ALP ER TONGA

Alp Er Tonga Destanı'na ait ilk bilgileri Kaşgarlı Mahmut vermektedir.Divanü Lügat-it-Türk'de Afrasyab olarak geçen Turan hükümdarı Alp Er Tonga ile birleştirilmektedir. Afrasyab, Turan-İran savaşları sebebiyle ilk önce Şehname'de zikredilir. Ancak, Kaşgarlı'nın bahsettiği Alp Er Tonga'nın,Şehname'de geçen Afrasyab ile bir olduğu yolunda şüpheler vardır.

Bize göre Alp Er Tonga, 714 yılında Beş-Balık'ın kuşatılması sırasında tuzağa düşürülerek öldürülen, Kapgan Kagan'ın büyük oğludur. Kişilik olarak Köl Tigin'e benzeyen, Kök Türkler arasında çok sevilen ve bütün ömrünü Türk milleti için harcamış olan Tonga Tigin'in kahramanlıkları ölümünden sonra da Türkler arasında yaşamış ve bir efsane olarak Kaşgarlı' nın çağına kadar gelmiştir. Kaşgarlı Mahmud'da Türkler arasında yaşayan bu destanı duyduğu için eserinde zikretmiştir.

S. GÖMEÇ-İSLAM ÖNCESİ TÜRK TARİHİNİN KAYNAKLARI ÜZERİNE adlı makalesinden alıntıdır.