Osmanlı Toplum Yapısında Meydana Gelen Değişmeler

1.Osmanlı Toplum Yapısında Meydana Gelen Değişmelerin Nedenleri Nelerdir?
a)16.yüzyıldaki hızlı nüfus artışı: Nüfusun artmasına karşılık(ülke ekonomisinin tarıma dayalı olması nedeniyle) yeni fetihler yapılamadığı için topraklar genişletilemedi.
b)Tımar sisteminin bozulması: 16.yüzyıldan itibaren dirlikler kapı kullarının eline geçti.Buna karşılık tımarlı sipahiler topraklarını kaybetti. Topraksız kalan insanlar ya eski topraklarında işçi olarak çalıştılar ya da şehirlere göç ettiler. Böylece sistem bozulmaya başladı.
c)Celali isyanları: Bozoklu Celal’in ayaklanması(1519), Anadolu’da ortaya çıkan diğer ayaklanmalara örnek olmuş ve daha sonraki isyanlara da Celali isminin verilmesine neden olmuştur. Bu isyanlar 200 yıl surdu ve devleti çok uğraştırdı. Devlet halkın güvenliğini sağlayamayınca halk bulunduğu yerleri terk edip şehirlere göç etmeye başladı.
d)Coğrafi keşiflerden sonra zenginleşen Avrupa’nın Osmanlı Devleti’ni etkilemesi: Amerika kıtasının keşfi ile bu kıtadaki altın ve gümüşlerin Avrupa’ya getirilmesi Avrupa devletlerini güçlendirdi. Osmanlı ülkesinde ucuz olan tarım ürünleri ve hammadde durumundaki maden ürünlerin, zenginleşen Avrupalının ilgisi ve isteği arttı.
Avrupa ile yapılan ticaret sonucunda altın ve gümüşün Osmanlı ülkesine girmesi, ürün fiyatlarının artmasına ve akçenin değer kaybetmesine yol açtı. Ayrıca Avrupalılar, Osmanlıdan aldıkları ham maddeyi işleyip, hazır ürün olarak Osmanlı pazarına sokunca, Osmanlının küçük sanayisi bununla rekabet edemedi ve çöktü. Bütün bunlardan en fazla halk zarar gördü. Loncalar, çok ucuz olan Avrupa malları karşısında erimeye ve yok olmaya başladılar. İthalatın(dış alım) artması, altın ve gümüşün yurt dışına çıkmasına neden oldu. Enflasyon meydana gelerek, hayat pahalılığı başladı. Bazı padişahlar halkı korumak için adaletname adıyla fermanlar yayınlayarak önlemler almak istediler ancak başarılı olamadılar.

1. 18. YÜZYIL

1.Yönetim Kadrolarında Kimlik Değişimi Hakkında Bilgi Veriniz?
- Devşirme sistemi 18.yüzyıl da uygulanamaz hale geldi. Yüksek makamlarda halkın her zümresinden insanlar yer almaya başladı.
-Bu yüzyılda göreve gelen devlet adamları, Osmanlı Devleti’nin bozulan sistemini yeniden kurmaya, çağın gereklerine göre düzenlemeye çalıştılar.

2.Ayan ve Eşraf Hakkında Bilgi Veriniz?
-Ayan ve eşraf şehirlerin en zengin ve güçlü kişileriydi. Beylerbeyi ve sancak beylerinin görev yerlerinde oturmaları, ayan ve eşrafı vekil olarak kullanmaları, ayan ve eşrafa resmi bir kimlik kazandırdı. Çünkü bunlar halk ile yöneticilerin arasında köprü durumundaydılar. Bu resmi kimliklerini kötüye kullanarak ekonomik güçlerini ve nüfuslarını artırdı.
-Tımar sistemi ve eyaletlerdeki askeri yapının bozulması, ayan ve eşrafların etkinliğini daha da artırdı.
-Osmanlı Devleti’nin iltizam sisteminden malikane sistemine geçişi ayanları daha da güçlü kıldı. Malikane sisteminde vergi kaynakları hayat boyu kiralanıyordu. Bu vergi kaynaklarını ayan ve eşraflar ele geçirdi.
-Beylerbeyi ve sancak beyleri yerine vekalet eden ayanlar, bir süre sonra bu görevlere devlet tarafından resmen atandılar. Tanınan bu yetkiler, ayanların zamanla devlet içinde bulundukları bölgelerde sürekli yönetici durumuna gelmelerine ve hanedanlık kurmalarına neden oldu (Tepedelenli Ali Paşa, Çapanoğulları, Caniklizadeler gibi).
-Tanzimat döneminde merkezi yapı yeniden oluşturulduğu için ayanlık bu yeni kurumlar içinde önemini kaybederek yok oldu.

