Başbakanlık (Dünden Bugüne)

**ziberkan** · 12.Aralık.2007, 22:12

İsmet İNÖNÜ (1884-1973)

1884 yılında İzmir’de doğdu. İlk ve orta öğrenimini Sivas’ta tamamladıktan sonra Mühendishane İdadisini (Askerî Lise) bitirdi.

1903 yılında Kara Harp Okulu’ndan, 1906 yılında Harp Akademisi’nden mezun olarak, ordunun çeşitli kademelerinde görev yaptı.

1910-1913 yılları arasında Yemen İsyanı’nın bastırılması harekâtına katıldı. Bu ve bundan önceki görevlerinde hudut problemleri ve asilerle yapılan anlaşmalarda başarılı hizmetleri ve meslekî özellikleriyle dikkati çekti.

Birinci Dünya Savaşı sırasında Kafkas Cephesi’nde Kolordu Komutanı olarak Atatürk’ün emrinde çalıştı ve öğrencilik yıllarından beri devam eden dostlukları ile devletin geleceği hakkında ortak fikirleri gelişti. Suriye Cephesi’nde savaştı; Millî Mücadele sırasında Atatürk’ün en yakın silâh arkadaşı olarak çalıştı. Edirne milletvekilliği ve bakanlık yaptı. Albay İsmet Bey, mebusluk ve bakanlık da uhdesinde kalarak Garp Cephesi Komutanlığı’na getirildi. 25 Ekim 1920 tarihinden sonra Batı Cephesi Komutanı olarak Çerkez Ethem isyanını bastırdı. Birinci ve İkinci İnönü Savaşlarını yönetti. Tuğgeneral rütbesine yükseldi.

Sakarya Meydan Savaşı ve Büyük Taarruz’dan sonra kazanılan zafer üzerine Mudanya Mütarekesi’nde Büyük Millet Meclisi’ni temsil etti. Lozan Barış Konferansı’na Dışişleri Bakanı ve Türk Heyeti Başkanı olarak katıldı. 24 Temmuz 1923’te Lozan Andlaşması’nı imzaladı.

Cumhuriyetin ilânından sonra 1923-1924 yıllarında ilk hükûmette Başbakan olarak görev aldı, 1924-1937 yılları arasında bu görevini sürdürdü.

İnönü, Atatürk İnkılâplarının gerçekleşmesinde ve Türkiye Cumhuriyeti’nin sağlam temeller üzerine oturtulmasında Atatürk’ün en yakın mesai arkadaşıydı.

Atatürk’ün ölümünden sonra, 1938 yılında, TBMM tarafından Türkiye’nin ikinci Cumhurbaşkanı olarak seçildi. İkinci Dünya Savaşı sırasında Türkiye’yi savaş felâketinin dışında tutmayı başardı. Savaştan sonra çok partili siyasî rejime geçilmesinde en büyük destek oldu. 1950 yılında, yapılan seçimleri kaybettikten sonra, 1960 yılına kadar Ana Muhalefet Partisi Başkanı olarak siyasî yaşamını sürdürdü. 27 Mayıs harekâtından sonra Kurucu Meclis üyeliğine seçildi ve 10 Kasım 1961 tarihinde Başbakanlığa atandı.

1965 yılında bu görevden ayrıldıktan sonra milletvekili olarak siyasî yaşamına devam etti, 1972 yılında Parti Genel Başkanlığı ve milletvekilliğinden istifa ederek, 1973 yılına kadar Anayasa gereğince Cumhuriyet Senatosu tabiî üyeliği görevinde bulundu. 25 Aralık 1973 günü vefat etti, Anıtkabir’de toprağa verildi.

Almanca, İngilizce ve Fransızca bilen İsmet İnönü, evli ve 3 çocuk babasıdır.

