1. #1
    raltar - ait Kullanıcı Resmi (Avatar)
    Üyelik tarihi
    22.Ağustos.2007
    Yaş
    53
    Mesajlar
    734


    Wilson Prensipleri, ABD Başkanı Woodrow Wilson'un Birinci Dünya Savaşı'ndan sonra kurulmasını istediği dünya düzenine ilişkin ABD Kongresi'nin 8 Ocak 1918 tarihindeki oturumunda açıkladığı ilkelerdir. 14 İlke veya 14 Umde (İng: Fourteen Points) diye de bilinir.
    1. Barış Antlaşmaları açık ve şeffaf biçimde yapılmalı, gizli antlaşmalar yapılmamalıdır.
    2. Karasuları dışındaki denizlerde dolaşım, savaşta ve barışta, özgür olmalıdır. Uluslararası kararla, uluslararası antlaşmalara uyulmasını sağlamak için genel veya bölgesel ablukalar oluşturulabilir.
    3. Uluslar arasındaki bütün ekonomik engeller kaldırılmalı ve serbest ticarete izin verilmelidir.
    4. Uluslar, iç güvenliği sağlamaya yetecek miktarın dışında silahlanmamalıdır. Bunun sağlanması için garantiler verilmelidir.
    5. Dekolonizasyon sağlanmalı ve sömürge topraklarında uluslara kendi kaderini belirleme hakkı verilmelidir.
    6. Rusya topraklarındaki yabancı birlikler ayrılmalı ve devletlerin de yardımı ile Rusya'ya kendi gelişmesini sağlamak için her türlü imkan verilmelidir.
    7. Almanya, işgal ettiği Belçika topraklarını boşaltmalı ve Belçika'da savaş önceki durum yeniden kurulmalıdır.
    8. Almanya, işgal ettiği Fransa topraklarını boşaltmalı ve Prusya'nın 1871'de ilhak ettiği Alsace-Lorraine'i Fransa'ya geri vermelidir.
    9. İtalya'nın sınırları ulusçuluk anlayışına göre yeniden düzenlenmelidir.
    10. Avusturya-Macaristan İmparatorluğu halklarına kendi yazgını belirleme hakkı sağlanmalıdır (öz-belirlenim / self-determination ).
    11. Romanya, Sırbistan ve Karadağ toprakları boşaltılmalı ve Sırbistan'a denize açılma imkanı verilmelidir. Balkan devletlerinin sınırları ulusçuluk prensibine göre düzenlenmelidir.
    12. Osmanlı İmparatorluğu'nun Türk olan kısımlarına egemenlik hakkı tanınmalı, fakat Türk olmayan halklara bağımsızlık verilmelidir. Çanakkale Boğazı, sürekli olarak, bütün milletlerin ticaret gemilerine açık olmalı ve bu durum milletlerarası garanti altına konmalıdır.
    13. Bağımsız bir Polonya kurulmalı ve Baltık Denizi'ne açılmalıdır.
    14. Büyük ve küçük, bütün devletlere siyasal bağımsızlıklarını ve toprak bütünlüklerini karşılıklı olarak garanti altına almak imkanını sağlamak amacı ile, uluslararası örgüt kurulmalıdır.
    Wilson bu 14 noktayı, daha sonra yayınladığı bir dizi deklarasyonla genişletmişti. Wilson 11 Şubat'ta verdiği demeçte, "Devletlerin yeni topraklar alamayacakları; savaş tazminatı ve cezai tazminat alınamayacağı; ulusların kendi kaderini tayin hakkı" prensip ve görüşlerine açıklık kazandırmıştı.
    Wilson'un önem verdiği önemli konulardan biri de, bir milletler arası barış teşkilatının kurulması idi. Denizlerin serbestisi konusu da önem verdiği esaslı noktalardan biriydi. Bu ilke, Amerika'nın bütün dünya ile ticaretini yakından ilgilendiriyordu ve Amerika'yı savaşa sürükleyen de Almanya'nın bu ilkeyi ihlal etmesi olmuştu.
    Bununla birlikte, barış konferansında barış şartları düzenlenirken, Wilson'un bu ilkelerine çok az önem verilecek ve bu da onun için büyük hayal kırıklığı olacaktır.
    Kaynak: Vikipedi
    Başlıgıg yükündürtümüz,tizligig sökürtümüz / Başlıya başeğdirdik,dizliye diz çöktürdük.

