B) ANADOLU UYGARLIKLARINDA SANAT
Yontmataş çağı M.Ö 15.000-8.000
Yenitaş çağı M.Ö 8.000-5.000
Bakırtaş çağı M.Ö 5.000-3.000
Tunç çağı M.Ö 3.200-1.800-Anadolu’ya yazı girmiştir.İlk siyasi birlik(Hitit)kurulur.
(Yontma taş çağı ve Yeni taş çağının sanatını daha önce görmüştük.)
1)BAKIR TAŞ ÇAĞI (KALKOLİTİK) M.Ö 5.000-3.000
Bu dönemin önemli yerleşim merkezleri Hacılar, Beycesultan ve Canhanan’dır.(Konya)
HACILAR HÖYÜĞÜ (Burdur)
-Evlere geniş oluklardan geçilmektedir.Evler arasında sokak anlayışı ilk defa burada görülür.Ölüler kent dışındaki mezarlıklara gömülmektedir.Evlerde duvar resimleri görülmez.
-Hacılar höyüğünde ; geometrik motiflerle bezenmiş seramikler bulunmuştur.Bu seramikler süsleme ve biçim yönünden bu dönemin ,dünyada en olgun örneğini oluştururlar.
BEYCESULTAN HÖYÜĞÜ (ÇİVRİL- MENTEŞE KÖYÜ)
-Kazılardan çıkartılan buluntulara göre,
-Dokumacılık gelişmiş,
-Bakır günlük yaşamda araç-gereç olarak kullanılmıştır.
-Mimarlık açısından Megaron tipli evlerin kalıntılarına rastlanmıştır.
HÖYÜK: Farklı uygarlıkların , farklı zamanlarda aynı yerde yaşamasıyla , üst üste bıraktıkları kalıntılardan oluşan tepeciklere denir.
MEGARON: Dört köşeli , tek odalı ve önünde giriş boşluğu(Antre,Hayat) bulunan mimari yapılara denir.
Megaronlar eski yunan topraklarına başlangıç olmuş temel yapı birimidir.
2)TUNÇ ÇAĞI M.Ö 3200-1800
Bu dönemde her türlü maden günlük yaşamda kullanılabilmektedir.
Bu dönemde , aynı zamanda kent devletlerinin bir dönemdir.Bu nedenle kentlerin etrafı kalın surlarla çevrilidir.Kent devletleri , daha sonra kendi aralarında siyasal bir birlik oluşturacaklardır.Yani Hitit imp.Olacaktır.
MADEN SANATI:Tunç çağında , altın ,gümüş ve tunçtan yapılmış çok sayıda eserler vardır.
Bunların başında ;Güneş kursları , takılar ,geyik ve boğa heykelleri ,Ana tanrıça idolleri ile kap kacaklar gelir.
Ana tanrıça idolleri stilize edilmiş, şematik kadın heykelcikleri görünümdedirler.
BU DÖNEMİN ÖNEMLİ YERLEŞİM MERKEZLERİ
Troya(Çanakkale), Alacahöyük(Çorum) , Alişar (Yozgat)
Kültepe(Kayseri) , DemirciHöyük(Eskişehir) , Ahlatlıbel(Ankara)
TROYA (M.Ö 3000-2000) I. II. III. IV.ve V. KATLAR
-Mimarlık açısından megaron tipli ev ve saray kalıntıları ile şehrin etrafını çevreleyen surların kalıntılarına rastlanmıştır.(II.Katta)
-Seramik olarak ; elde ya da çarkta yapılmış çömlekler vazolar bulunmuştur.Bunların bazıları kadın başı biçiminde yapılmış tanrısal törensel içki kapılarıdır.
ALACAHÖYÜK (M.Ö 2500- 2300)
Buradaki mezarlardan çıkarılan , altın, gümüş ve tunçtan yapılmış takılar , güneş kursları, geyikler , kemerler , idoller ve kap kacaklar tunç çağının en zengin örneklerini oluştururlar.
*HEİNRİCH SCHLİEMANN 1880-85: Troya hazineleri kazarak çıkartır ve Almanya ya götürür.(Kaçırır).Alman akademisi,yaptıkları için Schiliman a ödül verir.
