Haliç... Kapılardan İçeri Girmek...

(Nusret Karaca)

“Fatih Sultan Mehmet İstanbul’u fethettiğinde kentin sur kapılarından girişi bir çağın kapanışı, yeni bir çağın ise başlangıcıydı. Haliç’e kızaklarla indirdiği gemileri Haliç sularıyla kucaklaştığında aslında kent kapıları sonuna kadar açılıyordu Türkler için... Ve Haliç’in kapıları…”


HALİÇ'İN KAPILARI
• Döner Kapı: (Kiliomene-Ayvansaray Kapısı adıyla da bilinir) Bu kapı mühendishane haritasında Büyüksaray Kapısı olarak geçer. Balat Kapısı ile Xylaporta Kapısı arasındadır.
• Porta Pharı Kapısı: Fener Kapısı adıyla bilinir. Petri Kapısı ile Balat Kapısı arasındadır. (Fener Mahallesi)
• Odun Kapısı (Drungarii): Balıkpazarı ile Ayazma arasında olan bu kapıdan, kente yakın illerden yiyecekler getirilirdi. “Zeuguma” denilen bu sahilde kereste ticarethanelerinin olduğu bilinir.
• Kynegoi (Balat Kapısı): Adını Avcılar (Kynegoi) mahallesinden almıştır. Fener ile K. Ayvansaray arasındadır. Batı tarafında üç kemerli geçit vardı ve birbirlerinden burçlarla ayrılıyorlardı. En batıdakinin yanındaki bir kabartma bugün İstanbul Arkeoloji Müzesi'ndedir. (Sol elinde palmiye tutan bir NİKE'dir.)
• Zindan Kapısı: Balıkpazarı-Odunpazarı arasındadır. Yemişçi İskelesi olarak da bilinir. Adını orada bulunan bir hapishaneden almıştır. Kapı Venediklilere ayrıcalıklı olarak verilmiş bir semtte kullanılmıştır.
• Bahçe Kapısı (Porta Nerion): Hikanatissa-Evgenios kapısı arasında yer alır. Tersane dolayısıyla NEORION adıyla da bilinen bu kapı İmparatorluğun son dönemlerinde “GÜZEL KAPI” adını almıştır.
• Balıkpazarı Kapısı: Latinler bu kapıya “PORTAHABERAİKA” adını vermişlerdir. Bugünkü “Balıkpazarı” kapısının olduğu yer.
• Petrion Kapısı (Petri): Ayak Kapı-Fener arasındaki bu kapının adı fetihten sonra da değiştirilmemiştir. Sur dışında ise Rum evleri bulunuyordu.
• Eugenios Kapısı: Yalı Köşkü Kapısı olarak bilinen bu kapı adını Evgenios Mahallesinden alır. Bu kapı yakınlarında 16. yy'da bir “YALI KÖŞKÜ” yapılmıştır.
Bu kapı HALİÇ'in son kapısıdır.
• Hıkanatıssa Kapısı: Adını saray ordusu “HIKANATI”dan almıştır.
• Aya Kapı: Bu kapı Aziz Thodosia kapısı olara bilinir. Cibali Kapısı ile Petrion Kapısı arasındadır. Adını “İkona Hareketi”nin öncülerinden Thodosia'dan almıştır. (Onun için yapılan kilise bugünkü GÜL CAMİ)
• Yeni Ayakapı: İstanbul'un fethinden sonra açılmış ve adını Bursa Subaşısı Cebe Ali Bey'den alan kapıdır.
• Porta Pletea Kapısı: Unkapanı ve Cibali Kapısı arasındadır. Evliya Çelebi’ye göre Horoz Dede adlı biri fethe katılmış ve şehit düşmüştür. O yüzden bu kapı “Horoz Kapısı” olarak da bilinir.
• Ayazma Kapısı: Odun Kapısı ile Unkapanı Kapısı arasındadır ve “Porta Hagiasma” adı ile de bilinir.
• Edirnekapı: İstanbul’un en eski surlarındaki kapılardan biri olan Edirnekapı, Bizans döneminde Horisius (KHARİSİOS) adıyla bilinirdi. Topkapı – Ayvansaray arasındadır
...
(BEN HALİÇ/NUSRET KARACA)