Başbakanı Olduğu Hükûmetler ve Görev Zamanları

1. T.C. Hükûmeti 30.10.1923 06.03.1924

2. T.C. Hükûmeti 06.03.1924 22.11.1924

4. T.C. Hükûmeti 04.03.1925 01.11.1927

5. T.C. Hükûmeti 01.11.1927 27.09.1930

6. T.C. Hükûmeti 27.09.1930 04.05.1931

7. T.C. Hükûmeti 04.05.1931 01.03.1935

8. T.C. Hükûmeti 01.03.1935 25.10.1937

26. T.C. Hükûmeti 20.11.1961 25.06.1962

27. T.C. Hükûmeti 25.06.1962 25.12.1963

28. T.C. Hükûmeti 25.12.1963 20.02.1965

**ziberkan** · 12.Aralık.2007, 22:12

Mahmut Celal BAYAR (1883-1986)

1883 yılında Bursa’nın Gemlik ilçesi Umurbey köyünde doğdu. İlk ve orta öğreniminden sonra memuriyet hayatına atıldı. Adalet, reji ve bankacılık sahasında memuriyet görevlerinde bulundu. 1908 yılında İkinci Meşrutiyet’in ilânından sonra İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin çalışmalarına katıldı. Bu cemiyetin İzmir Şubesi Genel Sekreterliği’ni yaptı.

12 Ocak 1920 tarihinde toplanan son Osmanlı Mebusan Meclisi’ne Saruhan Sancağı Milletvekili olarak katıldı. Türk Millî Mücadelesi’nin başlaması ile birlikte Anadolu’ya geçerek bu harekete fiilen katıldı.

Millî Mücadele döneminde Batı Anadolu’da faaliyet gösterdi. Aynı zamanda Birinci Büyük Millet Meclisi’nde Bursa Milletvekili olarak görev aldı. 1921 yılında İktisat Vekili oldu.

Lozan Barış Konferansı’na müşavir göreviyle katıldı. 1923 seçimlerinden sonra İkinci Büyük Millet Meclisi’ne İzmir Milletvekili olarak girdi.

1924 yılında İş Bankası’nın kurulmasında önemli rol oynadı. Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunda mücadele adamı, politikacı ve iktisatçı olarak temayüz etti. 1937-1939 yılları arasında Başbakanlık yaptı. 1943 yılına kadar İzmir Milletvekili olarak siyasî hayatını sürdürdü.

Çok partili siyasî hayata geçilmesi üzerine 1946 yılında arkadaşları ile birlikte Demokrat Parti’yi kurdu ve başkanlığına getirildi. Partisinin 1950 seçimlerini kazanmasından sonra, Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından 22 Mayıs 1950 tarihinde Türkiye’nin üçüncü Cumhurbaşkanı seçildi. 27 Mayıs 1960 tarihinde yapılan askeri darbeyle bu görevinden uzaklaştırıldı.

15 Eylül 1961’de Yassıada Mahkemesi tarafından idama mahkum edildi. Cezası daha sonra müebbet hapse çevrildi. Yassıada’dan Kayseri Bölge Cezaevi’ne nakledilen Bayar, 7 Kasım 1964 tarihinde rahatsızlığı nedeniyle serbest bırakıldı. 22 Ağustos 1986 tarihinde İstanbul’da vefat etti.

Fransızca bilen Celal Bayar, evli ve 3 çocuk babasıdır.

Başbakanı Olduğu Hükûmetler ve Görev Zamanları

9. T.C. Hükûmeti 25.10.1937 11.11.1938

10. T.C. Hükûmeti 11.11.1938 25.01.1939

**ziberkan** · 12.Aralık.2007, 22:13

Dr. Refik SAYDAM (1881-1942)

1881 yılında İstanbul’da doğdu. Askeri Tıbbiyeyi doktor yüzbaşı olarak bitiren Refik Bey Almanya’da Berlin Askeri Tıp Akademisi’nde Brandenburg, Danzig, Spandou ve Scharite’de eğitim gördü.

Balkan Savaşı’nda Antalya’da ve Çatalca cephesinde kolera hastalığını önleyici çalışmalar yaptı. 1914 yılında atandığı Sahra Genel Sağlık Müfettiş Muavinliği sırasında Bakteriyoloji Enstitüsünü örgütleyerek tifo, dizanteri, veba ve kolera aşılarının, tetanos ve dizanteri serumlarının burada üretilmesini ve I. Dünya Savaşı boyunca ordu ihtiyacının karşılanmasını sağladı. Salgın hastalıklarla mücadelesini Hasankale’de cephe hizmetinde sürdürdü.