3)HİTİT SANATI ( M.Ö 1750/1200 – 1200/700)
-İmparatorluk döneminde merkez :HATTUTAŞ (Boğazköy) Çorum
-Geç Hitit dönemi beylikleri : TABAL (Kayseri,Niğde) KUMMUH (Malatya çevresi) , GURGUM (Antep , Maraş) SAMAL (Karkamış :cerablus)HATTİNA (Antakya)
QUE(Çukurova), HİLAKKU(Tarsus)
Teşup (fırtına / Göktanrısı) ____
Oğul Şarruma
Hepat (Teşup un karısı) ____
MİMARLIK :
-Hitit kentleri güvenlik nedeniyle surlarla çevrilmiştir.İçeriye önemli kapılardan girilmektedir.
ÖRNEK:Başkent Hattutaş da üç önemli kapı vardır.
2)Aslanlı Kapı
3)Yer altı kapısı (Potern)
Alacahöyük’te sfenksli kapı vardır.
-Mimarlıkta kullanılan yapı malzemeleri genellikle taş temeller üzerine ağaç hatıl ve kerpiçten oluşmuştur.
-Hititlerde konut mimarisi ;biçim ve malzeme bakımından günümüz Anadolu köy evleriyle (Toprak damlı evlerle) benzerlik gösterir.
-Hititlerde tapınak ve saraylar plan olarak geniş avluların etrafına yerleştirilmiş.çok sayıda odalardan oluşur.
Tapınaklarda kült odasını aydınlatan pencereler vardır.(Mısır ve Mezopotamya’ nın tersine)Ancak dolambaçlı yollardan girilir.
Boğazköy(Hattutaş)Tapınakları
-Geç dönem Hitit kentlerinde yerleşim planı çok düzenlidir.Tapınak,saray gibi anıtsal yapılar merkezi bir yerde bulunurdu.
ÖRNEK:Karkamış,Zincirli, Sakçagözü.(Gaziantep)Karatepe (Adana)
HİTİT HEYKELTRAŞLIĞI (Yesemek-Islahiye) Heykeltıraşlık merkezi
1)Hitit heykelleriyle mimari bir bütündür.Mimari yapıların , şehirlerin kapılarında bulunan heykel ve kabartmaların işlevi, koruyucu olmaktır.
ÖRNEK:-Boğazköy (Hattutaş) Aslanlı ve Kral kapı heykelleri Alacahöyük Sfenksli kapı
2)Hitit Heykeltıraşlığında Ortostadlar da önemli bir yer tutarlar.
ORTOSTAD: Duvarların altında kabartmalı blok taşların oluşturduğu kuşağa (frize) denir.
Alacahöyük ,Karatepe (Adana)….. Ortostadları
3)Hitit kabartmalarında insan figürleri , Mezopotamya ve Mısır geleneğinde olduğu gibi gösterilmiştir.
ÖRNEK:Boğazköy – Yazılı kaya kabartmaları
4)Konular genellikle dinsel konulardır.
ÖRNEK:Yazılıkaya ,Malatya ve İvriz kabartmaları.
5)Geç Hitit dönemi heykeltraşlığında , Asur etkileri görülmekle birlikte , M.Ö 7.yy da Ege havzasında Oryatalizan üslübun doğmasında etkili olmuştur.
ÖRNEKLER (Geç dönem Hitit heykeltıraşlığı için)
İvriz kaya kabartmaları
Karkamış Atlı savaş arabaları kabartmaları
Malatya kabartmaları
6) Geç Hitit heykeltıraşlığında (İmparatorluk döneminden farklı olarak) anıt heykeller,steller(dikilitaşlar)de görülür.
ÖRNEK: -Beyşehir Fasıllar Anıtı
-Karkamış (Kral-Tanrı)Anıtı
-Islahiye – Yesemek
7)Hititlerde küçük boyutlu heykelcikler de görülür.Kadın heykelcikleri , Güneş kursları, Silindir mühür kabartmaları boğa ve geyik heykelcikleri…..
