Yeniçeriler ve İstanbul Yangınları

Nusret Karaca (Tarih yazıları, Araştırmaları)
....
Sultan 1.Murad zamanında kurulan Yeniçeri Ocağı Kapıkulu Askerleri Piyadeler Sınıfı'nın en önemli askeri gücü idi.Osmanlı Devleti'nin ilk yılları ve yükselme döneminde"Ocak Devlet İçindir" ilkesi duraklama ve gerileme dönemiyle adeta "Devlet Ocak İçindir"ilkesine dönüştü.Devlet yönetimi içinde adeta büyük bir tehdit oluşturan Yeniçeriler Padişah,Sadrazam değişikliklerinde de rol oynamaya başladılar.Her Padişah değişikliğinde CÜLUS bahsişi almaları,ayarı düşük akçe den ULUFE maaşı verilmesi gibi nedenler de ayaklanma nedenletindendi.Öyle ki sadrazam devirmek için İstanbul'da yangın çıkarttıkları bile oluyordu.Örneğin 1.Mahmud döneminde sadrazamlık yapmış Hasan Paşa Yeniçeri Ağalığı zamanında yukselebilmek için İstanbul'da yangınlar çıkarttığını çevresine itiraf etmiştir.Sadrazam Divitvar Mehmet Paşa ile 1750'de Yeniçeri Ağası olan Gülcü Mehmet Paşa zamanında çok sayıda yangın çıkmış ve Mehmet Paşa'nın adı halk arasında "Yangıncı Ağa"ya çıkmıştır.Mercan yangınına geldiğinde halkın paşa'ya '"Yangıncı Ağa" demesi üzerine görevden alınmıştır.
İstanbul'da evlerin ahşap olması ,çıkan bir yangının rüzgarla yayılmasına neden oluyordu. Yangınlar gündüz bayrak,gece ise fenerlerle duyuruluyordu.1717 yılında Galata Kulesi yangın kulesi'ne dönüştürüldü.18.y.y.da Ağakapısında bir yangın köşkü yapıldı.3.Ahmet zamanında 1720 yılında ilk defa Yeniçerilerden bir itfaiye örgütü(tulumbacılar)kuruldu ve başına Gerçek Davut Ağa getirildi.1759 yılında "Yangın Köşkü" adıyla yeni bir kule inşa edildi.Daha sonra ise Vaniköy'de "İcadiye" adı ile bir köşk daha kuruldu.Bu kararlar Küçükpazar yangınında etkisini gösterdi.Ancak Ağakapı kül oldu.Daha sonra burası yeniden yapıldı ve orada çalışanlara padişah'ın verdiği söz tutulmuş oldu.Bu arada Ağakapısı'na bir kule inşa edildi.Ahşap kule yapıldı.Buraya "Yangın Köşkü" adı verildi.1756 "Cibali Yangını" geniş bir alana yayıldı ve köşk te yanan yapılar arasındaydı.Daha sonra yeniden yapılan köşk bir kaç defa da tamir gördü.En son III.Selim'in emriyle bir kez daha onarıldı.
1826 yılında II.Mahmud "Yeniçeri Ocağı"ni kaldırdı.(Vak'a-i Hayriye) Yangın Köşk'ü yıktırıldı.Ancak yangınlar sonucuTulumbacı Ocaği'nın yeniden kuruldu ve kulen "Eski Saray"ortasına inşa edildi.1850'de Sultan Abdülmecid zamanında yapı Sultan'ın isteğiyle"Som Kagir"olarak düzenlendi.(*)
....
(*)Tarih Atlas 2011 Ağustos,Kemalettin Kuzucu,Milliyet/İstanbul 5 Ağustos 2011 ,Tarih Söyleşileri,İstanbul Kültür A.Ş.Yayınları,Haliç(Haliç Belediyeler Birliği Yayınları),Tarih notlarım ve arşivimdeki yazı,broşür,sanat bülteni,gazete kupürleri.