Tifüse karşı hazırladığı aşı, tıp literatürüne geçti ve I. Dünya Savaşında Alman ordusunda ve Kurtuluş Savaşı’nda kullanıldı. 1919’da 9. Kolordu Sağlık Müfettişi Muavinliği görevi ile Mustafa Kemal’in yanında Samsun’a çıkan Refik Bey, Erzurum’da Mustafa Kemal’in karargâhı dağıtıldıktan sonra Erzurum askeri hastanesi bulaşıcı hastalıklar servisi şefliğine atandı. Fakat bu görevi kabul etmeyerek ordudan ayrıldı. Erzurum ve Sivas Kongresi çalışmalarına katıldı.

1920 yılında Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne Beyazıt Milletvekili olarak girdi. İkinci dönemden başlayarak üyeliğini İstanbul Milletvekili olarak sürdürdü. Aynı yıl Sağlık ve Sosyal Yardım (Sıhhat ve İçtimai Muavenet) Bakanı seçildi.

Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk Sağlık Bakanı olan Refik Saydam, 14 yıl sürecek olan bu görevinde sağlık hizmetlerinin temellerini attı. 1924 yılında Ankara’da ve daha sonra Erzurum, Diyarbakır, Sivas ve diğer birçok ilde memleket hastaneleri, doğum ve çocuk bakımevleri açtı. Ayrıca bu konuda eleman yetişti*rilmesine önem vererek sağlık kursları, tıp öğrenci yurtları, 1928 yılında Hıfzıssıhha Enstitüsünü ve Mektebini, İstanbul ve Ankara’da verem savaş dispanserlerini kurdu.

1938’den sonra İçişleri Bakanlığı, Cumhuriyet Halk Partisi Genel Sekreterliği ve 15 yıl Kızılay Başkanlığı yaptı. Almanca ve Fransızca bilen Refik Saydam, 1942 yılında İstanbul’da vefat etti.
Başbakanı Olduğu Hükûmetler ve Görev Zamanları

11. T.C. Hükûmeti 25.01.1939 03.04.1939

12. T.C. Hükûmeti 03.04.1939 09.07.1942

**ziberkan** · 12.Aralık.2007, 22:14

Şükrü SARAÇOĞLU (1887-1953)

1887 yılında Ödemiş’te doğdu. 1909 yılında Mekteb-i Mülkiye’yi bitirdi. İzmir’de Maiyet Memuru olarak görev aldı. 1918 yılında İzmir Vilayeti hesabına Cenevre Üniversitesi Siyasi İlimler Fakültesini bitirip lisans diploması aldı.

Yunanlılar’ın İzmir’i işgali üzerine İzmir’e döndü ve Kuvay-ı Millîye’ye katıldı. Yunanlılarla mücadele için Kuşadası, Aydın ve Nazilli bölgelerinde teşkilât kurdu ve hareketleri yürüttü. Osmanlı Meclis-i Mebusan’ına İzmir Milletvekili olarak seçildiyse de İstanbul’a geleceği zaman meclis dağıldığından tekrar Kuşadası’na döndü.

Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin ikinci döneminde İzmir Milletvekili olarak seçildi. Fethi Okyar kabinesinde Eğitim Bakanı oldu. Yunan Hükûmetiyle görüşmeleri yürütecek olan Muhtelit Mübadele Komisyonu Başkanlığı’na getirildi. 3. İsmet İnönü kabinesinde Maliye Bakanı oldu. Bu dönemde devlet memurlarının barem ve emeklilik kanunlarını hazırlatıp yürürlüğe koydurdu. Türk lirasının fiili istikrarını sağladı ve T.C. Merkez Bankası’nın kuruluş esaslarını hazırladı.

1932 Kasım’ında Osmanlı borçlarından, Lozan Anlaşması ile Türkiye’ye düşen hissenin taksit paylarını halletmek üzere, Paris’te alacaklıların temsilcileri ile yapılan toplantıya Türk Murahhas Heyeti Başkanı olarak katıldı ve anlaşmayı imzaladı.

4. İnönü Hükûmeti’nde Adalet Bakanı oldu ve 6 yıla yakın süren bu görevi sırasında hakimler, avukatlar, suçüstü, icra, iflas, cezaevleri kanunları gibi önemli mevzuatı uygulama alanına koydu ve İmralı gibi modern cezaevlerinin temelini attı.

1937 yılında kurulan 1. Celal Bayar kabinesine Dışişleri Bakanı olarak giren Saraçoğlu, Refik Saydam kabinesinde de aynı görevi 1942 Ağustos’una kadar devam ettirdi.