M.Ö 1200-695 Kimmer saldırısı
4- FRİG SANATI ( M.Ö 725-675...) 750-300 uygarlık olarak
Gordiyon-Polatlı, Pazarlı-Çorum, Aslantaş-Afyon
Pessinus-Eskişehir(Sivrihisar)
Yazılıkaya-Eskişehir(Çifteler)
a)MİMARLIK: Frig yerleşimlerinde, taş, kerpiç ve ağaç malzemelerinin kullanıldığı megaron tipli evlere rastlanmıştır.
Evlerin tabanları çakıl taşından yapılmış mozaiklerle, dış cepheleri de pişmiş topraktan yapılmış boyalı-resimli levhalarla süslenmiştir.
Mezarlar: Frigler’de en yaygın mezar türü tümülüslerdir. Bunun yanı sıra kaya mezarlarıdır.
Tümülüs: Ağaç kütüklerinden yapılmış mezar odasını üzerine toprak yığılma-
sıyla oluşturulmuş tepe görünümdeki mezarlara denir.
Gordiyon Tümülüsleri: Frig kaya mezarları,toprak şeklinde oyularak tapınma yeri olarak da kullanılmıştır.
Yazılıkaya-Midas’ın mezarı, Afyon-Aslanlı mezar.
b)HEYKEL: Frig döneminde daha çok ana tanrıça Kibele heykel ve kabartmaları (yaygın olarak) görülür.Ana tanrıçanın bu dönemde aldığı biçim önceki dönemin şişman (hamile) ve şematik kadın tiplemesinden farklıdır.Ana tanrıça Kibele tipi, Lidya ve İyon heykelciliğini de etkilemiştir.
ÖRNEK: Boğaz köyde bulunmuş Ana tanrıça Kibele heykeli
c)SERAMİK: Frig seramikleri tek renkli ya da çok renkli olarak boyanmışlardır. Geometrik motiflerle ya da hayvan resimleriyle bezenmişlerdir. Çoğunlukla keskin kenarlıdır.Törensel ve dinsel içki kabı olarak yapılmış, hayvan biçimli.(Riton) seramiklerde önemli yer tutar.
Bunların yanısıra Frigler; madencilik, kilim dokumacılığı, mobilya (Kakma-oyma) fildişi işçiliği gibi sanat dallarında da başarılı yapıtlar ortaya koymuşlardır.
('Kilim' sözcüğü Friglerde 'Tapetes' di.Batı dillerine 'Tapis' olarak geçmiştir.) Latince de nakış işleyene 'Phrygio' denir.
5- LİDYA SANATI (m.ö 680-546...)
Başkent Sardes
-Lidya sanatında, Frig ve İyon sanatının etkileri görülür.
-Tümülüs mezarlar, yapıların cephelerini süsleyen pişmiş toprak levhalar,fildişi eserler,dokumacılık Lidyalılarda da görülür.
-Altın ve gümüş vazolar Lidya sanatında önemli bir yer tutar.
*1960'larda Uşak yöresinde çıkarılıp Amerika'ya kaçırılan iki yüz kadar altın-gümüş kap kacak (Karun hazinesi) Türkiye'ye getirilmeye çalışılmaktadır.
-Lidyalılarda madenciliğin ve ticaretin gelişmiş olması paranın bulunmasına yol açmıştır.
Tarihte ilk parayı kullananlar (basanlar) Lidyalılardır.(7.yy)
-Lidya paraları (sikkeleri) elektron (beyaz altın) madeninden yapılmıştır. Bir yüzünde arslan ejder başı kabartması, diğer yüzünde de dörtgen çukurlar vardır.
-Kral yolu Lidyalılar zamanında yapılmıştır.
6) LİKYA ve KARYA UYGARLIKLARINDA SANAT (m.ö 700-300)
Likya : Köyceğiz'den Antalya'ya kadar olan kıyı bölgesi Ksataş, Telmessos, Kaunos,Myra...
Karya: Bodrum, Milas yöresiHalikarnassos, Mylosa, Kridos...
Likya ve Karya bölgesinin en ilginç yapıları mezar anıtlarıdır.
-Tapınak görünümlü Kaya mezarlar (Fethiye-Köyceğiz)
-Lahit mezarlar (Fethiye-Kaş)
-Oda mezarlar / anıt mezarlar (Fethiye yöresi)
*Halikarnassos'da 4.yy da yapılmış anıt mezar (Mozele)
Dünyanın yedi harikasından biridir.İngiltere'ye (kabartmaları) kaçırılmıştır.
