Kür Şad (Jiéshèshuài 結社率)

Bildik hikayeyi anlatmıyorum.

Öncelikle ada değinelim... Elimizdeki târihî belgelere göre bu adamın Kür Şad diye bir unvânı yok; Kür Şad Nihâl Atsız'ın oluşturup romanında kullandığı bir unvan. Bu adamın adı Çin kaynaklarında Jiéshèshuài (Chieh-she-shuai, eski okunuşu Kjiat-shia-suj [Kyiat-şya-suy]) 結社率 olarak geçiyor, ayrıca birkaç da Çince unvânı var. Buradaki Shè 社 karakteri, Türkçe "Şad" unvânı için Çince'de kullanılan Shè 設 karakterinden farklıdır. Jié 結 de "Kür" olsaydı u ya da ü sesini barındıran bir karakterle yazılırdı.

Jiéshèshuài 結社率 hakkında bildiklerimizin tamâmı Çin kaynaklarına dayanmaktadır. Aşağıdaki yazı da bu kaynaklara dayanılarak yazılmıştır.

Jiéshèshuài 結社率, Tūlì (T'u-li) Kağan'ın 突利可汗 kardeşiydi. 629'da ağabeyiyle birlikte Çin'e geldi. Kendisine Zhōngláng Jiāngjūn (Chung-lang Chiang-chün) 中郎將軍 (Saray Muhâfızları Generali) rütbesi verildi. Çin kaynaklarına göre çapkın biriydi ve bu yüzden ağabeyi tarafından azarlanmıştı. Bu nedenle iki kardeşin arası açıldı. Sonra Jiéshèshuài 結社率 ağabeyini hâinlikle suçladı. Daha da ileri giderek onu imparatora şikâyet etti. İmparator Táng Tàizōng (T'ang T'ai-tsung) 唐太宗 onun şikâyetlerini dikkate almadı, hattâ onu küçümsedi.

Jiéshèshuài 結社率 kendi soyundan gelenlerle gizli irtibat kurdu. Kırktan fazla Gök Türk beyiyle gizlice anlaştı. Tūlì 突利 Kağan'ın oğlu Hèluóhú'yu (Ho-lo-hu) 賀羅鶻 da kendi yanına çekti. Bu beyler, 630'da Doğu Gök Türk Kağanlığı yıkıldıktan sonra Çin'e gelerek Táng 唐 Sülâlesi'ne teslim olan ve rütbeler alan Gök Türk ileri gelenleri ile onların yakınlarıydılar.

Yapılan plan şöyleydi: Jīn (Chin) 金 prensi Li Zhi (Li Chih), geceleri çıkıp dolaşıyordu. Âniden ileri atılıp onu yakalayacaklardı. Jiǔchéng (Chiu-ch'eng) 九成 sarayından sabaha karşı çıkacak, o anda saray kapısı açık olacak ve kapı nöbetçileri çekileceklerdi. Jiéshèshuài 結社率 ve arkadaşları bundan yararlanarak saraya girecekler, Táng Tàizōng'un 唐太宗 bulunduğu yere gidip, onu esir edeceklerdi. Eğer başarılı olurlarsa Hèluóhú 賀羅鶻 kağan seçilecekti.

O gece Jiéshèshuài'in 結社率 arkadaşları sarayın yakınlarında gizlenip beklemeye başladılar. Fakat, bu sırada büyük bir fırtına patlak verdi. Prens Li Zhi saraydan çıkmadı. Jiéshèshuài 結社率, planlarının anlaşılacağını sanarak, saraya saldırıp Táng Tàizōng'u 唐太宗 kaçırmaya karar verdi. Saray muhâfızlarıyla çarpışa çarpışa dört savunma hattını yardılar. Orta askerî barakalara bile ulaşıp saldırdılar. Muhâfızlar tam dağılmış iken "Her Yerde Saldıran General" (Zhéchōng Jiāngjūn [Che-ch'ung Chiang-jün] 折衝將軍) unvanlı Sūn Wǔkāi (Sun Wu-k'ai) 孫武開 saraya yardıma geldi. Jiéshèshuài 結社率 ve arkadaşları sarayın ahırından at çalıp kaçmaya başladılar. Wèi 渭 ırmağını geçip, eski topraklarına ulaşmak istiyorlardı. Sınırdaki devriyelerce öldürüldüler. Yalnızca Hèluóhú 賀羅鶻 îdâm edilmedi. Affedilip Çin'in içlerindeki Lǐngwài'e 嶺外 sürüldü.

Bu ayaklanma hareketi kısa sürede bastırılmış olmasına karşılık Táng 唐 Sülâlesi'nin başta İmparator Táng Tàizōng 唐太宗 olmak üzere bütün yöneticilerini korkuttu. Bütün vezirler imparatora Gök Türkler'in Çin'de oturmalarının kendi ülke çıkarları açısından olanaksız olduğunu belirttiler. Dokuz yıldan beri Kuzey Çin ve başkent Cháng'ān'da (Ch'ang-an) 長安 oturan Gök Türkler'in her an Táng 唐 İmparatorluğu için tehlike oluşturdukları hissediliyordu. Arkasından hemen Gök Türkler'in Çin'den çıkarılabilmeleri için hazırlıklara başlandı.
_________________

Bu olay Çin kaynakları olan Tongdian'in (Tuñ-dyen) 197. bölümü 1070c sayfasında, Ziji Tongjian'in (Zı-ci Tuñ-cyen) 195. bölümü 6147. sayfasında, Tang Hui Yao'ın (Tañ Huiy Yav) 94. bölümü 1689. ve 1690. sayfalarında, Xin Tang Shu'nun (Şin Tañ Şu) 215A bölümünde 6039. sayfasında anlatılıyor; yânî bu kişi gerçektir ama adı/unvânı Kür Şad değildir.