1. Hükümdara devleti yönetme yetkisinin Tanrı adına Halife tarafından verildiğine inanılırdı.
2. Hutbe okutmak, para bastırmak, özel bir unvan la anılmak (Nevbet (bando takımı), Çetr (şemsiye), Sancak, Alem (bayrak), Hilat (kaftan), Tuğ, Tuğra, Otağ (çadır)) gibi hakimiyet alametleri vardır.
3. Hanedan üyeleri taht üzerinde hak iddia edebilirdi. Bu durum taht kavgalarına neden olmuştur.
4. Melikler, devlet yönetiminde tecrübe kazanabilmeleri için eyaletlere gönderilirdi. Bunların eğitmenlerine Atabey denirdi.
SARAY GÖREVLİLERİ
Tayuncu (hacip); Devlet görevlileri ve halkın hükümdarla görüşmelerini düzenlerdi.
Kapucubaşı: Sarayın her türlü güvenlik işlerinden sorumluydu.
Candar: Saray muhafızlarının komutanı.
Silahdar: Silahhaneyi yönetirdi. Hükümdarın silahlarının bakım ve onarımıyla ilgilenirdi.
Alemdar: Alem denilen bayrakların yapımından sorumluydu. Savaşlarda bu bayrağı taşırdı.
İlbaşı (emir-i ahur / başseyis): Hükümdarın ve ordunun atlarının bakımından sorumludur. Camedar: Hükümdarın ve devlet görevlilerinin resmi ve sivil kıyafetlerini hazırlardı.
Emir-i şikar: Av partilerini düzenlerdi.
DİVAN Anadolu Selçuklu Devletinde Divan-ı Ala yada Divan-ı Saltanat denilen büyük Divana bağlı alt Divanlar vardı.
Niyabet-i Saltanat Divanı: Hükümdar başkentte olmadığı zamanlar devletin günlük işlerini yürütürdü. Bu işleri Naib yapardı.
Divan-ı İstifa: Mali işlerin görüldüğü divandır. Bu işi Müstevfi yapardı.
Divan-ı İşraf: Mali ve idari işleri denetlerdi. Bu işten Müşrif-i Memalik sorumluydu.
Divan-ı Arz: Ordunun ihtiyaçlarını tespit eder ve maaşlarını öderdi. Bu işten Emir-i Arız sorumluydu.
Divan-ı İnşa (Tuğra divanı): İç ve dış yazışmaların yapılması ile Hükümdar fermanlarına tuğra çekilmesi işiyle ilgilenirdi. Bu işi Tuğrai yapardı.
Pervane Divanı: Ele geçirilen toprakların kaydedilmesinden ve ikta olarak dağıtılmasından sorumluydu. Bu işi Pervaneci yapardı.
TOPRAK Türk – İslam devletlerinde bütün devlet topraklarını ifade eden sözcük miri‘ arazidir.
Has arazi: Geliri padişaha ait olan arazidir.
İkta nedir: Devlet görevlilerine ve ordu komutanlarına maaşları karşılığı işletmeleri için verilen arazidir. İkta sistemi ile bulunulan bölgenin güvenliği ve yönetimi sağlanırdı. Hazineden para çıkmadan atlı asker yetiştirilirdi. Vergilerin toplanması kolaylaşırdı. Üretimin sürekliliği sağlanırdı. Bayındırlık işleri görülürdü.
Vakıf arazi: Geliri dini, ilmi ve sosyal kurumlarının masraflarına ayrılan arazidir. (İmaret – Aşevi, Kümbet – Anır mezar,
Bedesten – Kapalı çarşı,
Darüşşifa(Bimarhane) – Hastane,
Cami – İbadethane,
Medrese – Eğitim kurumu,
Kervansaray – Tüccarların konaklama yeri,
Külliye – Çeşitli amaçlara hizmet eden yapılar topluluğu,
Kütüphane,
Tabhane Hastaneden çıkanların ve evsizlerin kaldığı yer.
Mülk arazi: Her türlü tasarruf hakkı kişiye ait olan arazidir.
ORDU
Hassa ordusu: Küçük yaştaki esir ve köle çocuklarının Gulamhane denilen ocaklarda Müslümanlaştırılmasıyla oluşturulan ordudur. Bu ordunun masrafları hazineden karşılanır.(devşirme).
İkta ordusu: İkta sahibinin yetiştirmekle sorumlu olduğu askerlerden oluşan ordudur. Savaş zamanı orduya katılırlar. Barış zamanı tarımla uğraşırlardı. Tamamı Türklerden oluşurdu.
Türkmen kuvvetleri: Sınırların güvenliğinin sağlanması için bu bölgelerde her zaman savaşa hazır bekleyen atlı birliklerdir.
Bağlı Beylik ve Devlet askerleri: Savaş zamanı asker gönderen bağlı beylik ve devletler vardır.
Anadolu Selçuklu Devletinde Ordu Komutanına Emirü’l Ümera Donanma komutanına Melikü’s Sevahil ve Reisül Bahr Kale komutanına Dizdar denirdi.
TAŞRA TEŞKİLATI
Divan Dairesi Eyaletleri: Yönetimleri ve gelirleri divan üyelerine ait olan eyaletlerdir. Bu eyaletleri subaşı yönetirdi.
Meliklerin Yönettiği Eyaletler: Devlet yönetiminde tecrübe kazanması için meliklerin yönetici olarak gönderildiği eyaletlerdir.
Bizans Sınırındaki Eyaletler: Sınırların güvenliğinin sağlanması için oluşturulan bu eyaletleri uçbeyi yönetirdi.
Bazı önemli eyaletlerin valisine şıhne, zabıta işlerinden sorumlu kişilere Muhtesip denirdi. Davalar kadılar tarafından görülürdü.
