ANADOLU SELÇUKLU DEVLETİ
Türkiye Selçuklu Devleti’nin kurucusu “Kutalmış Oğlu Süleyman Şah”tır. Süleyman Şah diğer Türk komutanlar gibi Anadolu’nun fethi ile görevlendirilmişti. Önce Suriye ve Güney Doğu Anadolu’da fetihlere başladı. Süleyman Şah kısa sürede Konya ve Çevresini Bizans’ın elinden aldı. Kardeşi Mansur da Afyon ve Kütahya’yı ele geçirdi. Süleyman Şah İznik’i alarak burayı başkent yaptı. Bu dönemde hutbeyi B. Selçuklu hükümdarı adına okuttu. Böylece Türkiye Selçukluları, B.Selçukluya bağlı olarak kuruldu.(1077)

Süleyman Şah dönemi (1075 – 1086) :Bizans’taki taht kavgalarına müdahale ederek İstanbul yakınlarına kadar ilerledi. Bizans’ın barış istemesi sonucu Kocaeli’ndeki DRAGOS çayı sınır olmak üzere bir anlaşma imzalandı. Süleyman Şah daha sonra güneyde Adana, Tarsus ve Antakya’yı aldı. Halep şehrini almak isteyince Suriye Selçuklu devleti ile arası açıldı. İki devlet arasında yapılan savaşta Süleyman Şah öldü. Anadolu Selçuklu Devleti bir süre hükümdarsız kaldı. Süleyman Şahın mezarı Suriye’deki CABER KALESİ’ indedir.
NOT: Caber kalesi LOZAN BARIŞ ANTLAŞMASINA göre sınırlarımız dışındaki tek toprak parçamızdır. Burada Türk askeri bulunmaktadır.

Birinci Kılıç Arslan dönemi (1092 – 1107) : Melikşah ,Süleyman Şah’ın oğulları Kılıç Arslan ve Kulan Arslan’ı Başkent Isfahan’a götürdü. Anadolu Selçuklu Devleti altı yıl Ebulkasım tarafından yönetildi. Kılıç Arslan, Melikşah ölünce İznik’e gelerek Anadolu Selçuklu Devleti’nin başına geçti. Çaka beyin kızıyla evlenerek durumunu güçlendirdi.
Bizans’ın kışkırtması ile Anadolu’da Türk birliğini sağlamak uğruna Çaka beyliğine son vermiştir. Malatya’yı kuşattığı sırada birinci haçlı seferi başladı, İznik haçlıların eline geçince başkent Konya’ya taşındı.
NOT:Konya bundan sonra Anadolu Selçuklu Devleti yıkılıncaya kadar başkent olarak kaldı.

Birinci Mesut dönemi (1116 – 1155) :
Kardeşi Şahin Şah’la yaptığı mücadeleyi kazanarak Anadolu Selçuklu devletinin başına geçmiştir. Anadolu Selçukluları bu dönemde Danişmentlilerin koruyuculuğu altına girmiştir. İkinci haçlı seferi bu dönemde başlamış Anadolu’ya giren haçlı orduları Eskişehir yakınlarında mağlup edilmiştir.Anadolu Selçuklu devletinin ilk parası basılmıştır.(Bakırdan)

İkinci Kılıç Arslan dönemi (1155 – 1192) :
II.Kılıç Arslan kendisine karşı ittifak kuran Bizans,Danişment,Musul Atabeyi ve Kardeşi Şahin Şah İttifakını bozdu. Bizans’la antlaşma yaptıktan sonra Danişmentliler beyliğine son vermiştir. Sakarya’dan Fırat’a kadar sınırlarını genişletti. lll.Haçlı seferi başladı haçlılarla mücadele edildi.
Miryokefalon savaşı (1176) : Sebepleri :
1. Bizans’ın Türkleri Anadolu’dan atmak istemesi.
2. Bizans sınırına yerleştirilen Türkmenlerin Bizans topraklarına saldırmaları.
Bizans İmparatoru büyük bir ordu ile Selçuklular üzerine yürümüş Selçuklular kazanmıştır.
Sonuçları :
1. Anadolu kesin olarak Türk yurdu haline geldi.
2. Bizans’ın Türkleri Anadolu’dan atma ümidi sona ermiştir.
3. Türkler taarruza, Bizans savunmaya geçmiştir.
NOT: Malazgirt zaferiyle Anadolu’nun kapısı Türklere açıldı. Miryokefalon savaşıyla da Anadolu’nun Tapusu alınmıştır.

Bu Dönemdeki Diğer Gelişmeler:
 Haçlılarla savaşıldı.
 Bizans vergiye bağlandı.
 İlk medreseler ve Kervansaraylar açıldı.
 İlk gümüş para basıldı.

1. Gıyaseddin Keyhüsrev dönemi – ilk saltanatı (1192-1196)
Bizans’la savaştı. Kardeşi Rüknettin Süleyman Şah Konya’yı ele geçirip hükümdar oldu.

Rüknettin Süleyman Şah Dönemi1196-1204)
Bizans vergiye bağlandı. Saltuklular beyliğine son verilerek Erzurum alındı.Gürcü Krallığı üzerine sefer düzenledi ancak yenilgiye uğradı. Ermenileri Selçuklu Devletine bağladı. IV. Haçlı seferi düzenlendi.

1. Gıyaseddin Keyhüsrev dönemi –2. saltanatı – (1205 – 1211)
Trabzon Rum İmparatoru mağlup edilerek Karadeniz ticaret yolunun güvenliği sağlanmıştır.
Akdeniz’de önemli bir ticaret limanı olan Antalya fethedilmiştir.Anadolu Selçuklularına Büyük Ticari kazanç sağlamıştır. Milletler arası ticareti geliştirmek için Venediklilerle ilk Ticaret anlaşmasını yaptı. İznik Rum İmp. Yaptığı savaşta öldü.

