstitüsü nün bulunduğu Balıkesir in Erdek ilçesindeyim.Bu mevsim.daha bir güzel Kyzikos..Buradan ek bilgiler almadan dönmek olur mu Khalkedon a..Öğretmenevi nin bahçesinde bir kere daha.okuyorum Kyzikos u..Ve araştırmacılara bu bilgilerin günışığına çıkmasına emek verenlere bir kez daha saygı duyarak..
.....
KONUMU
Kyzikos antik kenti, Balıkesir İli Erdek İlçesi sınırları içinde, antik dönemde Arktonnessos (Ayı Adası) ya da Arkton Oros (Ayılar Dağı) olarak anılan Kapıdağı Yarımadası'nın ana kara ile birleştiği kıstağın güney ucuna yakın kısımda, Erdek-Bandırma karayolu üzerinde, Erdek;ten 8 km. doğuda yer almaktadır. Bir yanında Bandırma Körfezi, diğer yanında Erdek Körfezi yer alır. Kuzeyinde Dindymos ( Ayı Dağı ) bulunur. Plinius, Buranın ada olduğunu ve karaya B. İskender tarafından bağlandığını bildirir.
****
Adını burada krallık yapmış olduğuna inanılan Kyzikos adlı bir Thrak prensinden aldığı sanılıyor.
Kral Kyzikos;un Thrak Kralı Eusorsosun soyundan geldiğinin kabul edilmesi de kent halkının Thrak kökenli olduğu görüşünü desteklemektedir. Günümüzde Belkıs olarak da biliniyor.
....
EKONOMİ
VII. yy. ın ilk yarısında Miletoslu kolonistlerce iskan edilmiş ve o tarihten sonra büyük bir gelişim göstermiştir. Ekonomik açıdan gelimesinin bir sebebi de Propontis’i Bergama yöresine bağlayan yolun başlangıcında yer almasıdır. Kyzikene diye adlandırılmış elektron staterleri, döneminin en tanınmış paraları arasında gösterilirdi.
Hellen ve Roma tarihi boyunca çok önemli bir sanat merkezidir.
Plinius, Kyzikos istiridyelerinin çok ünlü olduğunu yazar.
YÖNETİM
Halk, altı kabileye ayrılmıştı. Bunlar Geleontes, Oenopes, Argades, Hopletes, Aeikores ve Boreslerdi.
Bunlar sırayla yönetime geçerlerdi ve Pritenion yani kent meclisini oluştururlardı.
TARİHİ
Strabon ve Plinius’a göre Marmara kıyılarındaki ilk koloni kentidir.
Eusebios ise kentin MÖ. 756 ve MÖ. 679’da iki kez kurulduğunu yazar.
VI. yy. da kendi isteğiyle Pers İmparatorluğunun egemenliğine girdi.
V. yy.da Attika-Delos Deniz birliği üyesidir. ( Dokuz Talent vergisiyle Lampsakos’tan sonra gelmekteydi)
B. İskender kentin kendisine gösterdiği yakın ilgi nedeniyle, belirli bir özgürlük tanıyarak imarına yardım etti.
190 yılında Apemeia Barışı sırasında, özgürdü ve özgürlüğü Roma Çağında da zaman zaman devam etti.
Roma İmparator Caligula Kyzikos’a ayrı bir ilgi duydu. Kapıdağ yarımadasıyla kara arasındaki kanalı ve limanları temizletti. Kanal üzerinde inip kalkan dev köprüleri yeniden inşa ettirdi.
Hadrianus (117-138), MS. 124 yılında kenti ziyaret etti. Kent halkının büyük sevgisiyle karşılaştı. Kyzikos’a büyük bir tapınak yaptırarak Metropolis ve Neokoros unvanlarını verdi.
MS. 265 yılındaki Got saldırıyla büyük çapta tahrip oldu.
MS. 297’lerde Kyzikos, Troas ve Firigia’nın bir bölümü ile birlikte 33 kenti içeren Hellespontos Eyaletinin merkezi oldu.
İ.S. 543 yılında gördüğü büyük bir deprem neticesi ıssızlaştı. Halkı komşu Artake kentine taşındı.
Yandaki resim; Hadrian Tapınağı Üst yapısına ait bir bezeme parçası. Ne kadar devasa bır tapınak olduğu burdan da anlaşılır.
....
Kyzikos’ta antik yazarlarca sözü edilen görkemli yapılara gelince..