  2. #2
    ilteriş - ait Kullanıcı Resmi (Avatar)
    Üyelik tarihi
    16.Nisan.2007
    Yaş
    47
    Mesajlar
    6,777

    A.B.D Cumhurbaşkanı W. Wilson kongrede 8 Ocak 1918 de yaptığı bir konuşmada barışın temel ilkelerini açıkladı. Rusya’nın savaştan çekilmesi İngiltere ve Fransa’nın serbestisini kolaylaştırmışsa da Wilson’ un yeni barış programıyla ortaya çıkması onların isteklerini törpülemişti. Aynı zamanda Osmanlıya da umut vermişti.

    Uluslar arası ilişkilerde savaş yerine barışın egemenliği görüşünü savunan Wilson Osmanlı İmparatorluğunun er geç parçalanacağına inanıyordu. İlk kez başkan seçildiğinde İstanbul’a bir elçi ataması söz konusu olmuş, fakat o açıkça “Türkiye yok ki elçi göndermeye ne gerek var? “ diye sormuştu. Wilson barış umudunun olup olmadığını araştırmak için Albay Hauseyi koşulları araştırmak için Avrupa ya yollamıştı. 14 maddelik barış programı A.B.D’ in savaşa girmesinden sonra başta İngiltere ve diğer anlaşma devletleri ile yapılan bir dizi görüşmelerden sonra belirlenmişti. Hause başkanlığındaki komisyon vardığı sonuçları bir rapor halinde 22 Aralık 1917 de Wilson’a sunmuştu. Wilson İLKELERİ bu rapora dayanılarak kaleme alınmıştı. A.B.D desteğine muhtaç olan Fransa ve İngiltere bu programı kabul ettiler.

    Tarihe 14 prensip olarak geçen bu temel ilkeler genel bir barışı dikkate alarak hazırlanmıştı. 14 maddelik bu ilkelerde;

    1-Tüm barış antlaşmaları açık olacaklar bu antlaşmalardan başka uluslar arası gizli antlaşmalar yapılmayacak, bundan böyle diplomasi açık olacak gizli diplomasi kaldırılacak.

    2-Denizlerde gidiş geliş tamamen serbest olacak yalnız kara suları ve uluslar arası antlaşmaların uygulanması yolunda gene uluslar arası bir hareket sonucu kısmen ya da tamamıyla kapatılmış olan denizler bundan ayrıktır.

    3-Barışa katılacak ve barışı korumak için birleşecek olan uluslararasında ekonomik bütün engellerin kaldırılması ve ticari ilişkilerde eşitliğin kabul edilmesi

    4-Her ülkenin silahlarını iç güvenliğin gerektirdiği dereceye indirmek için karşılıklı garantilerin verilmesi. Ülkeler silahlanmayı bırakacaklar.

    5-Sömürgeler üzerindeki isteklerin serbestçe ve tam bir yansızlıkla incelenerek ve bu bölgeler halkının çıkarlarıda göz önünde tutularak bir sonuca bağlanması

    6-İşgal edilmiş olan tüm Rus topraklarının boşaltılması ve Rusya’nın kendi kendisini istediği gibi yönetmesi yolunda önlemlerin alınması

    7-Belçika’nın egemenlik haklarına hiçbir biçimde dokunulmaksızın boşaltılması ve yeniden kurulması

    8-Tüm Fransız topraklarının kurtarılması, 1871 yılında Prusya’nın Alsace-Lorraine’i almakla yapmış olduğu haksızlığın tamir edilmesi yani bu toprakların yeniden Fransa’ya verilmesi

    9-İtalyan sınırlarının ulusal temele göre düzeltilmesi

    10-Avusturya-Macaristan imparatorluğundaki uluslara en serbest biçimde özerklik elde etmek için gereken olanakların verilmesi.