Şükrü Saraçoğlu, Refik Saydam’ın 1942 yılında ansızın ölümü üzerine Başbakan oldu. Rahatsızlığı sebebiyle 5 Ağustos 1946 tarihinde Başbakanlıktan çekildi. 1 Kasım 1948 tarihinde TBMM Başkanlığı’na seçildi ve bu görevi iki dönem devam ettirdi. 14 Mayıs 1950 seçimlerinden sonra 26 yıl 9 ay devam eden İzmir Milletvekilliği ve siyasî hayatı sona erdi. 27 Aralık 1953 tarihinde İstanbul’da vefat etti. Fransızca bilen Şükrü Saraçoğlu evli ve 3 çocuk babasıdır.
Başbakanı Olduğu Hükûmetler ve Görev Zamanları

13. T.C. Hükûmeti 09.07.1942 09.03.1943

14. T.C. Hükûmeti 09.03.1943 07.08.1946

**ziberkan** · 12.Aralık.2007, 22:15

Recep PEKER (1889-1950)

5 Şubat 1889 tarihinde İstanbul’da doğdu. Orta öğrenimini Kocamustafapaşa Askerî Rüştiyesi İdadisi’nde yaptıktan sonra 1907 yılında Harbiye Mektebi’ni bitirdi. 1911 yılında Yemen ve Trablusgarp, 1912- 1913 yıllarında da Balkan savaşlarına katıldı.

I. Dünya Savaşında Rumeli ve Kafkas cephelerinde görev aldı. 1919’da Erkanı Harbiye Mektebini bitirdi. Kurtuluş Savaşına katılmak üzere Şubat 1920’de Anadolu’ya geçti. Binbaşı rütbesi ile 20. Kolordu’da görevlendirildi. 23 Nisan 1920 tarihinde açılan Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Sekreterliğine getirildi. 1923 yılında Kütahya Mebusu seçilerek 2 dönem TBMM’ye girdi. Aynı yıl Halk Fırkası Genel Sekreterliğine seçildi. Bir süre Hakimiyeti Millîye gazetesinin başyazarlığını yaptı.

1924-1930 yılları arasında İçişleri Bakanlığı, Millî Savunma Bakanlığı ve Bayındırlık Bakanlığı yaptı. 1927 yılında ikinci kez Cumhuriyet Halk Fırkası Genel Sekreterliğine seçildi.

1928 yılında Cumhuriyet Halk Fırkası Meclis Grubu Başkan Vekilliğine getirildi. Ağustos 1946’da çok partili dönemin ilk hükûmetini kurdu. 15. T.C. Hükûmeti’nin Başbakanı oldu. Çok partili döneme Recep Peker’in Başbakanlığı sırasında girildi ve ilk seçimler O’nun Başbakanlığı döneminde yapıldı. 1 Nisan 1950 tarihinde İstanbul’da vefat etti.

Fransızca ve Almanca bilen Recep Peker, evli ve 5 çocuk babasıdır.

Başbakanı Olduğu Hükûmetler ve Görev Zamanları

15. T.C. Hükûmeti 07.08.1946 10.09.1947

**ziberkan** · 12.Aralık.2007, 22:16

Prof. Hasan SAKA (1885-1960)

1885 yılında Trabzon’da doğdu. Mülkiye Mektebini 1908 yılında bitirdi. Paris Siyasal Bilgiler Okulu Diplomasi Şubesini 1912 yılında bitirip, daha önceki işi Divân-ı Muhasebat (Sayıştay)’daki görevine başladı.

Nisan 1915’de Maliye Bakanlığı Varidat Umum Müdürlüğü Temettü Vergisi Komisyonu 1. Mümeyyizliğine tayin edildi. Ekim 1916’da Eskişehir Sancağı Bölge İktisat Müdürü oldu. 4 Eylül 1918 tarihinde Mülkiye Mektebi iktisat dersi hocalığını üstlendi.