3.İskan Faaliyetleri Hakkında Bilgi Veriniz?
Savaşlarda toprak kaybedilmeye başlanması, bu yörelerde yaşayan insanların iç bölgelere göç etmelerine neden oldu.
Bazı konar-göçerler yerleşik halka zarar veriyordu. Devlet bunu önlemek için göçebeleri yaylak ve kışlaklara yerleştirdi.
Toprağını bırakıp giden reayada tekrar eski yerlerine yerleşmeye teşvik edildiyse de başarılı olamadı. Bozulan derbent örgütü 18.yüzyılda yeniden işler duruma getirildi.

2.TANZİMAT VE SONRASI

1.Yeni Bürokratlar Hakkında Bilgi Veriniz?
-Osmanlı Devleti’nde III. Selim zamanında sürekli elçilikler oluşturuldu. Bu elçiler Avrupa’daki gelişmelerin temelinde Avrupalıların bilim ve teknik alandaki atılımlarının etkili olduğunu görmüşlerdi. Osmanlı yönetiminde köklü değişikliklerin yapılması gereğine inanıyorlardı.
-Daha yenilikçi olan devlet adamları yetişti: Mithat Paşa, Mustafa reşit Paşa, Fuat Paşa, Ahmet Cevdet Paşa gibi.
-Osmanlı Devleti’nde yenilikçi devlet adamlarının çabaları sonrası Tanzimat Fermanı yayınlandı(1839). Tanzimat’la yapılan yeniliklerin uygulanmasını hızlandırmak için Islahat Fermanı yayınlandı(1856). Bu fermanların uygulanması sonrası açılan okullarda yeni anlayışa uygun insanlar yetişti. Aynı dönemde medreselerde de insanlar yetişiyordu. İki farklı anlayışa sahip olan bu insanlar Osmanlının durumunu düzeltmek için değişik düşünceler ileri sürdüler(Osmanlıcılık, İslamcılık, Batıcılık, Türkçülük gibi).

2.Yeni Hayat Tarzı Hakkında Bilgi Veriniz?
19. yüzyılda yapılan yeniliklerde Avrupa Devletleri örnek alınmıştı. Avrupa kaynaklı değişiklikler büyük şehirlerde kendisini göstermeye başladı. Kırsal kesimde bu değişiklikler görülmedi.
İstanbul’un nüfusunun artması eski mahalle kültürünün değişmesine yol açtı. Din farkı gözetilmeden insanlar aynı mahallelerde oturmaya başladı.
Önceden zengin-fakir ayrımı yokken, zamanla bu durum değişti. Zenginlerde lüks yaşam özentisi başladı. İstanbul’da Boğaziçi’ne yerleşerek burada mehtap eğlenceleri düzenliyorlardı. İstanbul’da Avrupa anlayışına uygun tiyatro oyunları sergilenmeye başladı. Beyoğlu tarafında gazino ve pastanelerde eğlenme geleneği oluştu. Bu dönemde kahvehanelerde de değişiklikler oldu. Kıraathaneler ya da şano denilen küçük sahneli oturma yerleri oluşturuldu.
Mimari alanda da değişiklikler oldu. Haydarpaşa ve Sirkeci garları, Selimiye Kışlası ve Dolmabahçe Sarayı batı tarzında inşa edildi.
19.yüzyılda İstanbul elektrikle tanıştı, günlük hayatında kullanmaya başladı. Elektrikli tramvayın ardından ilk kez 1895’te otomobil, II. Meşrutiyet sonrasında ise yine İstanbul’da telefon ve telgraf kullanılmaya başlandı. Bu dönemde demir yolu ağı geliştirilmeye çalışıldı.
Daha önce vakıfların idaresinde yapılan eğitim, sağlık ve ulaşım gibi hizmetler devletin görevi alanı içine girdi.