D) GAZNELİLER ( 963 – 1187) :
Gazne Devletini kuran Alp Tekin, Samanoğulları Devletinde vezirlik görevini yürütürken anlaşmazlığa düşmüş ve Gazne şehrinde hakimiyetini ilan etmiştir.
 Alp Tekin’den sonra başa başa geçen Sebük Tekin ülke sınırlarını genişletti. Afganistan’ın tamamı, Horasan ve Güney batı Hindistan’ı sınırlarına kattı. Öldüğünde temelleri sağlam bir devlet bırakmıştır.
 Kardeşi İsmail’i bertaraf eden Mahmut Gazneli tahtına geçti. Devlet en parlak dönemini Gazneli Mahmut zamanında yaşadı. Karahanlılarla anlaşarak, Samanoğullarının Horasan topraklarını aldı. İran’ın büyük kısmını ele geçirdi. Sultan Mahmut’un esas önemli seferleri Hindistan üzerine yapılmıştır. Hükümdarlığı boyunca, Hindistan’a 17 sefer düzenledi. Böylece bol ganimet elde etti. Hindistan’ın zenginliklerine sahip oldu. İslam Dini yayıldı. Yine buradan temin edilen filler, Gazne ordusuna hem güç hem de değişik bir özellik kattı.
 Gazneli- Selçuklu anlaşmazlığı da Mahmut zamanında başladı. Bu dönemde güçlenmeye başlayan Selçuklulara karşı da tedbir aldı. Selçukluların lideri Arslan Yabgu’yu yakalatarak, Kalincar Kalesine hapsetti. Böylece ileride kendisini zorlayacak bir rakipten kurtulduğunu düşünüyordu.
 Gazneli Mahmut, Abbasi halifeliğiyle de iyi ilişkiler kurdu. Halifeyi baskı altında tutan Büveyhoğullarına karşı korudu Abbasi Halifesi de onun sultanlığını onayladı. * “ Sultan” unvanını ilk kullanan Gazneli Mahmut’tur.
 Sultan Mahmut 1030!da öldüğünde güçlü ve büyük bir devlet bıraktı. Devletin sınırları Irak’tan Ganj Deltasına kadar uzanıyordu.
 Yerine geçen oğlu Mesut, askeri yeteneği yanı sıra idareci niteliği zayıf bir hükümdardı. Selçuklulardan Tuğrul ve Çağrı beylerle 5 yıl mücadele etti. 1040 Dandanakan savaşında yenildi. Bu savaş Selçuklu Devletinin güçlü bir rakibini ortadan kaldırması olup, Selçuklu Devletinin kuruluşunu gerçekleştirmiştir. Gaznelilerin ise, yıkılışını kolaylaştırmıştır. Gazneliler 1187’de GURLULAR’ca yıkıldılar.

 Gazne Devleti, bir İmparatorluk niteliği taşıyordu. Bünyesinde Türk, Hint, İranlı ve Araplar vardı. O yüzden resmi dil Arapça; edebi dil Farsça; saray dili ise Türkçe idi. İslam Kültür ve Uygarlığına da katkıları oldu. Ünlü şair Firdevsi “ Şehname” sini Sultan Mahmut’a takdim etmiştir.