7) URARTU SANATI (M.Ö 900-600)
Başkent Tuşpa (Van)
Önemli yerleşim merkezleri: Adilcevaz (Van),Altıntepe (Erzincan)
MİMARLIK :
1. Urartu yerleşim merkezleri, savunma kolaylığı sağladığı için yüksek tepelere ve sarp kayaların üstlerine kurulmuştur.
(Surlar, merdivenler, ambar küpler...)
2.Urartuluların geliştirdiği mimari bir yenilik: APADANALAR dır.
Apadana; saray ve tapınaklarda görülen çok sütunlu kabul salonlarıdır.
Bu yenilik, Pers mimarisini de etkilemiş bir gelişmedir.
3. Urartu saray ve tapınaklarının içi fresk resimlerle süslenmiştir.
Resimlerde dinsel, savaşla ve avlanmayla ilgili konular işlenmiştir.
MADEN: Urartuluların en başarılı olduğu sanat kollarından biri madenciliktir.
Kazılardan çıkarılan buluntular arasında;
-Boğa başı kulplu ve boğa ayaklı altlığı olan tunç kazanlar
-Yılan başı saplı kepçeler.
-Kabartmalı altın, gümüş kemerler.
-At koşumu takımları ve süslemeleri.
-Tunç aslanlar.
-Gümüş, altın taslar, takılar...vardır.
*Urartular döneminde,tüm komşu uygarlıklar Urartular’dan madeni eserler satın almışlardır.
(Kazılar sonucunda Anadolu’nun batı kıyılarında, Yunanistan’da Urartu maden
sanatına ilişkin eserler çıkarılmıştır.
Urartuların en büyük tanrısı HALDİ' dir.
NİZAMİ ÇUBUK Hoca'ya teşekkür ederiz...
Lütfen bu belgeyi kaynak göstermeden,teşekkür etmeden alıntılamayın,kopyalamayın,başka bir
sitede yayınlamayın...Emeğe saygı gösterelim....
Yontmataş çağı M.Ö 15.000-8.000
Yenitaş çağı M.Ö 8.000-5.000
Bakırtaş çağı M.Ö 5.000-3.000
Tunç çağı M.Ö 3.200-1.800-Anadolu’ya yazı girmiştir.İlk siyasi birlik(Hitit)kurulur.
(Yontma taş çağı ve Yeni taş çağının sanatını daha önce görmüştük.)
1)BAKIR TAŞ ÇAĞI (KALKOLİTİK) M.Ö 5.000-3.000
Bu dönemin önemli yerleşim merkezleri Hacılar, Beycesultan ve Canhanan’dır.(Konya)
HACILAR HÖYÜĞÜ (Burdur)
-Evlere geniş oluklardan geçilmektedir.Evler arasında sokak anlayışı ilk defa burada görülür.Ölüler kent dışındaki mezarlıklara gömülmektedir.Evlerde duvar resimleri görülmez.
-Hacılar höyüğünde ; geometrik motiflerle bezenmiş seramikler bulunmuştur.Bu seramikler süsleme ve biçim yönünden bu dönemin ,dünyada en olgun örneğini oluştururlar.
BEYCESULTAN HÖYÜĞÜ (ÇİVRİL- MENTEŞE KÖYÜ)
-Kazılardan çıkartılan buluntulara göre,
-Dokumacılık gelişmiş,
-Bakır günlük yaşamda araç-gereç olarak kullanılmıştır.
-Mimarlık açısından Megaron tipli evlerin kalıntılarına rastlanmıştır.
HÖYÜK: Farklı uygarlıkların , farklı zamanlarda aynı yerde yaşamasıyla , üst üste bıraktıkları kalıntılardan oluşan tepeciklere denir.
MEGARON: Dört köşeli , tek odalı ve önünde giriş boşluğu(Antre,Hayat) bulunan mimari yapılara denir.
Megaronlar eski yunan topraklarına başlangıç olmuş temel yapı birimidir.
2)TUNÇ ÇAĞI M.Ö 3200-1800
Bu dönemde her türlü maden günlük yaşamda kullanılabilmektedir.