Zeus-Hadrian Tapınağı, Agora, Apollonis Tapınağı, Caracalla Tapınağı, Tiyatro, Bouleuterion, Prytaneion, Amhitheater, Darphane, Surlar ve Limanları yer alıyordu
(ARKEOLOJİ)
Kentte en önemli yapılar arasında olanlar
SURLAR
HADRİAN TAPINAĞI
Kentin Güneydoğusunda yer alır. İmparator Hadrian’a adanmıştır. Geç Roma Dönemi’nde, dünyanın 7 harikasından biri olarak kabul ediliyordu. Anconalı Cyriacus 1431 yılında tapınaı 33 sütunu ve bütün üst yapısı ile birlikte ayakta görmüş, gravürlerle tesbit etmiştir. Sütunlarına ait bir parça Erdek Belediyesince korunuyor. Hadrian Tapınağı’ndan günümüze tonozlu temelleri kalmıştır. (Mermer blokları İstanbul’a taşındı)
METROON
Tiyatro (Kuzey uçta)
Anadolu’daki anfitiyatrolardan biridir. Burada halk hem edebi temsiller ve oyunları seyreder hem de gladyatör gösterileri izlerdi.
Roma İmparatoru Marcus Antonius’un Kyzikos’a bir gladyatör takımı gönderdiği biliniyor.
Değişik kitaplarda Kyzikos oyunlarında vuruşan gladyatörlerin sözü geçer (Caylus, Antiquites, II, 219)
Texier, oturma sıralarından inerek zakkum ve sakız ağaçlarıyla kaplı orkestrayı incelemiştir. Tiyatroda bulunmuş bir kitabenin tercümesini verir. “ Şehir, tiyatro heykellerinin ve mimari süslemesinin yapımına ruhani liderin oğlu Julius Seleucus ve Agathomerus’un oğlu Aurelius Padicianus’un yönetim döneminde ve başkanlığında idare etmiş olan müteahhit Kyzikus’u şerefle yad eder
"Bilgi/Yrd. Doç. Nurettin Koçhan başkanlığında 2007 yılı kazı ekibi"
Yazıtlı silindirik steli olan oda mezar içinde bulunan 10 kafatasından ve yazıttan anlasıldıgı kadarıyla bir aileye ait. içinde çeşitli ölü hediyeleri bulunmuştur.
....
KAYNAKLAR
________________
"Hadrian tapınagı alanında Kazı Başkan Yardımcısı Yrd. Doç Dr. Korkmaz Meralin Arş.Gör Fevziye Güneş ve Arkeoloji öğrencileri "
....
"Kyzikos kazı başkanı Yrd. Doç. Nurettin Koçhan ve yardımcısı
Yrd. Doç. Korkmaz "Meral (2007 kazı mevsimi)
....
Kentin ortasında bir çeşme bulunurdu. Bu kaynağın suyunun aşk hastalığına iyi geldiğini kabul ederlerdi.
Su unutkanlık yaratıyordu. Pilinius bu kaynaktan bahseder.
"Ord. Prof. Ekrem Akurgal’ın kentte yaptığı araştırmalarda, en eski eser olarak Geç Geometrik Dönem seramik parçalrı bulunmuştur."
....
"Abdullah Yaylalı tarafından başlatılan kazıları Atatürk Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Arkeoloji bölümü tarafından Yrd.Doç.Dr Nurettin KOÇHAN ve ekibi tarafından yapıldı"
.....
KYZIKOS MÜZELERDE
İstanbul Arkeoloji Müzeleri’nin Arkaik Dönem Salonunda Kyzikos buluntusu, bir erkek torsosu ve iki çıplak delikanlı arasında dans eden khiton giymiş genç kadın kabartması, pers etkisi de görülen savaş arabası kabartması sergilenmektedir. Eserler MÖ. VI.yy. a tarihleniyor. Diger salonlarda; MÖ. IV. yy. a tarihlenen, Pan başı kabartmalı proxeni kitabesi. Tiyatro yakınında bulunmuş MS. 2.-3. yy. a tarihlenen, üstlerinde yüksek kabartma olarak Satyr figürleri bulunan iki adet sütun. Roma Döneminden kalma Karyatid. Kanatlı Attis şeklinde betimlenmiş olup Korint Tarzı bir sütuna yaslanmıştır. Üstünde Phrygia tarzı elbise ve başlık bulunuyor. Kyzikos tiyatrosuna ait genç Dionysos yüksek kabartması. MS. 2. yy. a tarihlenir. MS. 2. yy. a tarihlenen İmparator kültü rahip heykeli. Surların dışından bulunmuş,Hellenistik Çağ’a tarihlenen, sağ tarafından betimlenmiş kadın heykeli. MS. 2. yy. a tarihlenen Klaudia Hymnis isimli kadının mezarı için yapılmış büstü. (Lahdin ön yüzünde)
Kitabeler Salonunda bir Kyzikos Kararnamesi, MS. 38-46
KARARNAME
Pontus Kralı Polemon’un kızı, Trakya Kralı Kotys’in karısı ve imparator Caligula’nın akrabasından olan Antonia Tryphaina’nın şerefine bir kararnamedir. Antonia, harb korkusuyla doldurulan kanalın tekrar açılmasına, ve Kyzikos kentinin imarına yarayacak hususları temin ettiği gibi amelelerin ucuz fiyatla erzak alabilmesi için çarşıda çok miktarda erzak bulundurulması maksadıyla bağış da yapmıştır. (Kararnamenin sonunda erzak fiyatlarının yükselmesini yasak eden bir kararname de yer alıyor.)
