Vefa Semti Hakkında Kısaca

(Nusret Karaca Tarih araştırmaları ve Derlemeleri)

...
Sultan II.Bayezid döneminin mutasavvıf ve ulemasından Şeyh Vefa efendi'nin(Musliheddin Mustafa) İburada yaptırdığı külliye dolayısıyla semt "Vefa" olarak anılmaya başlamıştır..İstanbul'un Fatih ilçesi sınırları içersindeki semtin merkezi, çevresinin İstanbul'un ünlü Vefa bozacısının olduğu yerdeki kesişme noktasıdır.


Şehir Tiyatroları Reşat Nuri Salonu ile kemerlere paralel giden Cemal Yener Tosyalı Caddesi ile Şebsefa Hatun Camii'nden gelen Katip Çelebi Caddesi ve Süleymaniye'den gelen Vefa Caddesi'nin kesiştiği alandır.
Bizans döneminde de varlığı bilinen semt kentin merkezine yakın olması nedeniyle de önemli bir konumdadır.I. Contstantinus,II.Leon gibi imparatorların sarayları da bu semtte, kentin en yüksek üçüncü tepesi üzerinde yer alıyordu.Soyluların ve maddi durumları iyi olan ailelerin konutlarının bulunduğu bir yer olmuştu.Semt dini öneme de sahip bir ziyaret yeriydi.
Bunda Konstantinopolis'e I.Constantinius döneminde(324-337) getirilen Ayios Stefanos'un vücudunun gömülü olduğu efsanesi etkili olmuştur.
İstanbul'un Fethi'nden sonra Fatih Sultan Mehmed'de bu saraylar bölgesine yerleşmeyi tercih etmiştir.Yine onun döneminde esnaf grupları( demirciler,bakırcılar,börekçiler...)bölgede yoğunlaşmaya başlamıştır.Semt eski adıyla "Zeugma" olarak bilinen liman bölgesi Unkapanı'na yakınlığı nedeniyle burjuvazi'nin yerleşim yeri olmuş ve sosyal hareketliliğiyle de öne çıkmıştır.
İstanbul Üniversitesi’nin, İMÇ bloklarının hemen sınırında ve yanı başında yer alan bir semt olmasına, tarihsel süreçte belli bir zenginliği yansıtmasına ve sınırları içerisinde birçok köklü kurumu barındırmasına rağmen bugün Vefa semti -kent sosyolojisi terminolojisinde ifade edildiği şekliyle- bir çöküntü bölgesi’nin pek çok özelliğini göstermektedir.


...
Vefa'da bir çok tarihi eser yer alır.
Vefa Kilise Camii,Şeyh Vefa Camii,Molla Hüsrev Mescidi,Sarı Bayezid Camii,Yahya Güzel Mescidi,Mimar Ağa Mescidi,Revani Efendi Mescidi,Ekmekçizade Ahmet Paşa Medresesi,Recai Mehmed Efendi Sıbyan Mektebi ve Sebili,Atıf Efendi Kütüphanesi,Şehit Ali Paşa Kütüphanesi,V Vakıf Hanı,Vefa Hamamı,Büyük Kovacılar Hamamı,Kahvehaneler,çeşmeler...gibi.
Bu arada elbette semtte 1872 yılında Eminönü'ndeki Halk Eğitim Merkezi'nde Dersaadet İdadi -Mülkiye Şahanesi adıyla eğitim veren,1881 yılında Mütercim Rüştü Paşa Konağı'na taşınan bugün de eğitim ve öğretim veren en eski ortaögretim kurumu olarak bilinen, daha sonra Vefa İdadisi adını alan bugünkü Vefa Lisesi.
1910 yangınında bina evsiz ailelere verilmiştir.
Okul 1917 yılında Dede Efendi Caddesindeki kendi binasına geçmiştir.1925 yılında lise bölümü kapatılmış,1930 yılına kadar kurum ortaokul olarak hizmet vermiştir. 1958 yılında okul bünyesinde iki akşam lisesi açılmış ve 1976 yılında da bu okul Pertevniyal Lisesi'ne aktarılmıştır.Bugünkü ana bina 1971 de hizmete girdikten sonra 1990/1991 yılında Vefa Anadolu Lisesi bölümü açılmıştır.1994/1995 Eğitim ve Öğretim Yılında ise tamamen bu statüye dönüşmüştür.
...
Vefa'nın bir başka köklü camiası da Vefa Spor Kulübüdür.1908 yılında kurulan kulüp 1941/1945 yılları arasında I.ligin en güçlü takımları arasında yer almıştır.Bugün amatör bir ruhla çeşitli branşlarda varlığını sürdürmektedir.
...
Vefa semtinin en tanınmış firmalarından biri de "Vefa Bozacısı"dır.
93 Osmanlı'Ruş Savaşı(1877/1878) öncesi 1876 yılında Karadağ yakınlarındaki Prizren kasabasından İstanbul'a gelen Sadık adlı Arnavut gencinin mahalle aralarında boza sattıktan sonra küçük bir dükkanla başladığı serüven günümüze kadar ulaşmıştır.
(Orta Asya step içeceği olarak bilinen boza şehrin damak tadına göre değişim geçirmiştir.)
....
(*)Araştırmalarımda Kaynaklar:İ. B.B.Kentim İstanbul Yayımları (2003)
Süleyman Faruk Göncüoğlu,Necdet Sakaoğlu,Aysu Uzsayılır,Sümeyra Saraç,Cem Atabeyoğlu,(Vefa Spor Kulübü)Vefa Bozacısı(Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi),Ayhan Doğan(Vefa Lisesi),Bilim ve Sanat Vakfı.
Haliç üzerine yayımlardan tuttuğum notlarım,söyleşiler.
..
Fotoğraflar:Aysu Uzsayılır,Aras Neftçi