Bu dönemde , aynı zamanda kent devletlerinin bir dönemdir.Bu nedenle kentlerin etrafı kalın surlarla çevrilidir.Kent devletleri , daha sonra kendi aralarında siyasal bir birlik oluşturacaklardır.Yani Hitit imp.Olacaktır.
MADEN SANATI:Tunç çağında , altın ,gümüş ve tunçtan yapılmış çok sayıda eserler vardır.
Bunların başında ;Güneş kursları , takılar ,geyik ve boğa heykelleri ,Ana tanrıça idolleri ile kap kacaklar gelir.
Ana tanrıça idolleri stilize edilmiş, şematik kadın heykelcikleri görünümdedirler.
BU DÖNEMİN ÖNEMLİ YERLEŞİM MERKEZLERİ
Troya(Çanakkale), Alacahöyük(Çorum) , Alişar (Yozgat)
Kültepe(Kayseri) , DemirciHöyük(Eskişehir) , Ahlatlıbel(Ankara)
TROYA (M.Ö 3000-2000) I. II. III. IV.ve V. KATLAR
-Mimarlık açısından megaron tipli ev ve saray kalıntıları ile şehrin etrafını çevreleyen surların kalıntılarına rastlanmıştır.(II.Katta)
-Seramik olarak ; elde ya da çarkta yapılmış çömlekler vazolar bulunmuştur.Bunların bazıları kadın başı biçiminde yapılmış tanrısal törensel içki kapılarıdır.
ALACAHÖYÜK (M.Ö 2500- 2300)
Buradaki mezarlardan çıkarılan , altın, gümüş ve tunçtan yapılmış takılar , güneş kursları, geyikler , kemerler , idoller ve kap kacaklar tunç çağının en zengin örneklerini oluştururlar.
*HEİNRİCH SCHLİEMANN 1880-85: Troya hazineleri kazarak çıkartır ve Almanya ya götürür.(Kaçırır).Alman akademisi,yaptıkları için Schiliman a ödül verir.
3)HİTİT SANATI ( M.Ö 1750/1200 – 1200/700)
-İmparatorluk döneminde merkez :HATTUTAŞ (Boğazköy) Çorum
-Geç Hitit dönemi beylikleri : TABAL (Kayseri,Niğde) KUMMUH (Malatya çevresi) , GURGUM (Antep , Maraş) SAMAL (Karkamış :cerablus)HATTİNA (Antakya)
QUE(Çukurova), HİLAKKU(Tarsus)
Teşup (fırtına / Göktanrısı) ____
Oğul Şarruma
Hepat (Teşup un karısı) ____
MİMARLIK :
-Hitit kentleri güvenlik nedeniyle surlarla çevrilmiştir.İçeriye önemli kapılardan girilmektedir.
ÖRNEK:Başkent Hattutaş da üç önemli kapı vardır.
2)Aslanlı Kapı
3)Yer altı kapısı (Potern)
Alacahöyük’te sfenksli kapı vardır.
-Mimarlıkta kullanılan yapı malzemeleri genellikle taş temeller üzerine ağaç hatıl ve kerpiçten oluşmuştur.
-Hititlerde konut mimarisi ;biçim ve malzeme bakımından günümüz Anadolu köy evleriyle (Toprak damlı evlerle) benzerlik gösterir.
-Hititlerde tapınak ve saraylar plan olarak geniş avluların etrafına yerleştirilmiş.çok sayıda odalardan oluşur.
Tapınaklarda kült odasını aydınlatan pencereler vardır.(Mısır ve Mezopotamya’ nın tersine)Ancak dolambaçlı yollardan girilir.
Boğazköy(Hattutaş)Tapınakları
-Geç dönem Hitit kentlerinde yerleşim planı çok düzenlidir.Tapınak,saray gibi anıtsal yapılar merkezi bir yerde bulunurdu.
ÖRNEK:Karkamış,Zincirli, Sakçagözü.(Gaziantep)Karatepe (Adana)
HİTİT HEYKELTRAŞLIĞI (Yesemek-Islahiye) Heykeltıraşlık merkezi
1)Hitit heykelleriyle mimari bir bütündür.Mimari yapıların , şehirlerin kapılarında bulunan heykel ve kabartmaların işlevi, koruyucu olmaktır.