Bu müzede kyzikos buluntusu başka eserler de vardır.
Charles Texier,1830’ lu yıllarda Kyzikos’a gelirken 500 haneli Aydıncık köyünden geçer. Köydeki altı cami ve çarşı hamamlarında Kyzikos taşlarının kullanıldığını tespit eder.
Antik Kaynaklarda KYZİKOS
Argonautlar bu kıyıya çıktıkları zaman Kyzikos burada kraldı. (Apollodorus, II. Kitap)
Theselia’dan gelmiş olan Kyzikos’un oğluydu ve Trakya kralı Euphorus’un kızı Aenete ile evlenmişti.
Kyzikos, Jason tarafından öldürülmüştü. ( Pliniua, V. Kitap. 32. bölüm )
Kyzikos, Artakek (Erdek) ile birlikte Miletliler tarafından kurulmuştur ve sömürgesidir. (Strabon, XIV)
Fenikeliler, Kyzikos’a düşmanlık göstermediler. Çünkü Fenikeliler gelmeden önce, Kyzikoslular, Daskyleion satrabı Megabezes’in oğlu Oebares ile bağlılk şartlarını görüşmüşlerdi. (Herodot, VI. Kitap, 34. Bölüm)
Granikos savaşından sonra B. İskender, Kyzikos’u ele geçirerek adayı, iki köprü ile asıl karaya bağladı. (Pilinius, V. Kitap, 32. Bölüm)
Kyzikos kenti, binalarının lüksü, limanlarının zenginliği, kalesi, surları ve mermerden kuleleriyle, Asya kıyısını onurlandırır. (Florus, III, 5.)
KAYNAKÇA
_____________
"Anadolu Tarihi Coğrafyası, Veli Sevin"
Anadolu Uygarlıkları, Ekrem Akurgal
"TürkAd sayı XXXI, Kyzikos Korinth Başlıkları, Yrd. Doç. Cevat Başaran"
Küçük Asya, Charles Texier
"Son Kazı bilgileri ve Arş Görv. Fevziye Güneş
Ali Güneygül araştırmaları ( editör)"
KYZİKOS HADRİAN TAPINAĞI
İ.S 117 yılına ait olan ve Once tanrı Zeus adına sonra yapımındaki yardımlarından dolayı kral Hadrian;a adanmış. Hadrıan Tapınagı Guney Acmasındaki çalışmalar.
2007 yılı kazı sezonunda da çalışmalara Hadrian Tapınağı ve kuzey nekropol alanında kazı çalışmalarına devam edilmiştir. bu dönemin en ses getiren çalışmalarından olan Kuzey nekropol alanındaki kazı da bir lahit birde oda mezar bulunmuştur. Bu mezarlar Roma dönemine tarihlenmektedir. içlerinde ölü hediyeleri yer almaktadır.
MÖ 334 yıllarına ait önemli eserlerini gün ışığına çıkardıklarını belirten ve Hadrian Tapınağı nın yaklaşık 150 metre genişliği ve 180 metrelik uzunluğuyla dünyanın en büyük tapınaklarından biri olduğuna değinen Arkeolog Y.Doç. Nurettin Koçhan,Burası, büyüklüğü ve süslemeleriyle çok sayıda kaynak ve araştırmacı tarafından dünyanın 8. harikası olarak nitelendiriliyor. Kyzikos Antik Kenti;ndeki kazı çalışmalarımızda öncelikli olarak bu tapınağı gün yüzüne çıkarmayı amaçlıyoruz.
"Bilgiler ve metin için araştırmacılara teşekkürler"..
Eğitimci Yazar/Nusret Karaca...(Tarih Öğretmeni)