MÜTAREKE DÖNEMİNDE MUSTAFA KEMAL PAŞA'NIN İSTANBUL'DAKİ FAALİYETLERİ (30 EKİM 1918-16 MAYIS' 1919)
Yrd. Doç. Dr. E. Semih YALÇIN*
Mustafa Kemal Paşa 11 Ocak 1905 tarihinde Harp Akademi'sinden mezun olmuştur. Sınıf beşincisi olması sebebiyle Erkan-ı Harbiye yüzbaşılığına terfi ettirilerek 5 Şubat 1905'te Şam'da 30. Süvari Alayı'nda süvari eğitimi görmek üzere görevlendiriIdi. Şam'da 5. Ordu'nun emrinde kaldığı üç yıl içinde Suriye'nin birçok bölgesinde görevli olarak dolaşmış, ülkenin idaresindeki aksaklıkları, ordunun eğitim eksikliğini yakından tespit etme imkanı bulmuştu. Mustafa Kemal Paşa, burada daha önce Mustafa (Cantekin) ve Miralay Lütfu Beyler tarafından kurulmuş olan "Vatan ve Hürriyet Cemiyeti"ne Ekim1906'da üye oldu(l). Vatan ve Hürriyet Cemiyeti ihtilalci özelliği olan' gizli bir teşkilattı. Mustafa Kemal Paşa'nın katılmasıyla cemiyet aktif bir i hale gelmiş ve faaliyetlerini artırmıştır. Burada yer altı faaliyetlerine girişen Mustafa Kemal Paşa teşkilatını diğer Suriye Vilayetlerinde de yaymaya çalıştı. Lübnan ve Filistin'e yaptığı resmi ziyaretler sırasında Kudüs,Yafa ve Beyrut'ta cemiyetin hücrelerini teşkil etti(2).Ancak Suriye'nin ihtilalci bir teşkilatın genişlemesine müsait olmaması, onda Selanik'e gitme düşüncesinin ağırlık kazanmasına yol açtı(3).Gerçekten de Arapça konuşan ve geri kalmış bir Suriye'nin bu tür siyasi ve fıkri faaliyetlerin gelişmesine uygun olmadığı aşikardır. Mustafa Kemal Paşa'yı Selanik'e çeken bir diğer sebep de burada kendi geçmişinin olması ve faaliyetleri için gerekli desteği Selanik'te bulma ümididir.Muhtemelen Ocak 1906 tarihinde İskenderiye ve Pire üzerinden gizlice Selanik'e geçen Mustafa Kemal Paşa burada Şubat-Mayıs 1906 tarih-

* Gazi Üniv. Fen Edebiyat Fakültesi, Tarih Bölümü Öğretim Üyesi.
(1) "Atatürk" Md., İsHlm Ansiklopedisi, C. i, İstanbul, 1993, s. 720-72).
(2) Uluğ lğdemir, Atatürk'ün Yaşamı, C. I, Ankara, 1988, s. ll; Vaeldt, ıoOcak 1922,
(Mustafa Kemal Paşa ile yapılan mülakat).
(3) Erik Jan Zilrcher, Milli Mücadelede Ittihatçılık, Ankara, 1987, s. 67.
Yazının devamı için 'Girmek istiyorsan TıkLa'