Son Osmanlı Mebusan Meclisi’ne Trabzon Milletvekili olarak katıldı. İşgal kuvvetlerinin Meclis’i kapatması üzerine İaşe Umum Müdürlüğü Teftiş Heyeti Müdürü oldu. 1921 yılında Trabzon Milletvekili olarak Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne katıldı. 3. İcra Vekilleri Heyeti’nde önce Maliye, 11.5.1922 tarihinden itibaren de Ekonomi Bakanlığı yaptı. Bu dönemde çağdaş maliye ilkelerinin yerleşmesinde öncülük etmiştir. Lozan Konferans Heyetinde ekonomik ve mâlî konularda ikinci başkanlardan biri olarak görev yaptı ve anlaşmaya üçüncü sırada imza attı.

1. İnönü Hükûmeti’nde İktisat, 2. İnönü Hükûmeti’nde Ticaret ve 3. İnönü Hükûmeti’nde bir süre Maliye Bakanlığı yaptı. 13.7.1926 tarihinde istifaen görevinden ayrıldı. 1.11.1926 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkan Vekilliğine seçildi. Bu görevini 3, 4 ve 5. dönemlerde de korudu. 1 Kasım 1935 tarihinde Başkan Vekilliğinden ayrıldı ve 24 Ekim 1936’dan 1941 yılına kadar İstanbul’dan Ankara’ya nakledilen Siyasal Bilgiler Okulu’nun Genel İktisat Profesörlüğünü üstlendi.

6-8. dönemlerde de Trabzon Milletvekili seçilerek 13 Eylül 1944 tarihinde 2. Saraçoğlu Hükûmeti’nde Dışişleri Bakanlığı’na getirildi. İkinci Dünya Savaşı’nın sonlarına doğru bütçenin açık vermeye başladığı, şeker ve kâğıt sıkıntısının en üst sınıra çıktığı ve ortamın gerginleştiği bir dönemde; İsmet İnönü 12 Temmuz Bildirgesi doğrultusunda Başbakanlık yapacak kişi olarak Hasan Saka’yı uygun gördü.

Hasan Saka, Başbakanlıktan ayrılınca Cumhuriyet Halk Partisi Meclis Grubu Başkan Vekilliğine seçildi. 1954 seçimleriyle politikadan ayrıldı. 29 Temmuz 1960 tarihinde İstanbul’da vefat etti. Fransızca bilen Hasan Saka, evli ve 3 çocuk babasıdır.
Başbakanı Olduğu Hükûmetler ve Görev Zamanları

16. T.C. Hükûmeti 10.09.1947 10.06.1948

17. T.C. Hükûmeti 10.06.1948 16.01.1949

**ziberkan** · 12.Aralık.2007, 22:17

Ord. Prof. Şemsettin GÜNALTAY (1883-1961)

1883 yılında Erzincan’ın Kemaliye ilçesinde doğdu. Yüksek Öğretmen Okulu Fen Şubesinden mezun olduktan sonra Lozan Üniversitesi Tabiiyat Bölümünü bitirdi. Özel olarak Arapça, Farsça ve Fransızca öğrendi.

Kıbrıs İdadisi’nde öğretmenlik, Midilli İdadisi, İzmir ve Gelenbevi Liseleri müdürlüklerinde bulundu. 1915 yılında İstanbul Darülfünun Edebiyat Fakültesi Türk Tarihi ve İslâm Kavimleri Tarihi Müderrisi tayin edildi. Süleymaniye Medresesi’nde Dinler Tarihi ve İslâm Felsefesi okuttu. 1924 yılında İlahiyat Fakültesi’nin kuruluşunda bu fakültenin başına getirildi.

1915 yılında Ertuğrul Sancağı (Bursa)’ndan Bilecik Mebusu seçilerek siyasî hayata atılmıştır. Mütareke günlerinde İstanbul Darülfünûnu’nda millî davayı kuvvetle savunan ve gençlere yol gösteren hocalardan biri olmuştur. Ankara’da millî hükûmet kurulduktan sonra, İstanbul Belediye Meclisi’nde üyelik ve başkan vekilliği yaptı. Bu arada, Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti’nde görev aldı.

1923-1950 yılları arasında Sivas, 1950-1954 yılları arasında Erzincan Milletvekilliği yapan Şemsettin Günaltay, 1949’da Hasan Saka’nın istifası üzerine 18. T.C. Hükûmetini kurmuş ve Demokrat Parti iktidarına kadar da Başbakanlık görevini sürdürmüştür.