    11-Romanya, Sırbistan, Karadağ’ın boşaltılması Sırbistan’ın denizde serbest ve güvenli bir kapı elde etmesi, Balkan devletlerinin birbirleriyle olan ilişkilerinin ulusallık bakımından tarihsel temellere göre dostça düzenlenmesi Balkan devletlerinin siyasal ve ekonomik bağımsızlıkları ve sınırlarının dokunulmazlığı yolunda uluslar arası garantilerin verilmesi.

    12- Osmanlı imparatorluğunda Türklerin oturdukları bölgelerin bağımsızlığının sağlanması, Türk egemenliği altında bulunan diğer uluslara da özerk bir gelişme için tam ve engelsiz bir fırsatın sağlanması, boğazların uluslar arası garanti altında tüm devletlerin ticaret gemilerine açılması.

    13-Oturanları kuşkusuz biçimde lehli olan bölgeleri içine alan bir Lehistan’ın kurulması Bu Lehistan’a

    14-Denize kapısı bulunan bir Polonya devleti kurulacak büyük ve küçük ulusların siyasi bağımsızlıklarının ve toprak bütünlüklerinin karşılıklı güvenliğinin garanti altına alınabilmesi için Milletler Cemiyeti(Cemiyet-i Akvam) kurulacak

    Wilson bağımsızlıklarını kazanacak uluslar için uygulanacak sistemi “koruma altındaki devletçik” yerine “koruma altındaki topluluk” olarak belirlemişti.

    Yine metne boğazlardan serbestçe geçişi öngören bir madde de eklenmişti. İngiliz dışişleri bakanı Lord Curzon 20 Ocak 1918 tarihli raporunda şöyle demekteydi. “Türklere de kendi geleceklerini kendilerinin saptamaları hakkı (Self Determination ) tanınmalıdır. Türklerin asıl vatanları olan özgürlük ve bağımsızlığı ile toprak bütünlüğü garanti altına alınmalı fakat Avrupa da ki yerleri Türklerden alınmalı İstanbul ve boğazların yönetimi başkalarına verilmelidir.

    Başbakan Llayd George ise 5 Ocak 1918 de şöyle demektedir. “Biz Türkiye’yi ne başkentinden ne de çoğunlukla Türk olan Anadolu’nun ve Trakya’nın zengin ve ünlü topraklarından yoksun bırakmak için dövüşüyoruz.” Bu açıklamalarla İngiliz yöneticileri barış konusunda A.B.D başkanından önce davranmışlar. Fakat kendi aralarında da çelişkiye düşmüşlerdir. Beklide gelecekte kendilerine hareket serbestisi sağlasın diye bu çelişki bilerek yaratılmıştır.

    Wilson ilkeleri ile komşularınca toprakları paylaşılan ve bağımsızlıklarını yitiren uluslarla imparatorluklara bağlanmış topluluklar bu ilkelerle bağımsızlık umudu güvencesi ile harekete geçmişlerdir. Savaşı kaybeden devletler ve imparatorluklarda ise etnik çoğunluklarının bulunduğu toprakların “vatan” olarak kendilerine bırakılacağı umudu yaygınlaşmaya başlamıştı.

    Bundan böyle açık diplomasi uygulanmasını gizli anlaşmalar yapılmamasını dileyen Wilson barışın korunması tüm devletlerin bağımsızlıklarının ve toprak bütünlüğünün garanti altına alınması için uluslar arası bir örgüt kurulmasını öngörüyordu. Alsace-Lorraine ‘in Fransa’ya geri verilmesini Avusturya-Macaristan imparatorluğu halklarına özgürce gelişme hakkının tanınmasını ve Polonya’nın yeniden bağımsızlığına kavuşmasını da gelecek için zorunlu gören Wilson’un barış programında Osmanlı imparatorluğuna ilişkin madde şöyle düzenlenmişti.

    Madde 12- Osmanlı imparatorluğunun Türk olan kesiminin egemenliği sağlanmalı fakat bugün Türk yönetiminde bulunan öteki uluslara kesin ve her türlü kuşkudan uzak bir yaşama güvenliği ve kendi gelişmelerini istedikleri gibi yürütecek kesin ve engelsiz fırsatlar olanağı verilmeli Çanakkale boğazı tüm ulusların gemilerine ve ticaretine uluslarca sağlanacak güvenlik altında sürekli olarak açık bulundurulmalıdır.

