ATATÜRK'ÜN VAGONU ve BEYAZ TREN


(Nusret Karaca/Tarih Araştırma ve Derlemeleri)
....
Çocukluğumdan beri trenlere karşı ilgi duymuşumdur. Bunda yaz tatillerinde Adapazarı'na ailemle birlikte Haydarpaşa'dan başlayan yolculuk içinde çocuksu sevinçlerim, dayılarımın demiryolcu emekçileri olarak Adapazarı Vagon Fabrikası'nda çalışmaları, Sakarya Demirspor'da futbol oynayıp daha sonra teknik direktör olarak görev yapmaları, beni bazen TCDD ve kulüp tesislerine götürmeleri bunun yanında TCDD emekçilerinin çalışma koşulları, aralarındaki bağ, dayanışma, tren yolculuklarında vagonların sıcak bir ev hissi uyandırması da etkili olmuştur.


Kadıköy yakasına yerleştiğimizde ilk oturduğumuz evin Suadiye ve Bostancı arası,şimdiki evimizin ise Feneryolu'nda olması, yolculuklarda trenleri tercih etmemiz,tren yolu tesislerinde dostlarımızın olması, oraların bizler için ara sıra çay içip sohbetler yaptığı mekanlar haline gelmesine neden oldu haliyle. Bazen TCDD istasyonları ile ilgili yazılar yazıp oraların durumu ilgili haberler yapmışlığım da oluyor!
...
09 Haziran 2022
Kızıltoprak TCDD Emekliler Lokali'ndeyim.
TCDD Kamu Yararına Çalışır Emekliler Sosyal Yardım Derneği Genel Başkanı Orhan Altuğ "Hocam hoş geldiniz. Dergimizin yeni sayısı çıktı.Buyrun!" diyerek günlük beslenmeme katkıda bulunacak bir kaynağı daha avuçlarımın arasına bırakıyor.
Bir bardak çay içimi sırasında sayfaların arasında kısa bir yolculuk.
Hem yazar, hem tarihçi olarak kaynak bu kez hazır.Eve geldiğimde bilgileri diğer kaynaklar ve belleğimdekilerle harmanlayıveriyorum.Yazmak ve paylaşmak gerekir. Ben de öyle yapıyorum.
....
Atatürk'ün Vagonu


Beyaz Tren, Yürüyen Köşk gibi doğrudan Atatürk’le özdeşleştirilen Cumhuriyet dönemi objelerinden biridir.


Atatürk'ün son üç yılında gerçekleştirdiği yurt içi gezilerde kullanılan bu vagon 1935 yılında Polonya'da LHV Linke Hofmann-Verke Breslau firması tarafından üretilmiş. Ağırlığı 46,3 ton.
Kültür Bakanlığı Anıtlar ve Müzeler Genel Müdürlüğünce 1991 yılında "Atatürk'e ait korunması gerekli kültür varlığı olarak tescil edilmiş "
Vagon içinde muhafız odası,banyo,yatak odası, oturma odası kadın kompartımanı,Salon,İstirahat bölümü bulunuyor.
Atatürk'ün vefatı sonrası 19 Kasım 1938 Cumartesi günü naaşı Dolmabahçe Sarayı'ndan alınarak Sarayburnu'nda Yavuz Zırhlısına yerleştirilir. İzmit'te bekleyen "Beyaz Tren"in bu vagonundaki orta masaya törenle konulur. Naaşın çevresinde altı meşale yakılır ve altı subayda kılıçlarıyla saygı duruşuna geçerek nöbete başlarlar. Tümen bandosu matem marşına geçtiğinde saat 20.32'de tren garda toplananların gözyaşları arasında Ankara'ya doğru hareket eder.
Tren Ankara'ya 20 Kasım 1938 Pazar günü saat 10.04'de varır.
Ankara yolculuğunda kendisine yine bu vagonun bulunduğu "Beyaz Tren" eşlik etmiştir.
Vagon Ankara Garda "Kurtuluş Savaşı'nda Atatürk Konutu ve Demiryolları Müzesi" yanında 1964 yılından beri sergileniyor.
Burada Atatürk'ün çok sevdiği tavla ve satranç takımı, Panama hasırı koltukları, seyahatleri sırasında dinlediği radyosu,gramafon ve plakları ziyaretçilere sunulan parçalar arasında.


...
(*)×TCDD Demiryolları Dergisi: Mayıs 2022 S.38/39
×Atatürk Ansiklopedisi
×İşte Atatürk
×Eğitim Enstitüsü bilgileri(Söyleşiler-Notlar)