Cumhuriyet Halk Partisi İstanbul İl Başkanlığı ve Kurucu Meclis Üyeliği de yapan Günaltay, 1961 yılında İstanbul Senatörü seçildi, ancak aynı yıl vefat etti. 1941’den ölümüne kadar Türk Tarih Kurumu’nun Başkanlığını yapan Günaltay, evli ve 2 çocuk babasıdır.
Başbakanı Olduğu Hükûmetler ve Görev Zamanları

18. T.C. Hükûmeti 16.01.1949 22.05.1950

**ziberkan** · 12.Aralık.2007, 22:17

Adnan MENDERES (1899-1961)

1899 yılında Aydın’da doğdu. Tahsil hayatına İzmir İttihat ve Terakki Mektebi’nde başlayan Adnan Menderes, Kızılçullu Amerikan Koleji’nde okudu.

Ankara Hukuk Fakültesi’ni bitiren Adnan Menderes, Birinci Dünya Savaşı sırasında yedeksubay olarak askerliğini yaptı. Aydın’da bazı arkadaşlarıyla birlikte Ayyıldız Çetesi’ni kurdu. Daha sonra Söke’de Piyade Alay Yaveri olarak savaşa katıldı. Savaştan sonra İstiklâl Madalyası aldı.

1930 yılında kurulan ancak kısa sürede kapatılan Serbest Cumhuriyet Fırkası’nın Aydın Teşkilâtı’nı kurarak il başkanı oldu. Bu parti kapatılınca CHP’ye girdi ve 1931 yılında bu partiden Aydın Milletvekili seçildi.

1945 senesine kadar TBMM’de komisyon raportörlüğü yapan Adnan Menderes, o yıl Saraçoğlu Hükûmeti’nin getirdiği Toprak Kanunu Tasarısı’nı şiddetle reddederek, komisyondan istifa etti. Partide yaptıkları muhalefetten dolayı, Refik Koraltan ve Fuat Köprülü ile birlikte CHP Disiplin Kurulu tarafından 12 Haziran 1945 yılında ihraç edildiler. Celal Bayar da hem partiden hem de milletvekilliğinden istifa etti. Bu hareketler Demokrat Parti’nin 7 Ocak 1946 tarihinde kurulmasına sebep oldu.

Adnan Menderes, 1946 seçimlerinde Demokrat Parti’den Kütahya Milletvekili olarak Meclis’e girdi. Celal Bayar’dan sonra ikinci adam durumuna geldi.

14 Mayıs 1950 seçimlerinde Demokrat Parti oyların % 53,5’ini alarak iktidar oldu. 10 senelik Demokrat Parti iktidarının tek Başbakanı oldu ve o döneme damgasını vurdu. İktidarı zamanında 5 hükûmet kurdu. Bu 10 senelik zaman içinde Türkiye’nin iç ve dış siyasetinde büyük gelişmeler oldu. Sanayileşme ve şehirleşme hamlesi başladı, köye makine girdi, ulaşım, enerji, eğitim, sağlık, sigorta ve bankacılık sektörleri hareketlendi. Türkiye kalkınma kavramıyla tanıştı.

27 Mayıs 1960 tarihinde yapılan askerî darbeyle iktidardan indirildi. Yassıada’ya hapsedildi. Millî Birlik Komitesi tarafından kurulan Yüksek Adalet Divânı’nca idama mahkum edildi. 17 Eylül 1961 tarihinde İmralı’da idam edildi.

6 Haziran 1987 tarihinde Resmi Gazete’de yayınlanan 3374 sayılı “Eski Başbakanlardan Adnan Menderes ve Eski Bakanlardan, Fatin Rüştü Zorlu ile Hasan Polatkan’ın İmralı’da Bulunan Mezarlarının Nakli ve İsimlerinin Bazı Tesislere Verilmesi Hakkında Kanun” gereğince İmralı’daki mezarı İstanbul’da inşa edilen anıt mezara nakledildi.

