Çevrimdışı
OSMANLILARDA YÖNETİM, ASKERÎ TEŞKİLAT VE EĞİTİM
1. OSMANLILARDA YÖNETİM
a. Merkezî Yönetim konu anlatımı için tıklayınız.
b. Taşra ve Eyalet Yönetimi
- Osmanlı Devleti'nde başkentin dışındaki tüm topraklar taşra olarak adlandırılmıştır.
- Taşra teşkilatının temelini tımar sistemi oluşturmaktaydı.
- 15 ve 16. yüzyıllarda güçlü bir şekilde uygulanan tımar sistemi, ekonomik yapıyı, askeri teşkilatı ve vergi düzenini de sağlamıştır.
- 16. yüzyılda büyük bir devlet haline gelen Osmanlı Devleti, topraklarını yönetim birimlerine ayırdı.
- Osmanlı Devleti'nde taşra idaresi; kay, kaza, sancak, eyalet şeklinde teşkilatlanmıştır.
- Bu taksimat sadece idari değil, aynı zamanda askeri idi.
- Köylerde yönetici köy kethudası idi. Güvenlik işlerine yigitbaşı bakardı.
- Kasabalarda kadılar yöneticilik yapardı. Kazaların güvenliğinden subaşı sorumluydu.
- Sancakları da sancak beyi idare ederdi.
- Eyaletleri yöneten, hükümdarın temsilcisidir.
- Beylerbeyi, Paşa Sancağı denilen vilayet merkezinde otururdu.
- Anadolu Beylerbeyliği'nin merkezi Kütahya, Rumeli Beylerbeyliği'nin merkezi Manastır idi.
- Sınırlar genişledikçe beylerbeyliklerinin sayısı da artmıştır.
- Beylerbeyi, kendi oluşturduğu divanda bölgesindeki meseleleri görüşürdü .
- Savaş zamanında, emrindeki sancak beylerini ve tımarlı sipahileri alarak emredilen yerde orduya katılmak zorundaydı.
- Osmanlı Devleti'nde eyaletler üç gruba ayrılmıştır:
- Tımar sisteminin uygulanmadığı eyaletlerdir.
- Toplanan vergiyle eyaletlerdeki görevlilerin maaşları ödenir, kalan bölüm hazineye gönderilirdi.
- Trablusgarp. Tunus, Cezayir, Mısır, Bağdat, Yemen ve Habeş eyaletlerinde bu sistem uygulanmıştır.
- Tımar sisteminin uygulandığı eyaletlerdir.
- Toprakları, has zeamet ve tımarlara ayrılmıştı.
- 16. yüzyılda Rumeli; Bosna. Temaşvar, Budin, Egri, Anadolu; Zülkadriye, Trabzon, Şam, Halep, Hakka, Diyarbakır, Van, Kars. Kıbns ve Kefe eyaletlerinden oluşuyordu.
- İç işlerinde serbest, dış işlerinde Osmanlı Devleti'ne bağlıydılar.
- Yöneticileri padişah tarafından bölgenin ileri gelenleri arasından atanırdı.
- Kırım Hanlığı, Eflak, Boğdan, Erdel ve Hicaz, Raguza ve Sakız cumhuriyetleri bu statüye dahildi.
- Yıllık belli bir miktar vergi verirlerdi. Savaş zamanı yardımcı kuvvet olarak asker göndermek ile yükümlüydüler.
- Kırım Hanlığı ve Hicaz Emirliği vergi vermezdi.
- Hicaz Emirliği, şerif adı verilen peygamber soyundan gelen kişilerce yönetilirdi.
- Hicaz Emirliği'nin savaş zamanı asker gönderme yükümlüğü yoktu.
- Taşra yönetimindeki beylerbeyi veya sancakbeyi kadı ikilisinin yönetimi altında halkın sosyal ve ekonomik faaliyetlerinin yürütülmesi için birçok görevli bulunuyordu.
- Padişah tarafından görevlendirilen bu kişiler hazineden maaş almazlar, reayadan gördükleri hizmete karşılık
kanunlarda belirtilen vergi, resim ve harçlar alırlardı. - Böylece resimler toplanır ve verginin alınmasma neden olan görevler yerine getirilirdi.
- Taşrada muhtesip, kapan eminleri, beytülmal emini ve gümrük eminleri gibi görevliler bulunuyordu.