Özgür Kangallı'dan alıntıdır.
2. Hutbe okutmak, para bastırmak, özel bir unvan la anılmak (Nevbet (bando takımı), Çetr (şemsiye), Sancak, Alem (bayrak), Hilat (kaftan), Tuğ, Tuğra, Otağ (çadır)) gibi hakimiyet alametleri vardır.
3. Hanedan üyeleri taht üzerinde hak iddia edebilirdi. Bu durum taht kavgalarına neden olmuştur.
4. Melikler, devlet yönetiminde tecrübe kazanabilmeleri için eyaletlere gönderilirdi. Bunların eğitmenlerine Atabey denirdi.
SARAY GÖREVLİLERİ
Tayuncu (hacip); Devlet görevlileri ve halkın hükümdarla görüşmelerini düzenlerdi.
Kapucubaşı: Sarayın her türlü güvenlik işlerinden sorumluydu.
Candar: Saray muhafızlarının komutanı.
Silahdar: Silahhaneyi yönetirdi. Hükümdarın silahlarının bakım ve onarımıyla ilgilenirdi.
Alemdar: Alem denilen bayrakların yapımından sorumluydu. Savaşlarda bu bayrağı taşırdı.
İlbaşı (emir-i ahur / başseyis): Hükümdarın ve ordunun atlarının bakımından sorumludur. Camedar: Hükümdarın ve devlet görevlilerinin resmi ve sivil kıyafetlerini hazırlardı.
Emir-i şikar: Av partilerini düzenlerdi.
DİVAN Anadolu Selçuklu Devletinde Divan-ı Ala yada Divan-ı Saltanat denilen büyük Divana bağlı alt Divanlar vardı.
Niyabet-i Saltanat Divanı: Hükümdar başkentte olmadığı zamanlar devletin günlük işlerini yürütürdü. Bu işleri Naib yapardı.
Divan-ı İstifa: Mali işlerin görüldüğü divandır. Bu işi Müstevfi yapardı.
Divan-ı İşraf: Mali ve idari işleri denetlerdi. Bu işten Müşrif-i Memalik sorumluydu.
Divan-ı Arz: Ordunun ihtiyaçlarını tespit eder ve maaşlarını öderdi. Bu işten Emir-i Arız sorumluydu.
Divan-ı İnşa (Tuğra divanı): İç ve dış yazışmaların yapılması ile Hükümdar fermanlarına tuğra çekilmesi işiyle ilgilenirdi. Bu işi Tuğrai yapardı.
Pervane Divanı: Ele geçirilen toprakların kaydedilmesinden ve ikta olarak dağıtılmasından sorumluydu. Bu işi Pervaneci yapardı.
TOPRAK Türk – İslam devletlerinde bütün devlet topraklarını ifade eden sözcük miri‘ arazidir.
Has arazi: Geliri padişaha ait olan arazidir.
İkta nedir: Devlet görevlilerine ve ordu komutanlarına maaşları karşılığı işletmeleri için verilen arazidir. İkta sistemi ile bulunulan bölgenin güvenliği ve yönetimi sağlanırdı. Hazineden para çıkmadan atlı asker yetiştirilirdi. Vergilerin toplanması kolaylaşırdı. Üretimin sürekliliği sağlanırdı. Bayındırlık işleri görülürdü.
Vakıf arazi: Geliri dini, ilmi ve sosyal kurumlarının masraflarına ayrılan arazidir. (İmaret – Aşevi, Kümbet – Anır mezar,
Bedesten – Kapalı çarşı,
Darüşşifa(Bimarhane) – Hastane,
Cami – İbadethane,
Medrese – Eğitim kurumu,
Kervansaray – Tüccarların konaklama yeri,
Külliye – Çeşitli amaçlara hizmet eden yapılar topluluğu,
Kütüphane,
Tabhane Hastaneden çıkanların ve evsizlerin kaldığı yer.
Mülk arazi: Her türlü tasarruf hakkı kişiye ait olan arazidir.
ORDU
Hassa ordusu: Küçük yaştaki esir ve köle çocuklarının Gulamhane denilen ocaklarda Müslümanlaştırılmasıyla oluşturulan ordudur. Bu ordunun masrafları hazineden karşılanır.(devşirme).
İkta ordusu: İkta sahibinin yetiştirmekle sorumlu olduğu askerlerden oluşan ordudur. Savaş zamanı orduya katılırlar. Barış zamanı tarımla uğraşırlardı. Tamamı Türklerden oluşurdu.
Türkmen kuvvetleri: Sınırların güvenliğinin sağlanması için bu bölgelerde her zaman savaşa hazır bekleyen atlı birliklerdir.
Bağlı Beylik ve Devlet askerleri: Savaş zamanı asker gönderen bağlı beylik ve devletler vardır.
Anadolu Selçuklu Devletinde Ordu Komutanına Emirü’l Ümera Donanma komutanına Melikü’s Sevahil ve Reisül Bahr Kale komutanına Dizdar denirdi.
TAŞRA TEŞKİLATI
Divan Dairesi Eyaletleri: Yönetimleri ve gelirleri divan üyelerine ait olan eyaletlerdir. Bu eyaletleri subaşı yönetirdi.
Meliklerin Yönettiği Eyaletler: Devlet yönetiminde tecrübe kazanması için meliklerin yönetici olarak gönderildiği eyaletlerdir.
Bizans Sınırındaki Eyaletler: Sınırların güvenliğinin sağlanması için oluşturulan bu eyaletleri uçbeyi yönetirdi.
Bazı önemli eyaletlerin valisine şıhne, zabıta işlerinden sorumlu kişilere Muhtesip denirdi. Davalar kadılar tarafından görülürdü.
Özgür Kangallı'dan alıntıdır.