İngilizce bilen Adnan Menderes, evli ve 3 çocuk babasıdır.
Başbakanı Olduğu Hükûmetler ve Görev Zamanları

19. T.C. Hükûmeti 22.05.1950 09.03.1951

20. T.C. Hükûmeti 09.03.1951 17.05.1954

21. T.C. Hükûmeti 17.05.1954 09.12.1955

22. T.C. Hükûmeti 09.12.1955 25.11.1957

23. T.C. Hükûmeti 25.11.1957 27.05.1960

**ziberkan** · 12.Aralık.2007, 22:18

Cemal GÜRSEL (1895-1966)

1895 yılında Erzurum’da doğdu. İlk öğrenimini Ordu ilinde yaptı. Daha sonra öğrenimini Erzincan ve İstanbul’da askerî öğrenci olarak sürdürdü.

1915-1917 yıllarında topçu subayı olarak Çanakkale Savaşlarına katıldı. Filistin ve Suriye cephesinde bulundu. Türk İstiklâl Harbinin Batı cephesindeki bütün savaşlarına katıldı. 1929 yılında Harp Akademisi’ni bitirdi. 1940’da Albaylığa, 1946’da Tuğgeneralliğe, 1953’de Korgeneralliğe, 1957’de Orgeneralliğe yükseldi. 1958 yılında Kara Kuvvetleri Komutanlığı’na atandı. Bütün bu görevleri sırasında meslekî bilgi ve karakteri ile ordunun ve halkın sevgisini ve güvenini kazandı.

Kara Kuvvetleri Komutanlığının ikinci yılı Gürsel için siyasî hayata girişin dolaylı bir başlangıcı oldu. Demokrat Parti’nin bazı aydın çevrelerde hoşnutsuzluk yaratan tutumunu tenkid eden ve alınabilecek tedbirler konusunda, Millî Savunma Bakanı’na hitaben yazdığı 12 maddelik bir mektup yüzünden 3 Mayıs 1960 tarihinde Başbakanlıkça izinle görevinden alındı. Bu olaydan 24 gün sonra, Demokrat Parti iktidarına karşı yapılan 27 Mayıs 1960 ihtilalini gerçekleştiren subaylar, Gürsel’i ihtilal liderliğine çağırdılar. Daveti kabul eden Gürsel, ihtilalci subaylardan oluşan Millî Birlik Komitesi’nin başına geçti.

Gürsel, 27 Mayıs 1960 günü açıklanan ve 3’ü asker, 14’ü sivillerden kurulu Millî Birlik Komitesi Hükûmeti’nin başına geçti. 10 Ocak 1961 tarihine kadar devlet ve hükûmet başkanlığının yanı sıra Türk Silahlı Kuvvetleri Başkomutanlığı görevini de üstlendi.

27 Mayıs 1960 harekâtının lideri olarak kabul edildi. Yeniden demokratik düzene dönülmesinde ve 1961 Anayasası’nın hazırlanmasında önemli rol oynadı. Halkoyuna sunulan ve kabul olunan bu Anayasa gereğince, 10 Ekim 1961 tarihinde yapılan seçimlerden sonra teşekkül eden Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından Türkiye’nin dördüncü Cumhurbaşkanı olarak seçildi. 1966 yılında rahatsızlığının görevini engellemesi üzerine, Anayasa uyarınca Cumhurbaşkanlığı görevi sona erdi. 14 Eylül 1966 tarihinde vefat etti. Fransızca bilen Cemal Gürsel, evli ve 1 çocuk babasıdır.
Başbakanı Olduğu Hükûmetler ve Görev Zamanları

24. T.C. Hükûmeti 30.05.1960 05.01.1961

25. T.C. Hükûmeti 05.01.1961 20.11.1961

**ziberkan** · 12.Aralık.2007, 22:19

Süleyman DEMİREL (1924- )

1 Kasım 1924 tarihinde Isparta’nın Atabey ilçesine bağlı İslamköy’de doğdu. İlköğrenimini doğduğu köyde, ortaokul ve liseyi Isparta ve Afyon’da bitirdi. Şubat 1949’da İstanbul Teknik Üniversitesi İnşaat Fakültesi’nden mezun oldu. Aynı yıl Elektrik İşleri Etüd İdaresi’nde göreve başladı. Önce 1949-1950, daha sonra 1954-1955 yıllarında Amerika Birleşik Devletleri’nde barajlar, sulama ve elektrifikasyon konularında ihtisas yaptı.

1954 yılında Barajlar Dairesi Başkanı, 1955 yılında da Devlet Su İşleri Genel Müdürü oldu. 1962-1964 yılları arasında serbest müşavir-mühendis olarak çalıştı. Aynı yıllarda Orta Doğu Teknik Üniversitesi’nde su mühendisliği konusunda dersler verdi.

