Bizanslı Alimlerin İstanbul'dan Kaçmaları ve Rönesansı Başlatmaları Meselesi

Doç. Dr. S. Hayri BOLA Y


MESELE NEDİR?: Bizde genel olarak tarih kitaplarında ve M.E.B.in ders kitaplarında şöyle bir iddia var: Rönesansı meydana getiren amillerden biri de Fatih'in İstanbul'u fethetmesi üzerine Bizanslı alimlerin İtalya'ya kaçmasıdır. Yani İstanbul'un fethi üzerine İstanbul'dan bazı Bizanslı alimlerin değeri bilinmemiş; Kendilerini tehlikede gören bu alimler kaçarak İtalya'ya sığınmışlar ve hemen orada Rönesans'ı başlatmışlar.

40-50 seneden beri, devlet kitaplarında tekrar tekrar okutulup duran bu iddia doğru mudur? Bu hususu araştıralım:


İddianın doğruluğu meselesine geçmeden önce şunu söylemek yerinde olacaktır: Böyle bir iddia doğru olsa bile, yani Fatih Sultan Mehmet Han, İstanbul'u fethettikten sonra, Bizanslı ilim adamlarım kovmuş, kaçırmış olsa bile; bu böyle söylenmez. Hem söylemek mecburiyeti de yoktur. Böylesi iddialar, ancak çağ açıp çağ kapattığını söylediğimiz bir hükümdarın,
ilim ve ilerleme düşmanı olduğunu gençlerin kafalarına yerleştirip aşağılık duygusunu aşılamaktan başka bir işe yaramaz. Hatta zararlı olur. Rönesans'ın İtalya'da ortaya çıkmasına sebep olan alimleri kaçıran bir padişahı ve onun temsil ettiği tarihi, dini ve milleti yeni nesillere nasıl sevdireceğimizi derin derin düşünmek icap eder.

Makalenin tamamına ulaşmak için tıklayınız.