    Bu 14 ilkenin uygulamaya dair yorumu da saptanmıştı. İstanbul ve boğazlar Türklerin elinde kalsa bile buralarda uluslar arası bir denetim sağlanmalıydı. Türklere bırakılacak Anadolu’nun kıyı bölgelerinde de uluslar arası bir denetim ya da buraları Yunanistan’ın Mandaterliğine verilmeliydi. Ermeniler İngiliz mandaterliğini yeğliyorlardı. Ancak özerk Ermenistan’a Akdenizde bir liman verilmeliydi. Suriye’nin Fransa’nın payı olduğu Arabistan Yarımadası ile Filistin ve Irak içinde mandater devletin İngiltere olabileceği yenileniyordu.

    14. madde ile Osmanlı imparatorluğu milliyet esasına göre bağımsız devletlere bölünmek istenmiştir.

    İtilaf devletleri A.B.D’ in desteğini sağlamak amacıyla bu ilkeleri kabul ettiler. Ancak savaş sonunda bu ilkeleri dikkate almayışlarının nedeni onarım adı altında savaş tazminatı almak ve Manda yönetimi kurmaktı.

    XX. yy başlarında emperyalist bir güce ulaşan A.B.D dünyanın 2/3 ün İngiliz, Fransız ve diğer devletlerin sömürgesi haline geldiğini gördü. Sömürgelerde ticaret yapma olanağı kısıtlıydı. Eğer sömürgecilik yıkılabilirse A.B.D dünya ticaretine kolaylıkla ağırlığını koyabilecekti. Gerçektende dünyada sömürgeciliğin yıkılması teorisini Wilson ortaya atmış uygulanmasını Türkiye göstermiştir. Wilson ilkeleri İttifak devletlerini umutlandırdı ve barış eğilimlerini arttırdı. Wilson ilkelerinin etkisi ile Ermeniler, Rumlar ve Araplar devlet kurmak için hazırlıklara başladılar.

    Ancak ileriki barış konferanslarında ihtiraslı politikacılar Amerikan idealizminden esinlenen bu ilkeleri bir kenara ittiler.

    YAZILI KAĞIDI HAZIRLAMAK NE KADAR ZAMANINIZI ALIYOR? Soru Bankamızı ziyaret etmek için tıklayınız.
    DOSYA İNDİRMEKTE SIKINTI MI YAŞIYORSUNUZ?
    FORUMA DESTEK OLMAK MI İSTİYORSUNUZ?
    ALTIN ÜYE OLUN.
    AYRINTILI BİLGİ İÇİN TIKLAYINIZ.


    Ölmek yenilmek değil yüceltmektir şanını

Benzer Konular

  1. Wilson Prensipleri ve Liberal Emperyalizm
    Konu Sahibi raltar Forum İnkılap Tarihi Genel Araştırmalar
    Cevap: 0
    Son Mesaj : 07.Şubat.2011, 20:58
  2. I. TBMM, Wilson İlkeleri, Sevr Antlaşması, Cepheler Testi - 1
    Konu Sahibi ilteriş Forum Kurtuluş Savaşı’nda Cepheler Konu Tarama Testleri
    Cevap: 1
    Son Mesaj : 22.Mart.2009, 16:57
  3. Ynt: Wilson İlkeleri Soru Cevap Çalışma Kağıdı
    Konu Sahibi 253409 Forum Çöp Kutusuu
    Cevap: 0
    Son Mesaj : 19.Ekim.2008, 14:03
  4. Wilson İlkeleri Soru Cevap Çalışma Kağıdı
    Konu Sahibi ilteriş Forum T.C İnk. T. ve Atatürkçülük Çalışma Soruları
    Cevap: 0
    Son Mesaj : 15.Ekim.2008, 16:27
  5. Wilson İlkeleri
    Konu Sahibi ziberkan Forum XX. Yüzyılda Osmanlı Devleti Belgeselleri
    Cevap: 0
    Son Mesaj : 15.Ocak.2008, 21:07

Giriş