Siyasî yaşamına, 1962 yılında, Adalet Partisi Genel İdare Kurulu üyeliği ile başladı. 28 Kasım 1964 tarihinde bu partiye genel başkan seçilmesinin ardından, kurulmasını sağladığı ve Şubat-Ekim 1965 tarihleri arasında görev yapan koalisyon hükûmetinde Başbakan Yardımcısı olarak görev aldı.

10 Ekim 1965’de yapılan genel seçimlerde başında bulunduğu Adalet Partisi, yüzde 53 oy alarak tek başına iktidar oldu. Bu seçimlerde Isparta Milletvekili olarak Parlamento’ya girdi ve 30. T.C. Hükûmetini kurdu. Bu hükûmet 4 yıl sürdü. 10 Ekim 1969 tarihindeki genel seçimlerde de Adalet Partisi yine tek başına iktidar oldu. Böylece, 31. T.C. Hükûmeti’ni kurdu. Daha sonra, parti içi bir kriz dolayısı ile, 32. T.C. Hükûmeti’ni kurmak durumunda kaldı. 12 Mart 1971 muhtırası üzerine, Başbakanlık görevini bıraktı. 1971 ile 1980 arasında, 1975, 1977 ve 1979’da 3 defa daha hükûmet kurdu.

12 Eylül 1980 askerî müdahalesi üzerine bir süre gözaltında tutuldu ve 7 sene yasaklı olarak siyaset dışı kaldı. 6 Eylül 1987’de yapılan halk oylaması ile yasaklar kaldırıldı ve 24 Eylül 1987 tarihinde, Doğru Yol Partisi Genel Başkanlığı’na seçildi. 29 Kasım 1987’de yapılan genel seçimlerde Isparta Milletvekili olarak tekrar TBMM’ne girdi. 20 Ekim 1991 tarihinde yapılan genel seçimler sonrasında, Doğru Yol Partisi ile Sosyal Demokrat Halkçı Parti’nin bir araya gelerek kurduğu 49. T.C. Hükûmeti’nde Başbakan olarak görev aldı.

Süleyman Demirel, 30 yaşında Genel Müdür, 40 yaşından önce Parti Genel Başkanı, sonra Başbakan olmuş; 12 seneye yaklaşan Başbakanlık görevinde, Türkiye’nin kalkınması ve gelişmesine büyük hizmetlerde bulunmuştur. Türkiye’nin en genç Genel Müdürü, en genç Başbakanı ve İsmet İnönü’den sonra en uzun Başbakanlık yapmış kişisidir. 6 dönem Isparta Milletvekilliği yapmış, 7 sene yasaklı kalmış, 6 defa hükûmetten gitmiş, 7 defa hükûmet kurmuştur.

16 Mayıs 1993 tarihinde, Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından Türkiye’nin 9. Cumhurbaşkanı olarak seçildi. 16 Mayıs 2000 tarihinde görev süresini tamamlayarak Cumhurbaşkanlığı’ndan ayrıldı.

İngilizce bilen Süleyman Demirel evlidir.
Başbakanı Olduğu Hükûmetler ve Görev Zamanları

30. T.C. Hükûmeti 27.10.1965 03.11.1969

31. T.C. Hükûmeti 03.11.1969 06.03.1970

32. T.C. Hükûmeti 06.03.1970 26.03.1971

39. T.C. Hükûmeti 31.03.1975 21.06.1977

41. T.C. Hükûmeti 21.07.1977 05.01.1978

43. T.C. Hükûmeti 12.11.1979 12.09.1980

49. T.C. Hükûmeti 21.11.1991 25.06.1993

Başbakanlık (Dünden Bugüne)

Seçenekler

Konuda Ara

Görünüm

Benzer Konular

Dünden Bugüne Osmanlı Kurum ve Kuruluşları

Cumhuriyetten Günümüze Başbakanlık

Düyun-u umumiye'den Bugüne

Zeynep Menemencioğlu ile Osmanlı'dan Bugüne (11.08.2008 02:05 / TRT2)

Başbakanlık Devlet Arşivleri

Bu Konu için Etiketler

Benzer Konular

Bu Konu için Etiketler

Giriş