İzzeddin Keykavus dönemi (1211 – 1220)
Anadolu’da üretilen malları Avrupa’ya pazarlamak için Venedik ve Kıbrıs krallığı ile ticari anlaşmalar imzaladı. Sinop’u alarak ilk Tersaneyi açtı. Trabzon Rum İmparatorluğunu mağlup etti ve yıllık vergiye bağladı. Kilikya Ermeni Krallığını egemenlik altına aldı.

Alaaddin Keykubat dönemi (1220 – 1237)
Anadolu Selçuklu Devleti’nin en parlak dönemidir.Alanya fetih edilmiştir.Burası Kışlık başkent yapıldı. Alanya ve daha sonra önce fethedilen Sinop’ta tersaneler kurularak donanma meydana getirilmiştir.İpek yolunu tamamen kontrol altına almak amacıyla Kırım’daki Suğdak’a deniz aşırı sefer düzenlenerek fethedilmiştir.
NOT:Bu Sefer Anadolu Selçuklularının ilk deniz aşırı seferidir.
Anadolu Selçuklularının ilk altın parası basılmıştır.Ticaret geliştirmek amacıyla kervansaraylar yapılmıştır. Mengücekler Devletini sona erdirdi. Doğudan gelen Moğol tehlikesine karşı:
 Kayseri,Konya ve Sivas şehirlerinin surlarını güçlendirdi.
 Moğol saldırılarına karşı Eyyubi ve Harzemşahlarla ittifak kurmaya çalıştı.
 Hazemşahları Doğu Anadolu bölgesine yerleştirdi.

Yassıçemen savaşı (1230) :Moğollara karşı mücadele eden Celaleddin Harzemşah’ın Anadolu’ya girerek Ahlat’ı ele geçirmesi savaşın temel nedenidir.
Savaşın sonuçları :
1. Harzemşahlar yenilerek yıkılış sürecine girmiştir.
2. Harzemşahlar’ın yıkılmasıyla Anadolu Selçuklu devleti Moğollarla karşı karşıya gelmiştir.
3. Moğollara karşı kurulan ittifak yıkılmıştır.

ANADOLU SELÇUKLU DEVLETİNİN YIKILIŞI:
II. Gıyaseddin Keyhüsrev dönemi (1237 – 1246):
Devlet işlerinden aciz olan 2. Gıyaseddin işleri veziri Saadettin Köpeğe bırakmış, onun da ülke yönetimini ele geçirme düşüncesinde olduğu anlaşılınca öldürüldü. Diyarbakır ele geçirildi. Suriye Eyyubileri Selçuklulara bağlandı.

Babailer isyanı :
NEDENLERİ:
 Türkmenlerin yer ve otlak sıkıntısı içinde olması
 Moğol istilasının Anadolu’ya kadar dayanması
 Devlet otoritesi ve ekonomisinin bozulması
ÖZELLİKLERİ:
 Yönetime karşıdır
 Dinsel özellik taşır
 Ekonomik ve sosyal nedenli bir harekettir.
Not : Devlet isyanı bastırmakta zorlanmış devlet otoritesi zayıflamıştır. Baba İshak tarafından çıkarılan isyan Anadolu’da çıkan dini karakterli ilk isyandır

Kösedağ savaşı (1243) : Moğollarla Anadolu Selçukluları arasında Sivas’ın doğusunda meydana gelen savaşı Moğollar kazanmıştır.
Savaşın sonuçları :
1. Anadolu Selçuklu devletinin yıkılışına neden olmuştur.
2. Anadolu’da Türk birliği bozularak Moğol hakimiyeti başlamıştır.
3. Anadolu’da bağımsız Türk beylikleri kurulmuştur.
4. Moğolların baskısı altında halk ezilmiş, tarım ve ticaret gerilemiştir.
5. Anadolu şehirleri yağmalandı. Yakılıp yıkıldı.

Not : Anadolu Selçuklu Devleti 1308 tarihine kadar Moğol ilhanlı devletine bağlı olarak varlığını devam ettirmiştir. 2. Mesut’un ölümü ile tamamen yıkılmıştır.
Not : Anadolu halkı Moğolların baskısına karşı Memlüklü hükümdarı Baybars’tan yardım istemiş, Anadolu’ya da giren Baybars Anadolu beyliklerinden destek görmeyince geri dönmüştür.
Anadolu Selçuklu Devletinin Yıkılış Nedenleri :
1. Selçukluların Moğol egemenliğine girmesi.
2. Hanedan mensupları arasındaki mücadeleler.
3. Babailer isyanının güçlükle bastırılması.
4. Moğol saldırıları ve Kösedağ savaşının kaybedilmesi.
5. Moğollara karşı Eyyübi ve Harzemşahlarla ittifakın kurulamayışı.
Anadolu Selçuklu Devletinin Türk Tarihindeki Rolü :
1. Anadolu’yu fetih ederek bir Türk yurdu haline getirmişlerdir.
2. Anadolu’da Türk – İslam kültürü ve medeniyetini yerleştirmişlerdir.
3. Haçlı seferlerine karşı ilk mücadeleyi vermişler.
4. İslam aleminin koruyuculuğunu üslenmişlerdir.
5. Türk tarihinde ilk defa denizcilik faaliyetlerine önem vermişler.
6. Anadolu’nun dört bir yanına kervansaraylar yaparak, sigorta sistemini geliştirmişlerdir.
7. Osmanlı’yı kültür ve medeniyet yönünden etkilemişlerdir.