TERAKKİPERVER(İLERİCİ) CUMHURİYET FIRKASI
1.Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası Nasıl Kuruldu?
Zaferin kazanılmasından sonra bazı komutanlar birbirini izleyen inkılâp hareketlerini hemen benimseyemediler. Eski alışkanlıklar, Atatürk’ün dehasına erişememek, ileriyi görememek, bu vatansever kişilerin yapılan işlerden endişe duymalarına yol açmıştır. Bunlar özellikle laikliğe gidişi içlerine sindiremiyorlardı.
Atatürk’ün bu yakın arkadaşları, daha hala iktidara gelme beklentisinde olan eski ittihatçılar ile saltanat ve halifelik yanlıları tarafından destekleniyordu.
Mevcut görüş ayrılıklarının giderek artması üzerine, Halk Fırkası’ndan ayrılan milletvekilleri 17 Kasım 1924’de Türkiye’nin ikinci siyasi partisi olan Terakkiperver Cumhuriyet Fırkasını kurdular.
Partinin başkanı KAZIM KARABEKİR PAŞA, başkan vekilliklerine Dr. ADNAN( ADIVER) BEY ile RAUF (ORBAY) BEY, Genel sekreteri ALİ FUAT(CEBESOY)PAŞA idi. REFET BELE’DE partiye katıldı.
***1920’den 1924’e kadar olan dönemde komutanlar, aynı zamanda milletvekili de olabiliyorlardı. Bu kurtuluş savaşının zor şartlarından kaynaklanan bir uygulama idi. Atatürk bu gelişme üzerine orduyu siyasetten ayırdı.
2.Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası Hangi Parolayı Kullandı ve Bu Parti Kimin İşine Yaradı?
Saltanat ve halifeliğin kaldırılmasına henüz pek gönüllü olmayan yığınların oyunu alabilmek için’’parti dinsel inançlara saygılıdır’’ parolasını kullanıyordu.
Doğrudan doğruya inkılâp hareketlerine karşı kurulan bu parti, özellikle İngilizlerin işine yaradı. Musul’u bize bırakmak istemeyen İngilizler kandırdıkları bazı kişileri Doğu Anadolu’da ajan olarak kullanmaya başladılar. Amaçları, Musul ile Türkiye arasında yeni bir devlet kurdurarak Türkiye ile Musul’un bağlantısını kesmekti. Partinin ilk şubesi Urfa’da açıldı.