ÖRNEK:-Boğazköy (Hattutaş) Aslanlı ve Kral kapı heykelleri Alacahöyük Sfenksli kapı
2)Hitit Heykeltıraşlığında Ortostadlar da önemli bir yer tutarlar.
ORTOSTAD: Duvarların altında kabartmalı blok taşların oluşturduğu kuşağa (frize) denir.
Alacahöyük ,Karatepe (Adana)….. Ortostadları
3)Hitit kabartmalarında insan figürleri , Mezopotamya ve Mısır geleneğinde olduğu gibi gösterilmiştir.
ÖRNEK:Boğazköy – Yazılı kaya kabartmaları
4)Konular genellikle dinsel konulardır.
ÖRNEK:Yazılıkaya ,Malatya ve İvriz kabartmaları.
5)Geç Hitit dönemi heykeltraşlığında , Asur etkileri görülmekle birlikte , M.Ö 7.yy da Ege havzasında Oryatalizan üslübun doğmasında etkili olmuştur.
ÖRNEKLER (Geç dönem Hitit heykeltıraşlığı için)
İvriz kaya kabartmaları
Karkamış Atlı savaş arabaları kabartmaları
Malatya kabartmaları
6) Geç Hitit heykeltıraşlığında (İmparatorluk döneminden farklı olarak) anıt heykeller,steller(dikilitaşlar)de görülür.
ÖRNEK: -Beyşehir Fasıllar Anıtı
-Karkamış (Kral-Tanrı)Anıtı
-Islahiye – Yesemek
7)Hititlerde küçük boyutlu heykelcikler de görülür.Kadın heykelcikleri , Güneş kursları, Silindir mühür kabartmaları boğa ve geyik heykelcikleri…..
M.Ö 1200-695 Kimmer saldırısı
4- FRİG SANATI ( M.Ö 725-675...) 750-300 uygarlık olarak
Gordiyon-Polatlı, Pazarlı-Çorum, Aslantaş-Afyon
Pessinus-Eskişehir(Sivrihisar)
Yazılıkaya-Eskişehir(Çifteler)
a)MİMARLIK: Frig yerleşimlerinde, taş, kerpiç ve ağaç malzemelerinin kullanıldığı megaron tipli evlere rastlanmıştır.
Evlerin tabanları çakıl taşından yapılmış mozaiklerle, dış cepheleri de pişmiş topraktan yapılmış boyalı-resimli levhalarla süslenmiştir.
Mezarlar: Frigler’de en yaygın mezar türü tümülüslerdir. Bunun yanı sıra kaya mezarlarıdır.
Tümülüs: Ağaç kütüklerinden yapılmış mezar odasını üzerine toprak yığılma-
sıyla oluşturulmuş tepe görünümdeki mezarlara denir.
Gordiyon Tümülüsleri: Frig kaya mezarları,toprak şeklinde oyularak tapınma yeri olarak da kullanılmıştır.
Yazılıkaya-Midas’ın mezarı, Afyon-Aslanlı mezar.
b)HEYKEL: Frig döneminde daha çok ana tanrıça Kibele heykel ve kabartmaları (yaygın olarak) görülür.Ana tanrıçanın bu dönemde aldığı biçim önceki dönemin şişman (hamile) ve şematik kadın tiplemesinden farklıdır.Ana tanrıça Kibele tipi, Lidya ve İyon heykelciliğini de etkilemiştir.
ÖRNEK: Boğaz köyde bulunmuş Ana tanrıça Kibele heykeli
c)SERAMİK: Frig seramikleri tek renkli ya da çok renkli olarak boyanmışlardır. Geometrik motiflerle ya da hayvan resimleriyle bezenmişlerdir. Çoğunlukla keskin kenarlıdır.Törensel ve dinsel içki kabı olarak yapılmış, hayvan biçimli.(Riton) seramiklerde önemli yer tutar.
Bunların yanısıra Frigler; madencilik, kilim dokumacılığı, mobilya (Kakma-oyma) fildişi işçiliği gibi sanat dallarında da başarılı yapıtlar ortaya koymuşlardır.
