AMASYA GENELGESİ (22 Haziran 1919)

Nusret Karaca Tarih Araştırmaları

AMASYA GENELGESİ (22 Haziran 1919)


Bu genelge;
Mustafa Kemal tarafından hazırlanarak,
Rauf Orbay, Refet Bele, Ali Fuat Cebesoy tarafından imzalanmış, Kazım Karabekir ve Mersinli Cemal Paşa'nın da onay vermesiyle 22 Haziran 1919'da yayımlanmıştır.
Kurtuluş Savaşımızın yol haritası niteliği taşır.


ALINAN KARARLAR
1- Vatanın tamamı milletin istiklâli tehlikededir. Hükümet merkezi İtilaf Devletleri'nin etkisi ve denetimi altında bulunduğundan, sahip olduğu sorumluluğun gereklerini yerine getirememektedir. Bu durum, milletimizi adı var, kendi yok durumuna düşürüyor.

"Milletin istiklâlini, yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır." Milletin durumunu ve davranışını göz önünde bulundurarak haklarını dünyaya duyurmak için her türlü etki ve denetimden uzak bir milli heyetin varlığı gerekmektedir. Bunun için her taraftan vuku bulan teklif ve milli istek üzerine Anadolu’nun en güvenilir yeri olan Sivas’ta milli bir kongrenin süratle toplanması kararlaştırılmıştır. Bunun için, bütün illerin her livasından parti ayrılıkları dikkate alınmaksızın muktedir ve milletin güvenini kazanmış üçer kişinin olabildiğince çabuk yetiştirmek üzere hemen yola çıkarılması gerekmektedir. Her ihtimale karşı bunun bir milli sır hâlinde tutularak ve delegelerin gereken yerlere kimliklerini gizleyerek gelmeleri,
2- Doğu vilâyetleri namına 10 Temmuz’da Erzurum’da toplanması gereken kongre için sözü geçen vilâyetlerin Müdafaa-i Hukuk ve Reddi İlhak Cemiyetlerinden seçilmiş üyeler zaten Erzurum’a doğru yola çıkarılmışlardır. O vakte kadar diğer vilâyetlerimizin temsilcileri de Sivas’a geleceklerinden Erzurum Kongresi’nin üyeleri belirlenecek zamanda umumi toplantıya katılmak üzere Sivas’a hareket edecektir.
3- Yukarıdaki esaslara göre, temsilciler Müdafaa-i Hukuk-u Milliye Cemiyetleri ve belediye başkanları tarafından ve çeşitli suretlerde seçileceklerdir.
4- Bu esasların uygulanmasına 3. Ordu Müfettişi Mustafa Kemal Paşa, Eski Bahriye Nâzırı Rauf Bey, 15. Kolordu Kumandanı Kâzım Karabekir Paşa, 13. Kolordu Kumandan Vekili Miralay Cevad bey, 3. Kolordu Kumandanı Miralay Refet Bey, Samsun Mutasarrıfı Hamit Bey, 2. Ordu Müfettişi Cemal Paşa, 12. Kolordu Kumandanı Miralay Selahattin Bey, 25.Kolordu Kumandanı Ali Fuat Paşa, Bursa’da 17. Kolordu Kumandan Vekili Miralay Bekir Sami Bey, Edirne’de Kolordu Kumandanı Cafer Tayyar Bey ve diğer bazı sivil ve askeri önemli kişiler tarafından çalışılacaktır. Bundan başka eski sadrazam Müşir Ahmed İzzet Paşa, Nafıa Nâzırı Ferit Bey, âyan üyesinden Ahmed Rıza Bey gibi kişilerden fikir ve düşünceler alınacaktır.
5- Reddi İlhak ve Müdafaa-i Hukuk-ı Milliye Cemiyetlerinin verecekleri telgrafların telgrafhanelerce kabul edilmeyerek çekilmesi Posta ve Telgraf Müdüriyet-i Umumiyesinden bildirilmiştir. Bu husus kesin şekilde reddedilerek her ne şekilde olursa olsun serbestçe yazışmaların sağlanması için gösterilerde bulunarak yazışmalar sağlanacak ve bunlar elde edilinceye kadar gösterilere devam edilecektir.
6- Askeri ve sivil kuruluşlar hiçbir suretle terk ve başkasına verilmeyecektir. Vatanın herhangi bir tarafına yeniden yapılacak düşman işgal hareketleri bütün orduyu ilgilendirecek ve meydana gelen duruma göre memleketin savunmasına birlikte girişilecektir. Bu sebeple komutanlar derhal birbirini haberdar edeceklerdir. Silah ve savaş malzemesi kesinlikle elden çıkarılmayacaktır.
.....
(×)“Milletin istiklalini yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır. ”maddesi
bağımsızlığa giden yolun ve amacın adeta özeti oluyordu.
......
Amasya Genelgesi 'nin Önemi


-Kurtuluş Savaşı'nın amacı,gerekçesi ve yöntemi belurtilmiştir.
-Ulusal mücadele kişisellikten kurtarılıp ulusa mal edildi ve ulusal egemenlik kavramı ortaya çıktı.
-Müdafaa-i Hukuk ve Redd-i İlhak Cemiyetleri ilk defa bu resmi belgede yer aldı.
-İlk defa geçici bir hükumet kurma fikri ortaya çıktı.
-Mevcut siyasi düzenin değişeceği ilk defa belgelendi.
-Türk İnkılabının temel ilkesi olan Türk Milliyetçiliği bu genelge ile ortaya atıldı.
-Sivas Kongresi'nin demokratik ve ulusal niteliği ortaya kondu.


Not: Amasya Genelgesi bir ihtilal beyannamesi niteliği taşır.(*)
.......
(*)Kaynaklar: Nusret Karaca (T.C. İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük Ders Notları),Eğitim Enstitüsü Notları,
T.C. Amasya Valiliği.