('Kilim' sözcüğü Friglerde 'Tapetes' di.Batı dillerine 'Tapis' olarak geçmiştir.) Latince de nakış işleyene 'Phrygio' denir.
5- LİDYA SANATI (m.ö 680-546...)
Başkent Sardes
-Lidya sanatında, Frig ve İyon sanatının etkileri görülür.
-Tümülüs mezarlar, yapıların cephelerini süsleyen pişmiş toprak levhalar,fildişi eserler,dokumacılık Lidyalılarda da görülür.
-Altın ve gümüş vazolar Lidya sanatında önemli bir yer tutar.
*1960'larda Uşak yöresinde çıkarılıp Amerika'ya kaçırılan iki yüz kadar altın-gümüş kap kacak (Karun hazinesi) Türkiye'ye getirilmeye çalışılmaktadır.
-Lidyalılarda madenciliğin ve ticaretin gelişmiş olması paranın bulunmasına yol açmıştır.
Tarihte ilk parayı kullananlar (basanlar) Lidyalılardır.(7.yy)
-Lidya paraları (sikkeleri) elektron (beyaz altın) madeninden yapılmıştır. Bir yüzünde arslan ejder başı kabartması, diğer yüzünde de dörtgen çukurlar vardır.
-Kral yolu Lidyalılar zamanında yapılmıştır.
6) LİKYA ve KARYA UYGARLIKLARINDA SANAT (m.ö 700-300)
Likya : Köyceğiz'den Antalya'ya kadar olan kıyı bölgesi Ksataş, Telmessos, Kaunos,Myra...
Karya: Bodrum, Milas yöresiHalikarnassos, Mylosa, Kridos...
Likya ve Karya bölgesinin en ilginç yapıları mezar anıtlarıdır.
-Tapınak görünümlü Kaya mezarlar (Fethiye-Köyceğiz)
-Lahit mezarlar (Fethiye-Kaş)
-Oda mezarlar / anıt mezarlar (Fethiye yöresi)
*Halikarnassos'da 4.yy da yapılmış anıt mezar (Mozele)
Dünyanın yedi harikasından biridir.İngiltere'ye (kabartmaları) kaçırılmıştır.
7) URARTU SANATI (M.Ö 900-600)
Başkent Tuşpa (Van)
Önemli yerleşim merkezleri: Adilcevaz (Van),Altıntepe (Erzincan)
MİMARLIK :
1. Urartu yerleşim merkezleri, savunma kolaylığı sağladığı için yüksek tepelere ve sarp kayaların üstlerine kurulmuştur.
(Surlar, merdivenler, ambar küpler...)
2.Urartuluların geliştirdiği mimari bir yenilik: APADANALAR dır.
Apadana; saray ve tapınaklarda görülen çok sütunlu kabul salonlarıdır.
Bu yenilik, Pers mimarisini de etkilemiş bir gelişmedir.
3. Urartu saray ve tapınaklarının içi fresk resimlerle süslenmiştir.
Resimlerde dinsel, savaşla ve avlanmayla ilgili konular işlenmiştir.
MADEN: Urartuluların en başarılı olduğu sanat kollarından biri madenciliktir.
Kazılardan çıkarılan buluntular arasında;
-Boğa başı kulplu ve boğa ayaklı altlığı olan tunç kazanlar
-Yılan başı saplı kepçeler.
-Kabartmalı altın, gümüş kemerler.
-At koşumu takımları ve süslemeleri.
-Tunç aslanlar.
-Gümüş, altın taslar, takılar...vardır.
*Urartular döneminde,tüm komşu uygarlıklar Urartular’dan madeni eserler satın almışlardır.
(Kazılar sonucunda Anadolu’nun batı kıyılarında, Yunanistan’da Urartu maden
sanatına ilişkin eserler çıkarılmıştır.
Urartuların en büyük tanrısı HALDİ' dir.
NİZAMİ ÇUBUK Hoca'ya teşekkür ederiz...
Lütfen bu belgeyi kaynak göstermeden,teşekkür etmeden alıntılamayın,kopyalamayın,başka bir
sitede yayınlamayın...Emeğe saygı gösterelim....