Osmanlı Adaletine Hoş Bir Örnek

10 asıra yakın dünya siyasetine yön veren milletimizin sadece siyasete yön vermekle kalmadığı arşiv belgelerinin gün yüzüne çıkmasıyla daha iyi anlaşılıyor.

Bu günlerde tarih kitapları en çok satanlar arasında yer alıyor. İnsanımız okudukça, köklerini daha güçlü hissediyor. Ne denli engin bir kültüre sahip olduğumuzu görüyor. Tarihimizde kara sayfa yok denirken verilen örneklerden birisi o kadar önemli ki…

Prof.Dr.Vahdettin Ergin'in arşiv araştırmaları sırasında bulduğu osmanlı toplumunun yapısını ve devletinin zihniyetini gösteren bir belge tarihimizin ve o tarihi oluşturan atalarımızın ne kadar duyulacak işler yaptığını gözler önüne serdi.1857 tarihli belgede şöyle deniyor:

Yük beygirlerinin haftada bir gün tatilleri var. Cuma günleri çalıştırılmaları yasak. 1857'de bir takım suistimaller olmuş ki bu konuda, devlet bir hatırlatma ihtiyacı hissetmiş.Diyor ki :
"Öteden beri yük beygirlerinin haftanın bir günü tatil yapmaları adet olduğu halde, bazı kimseler son zamanlarda bu kurala uymuyorlar"
Evet bu belgeden de anlıyoruzki Osmanlı insan haklarında ulaştığı zirveyi hayvanlardan da esirgememiş.

Yüzyıllardan beri Osmanlı'da yük hayvanlarının haftada bir gün dinlenme hakları var.

Halbuki 19. yy'da Avrupa'da insanlar günde 16 saat çalışıyor, madenlerde ölüyorlardı!

Yine arşiv belgelerinden öğreniyoruzki Osmanlı hayvan hakları konusunda başka tedbirleride uygulamaya sokmuş:

İzin günlerinde bu hayvanlara sahipleri de binmesin diye, semerlerinin çivili olmasına karar verildi.
Yani bizim tarihimizde birilerinin iddia ettiği gibi kara sayfa yok. Hayvanlara böyle bakan bir toplumun, bir devletin insanlara bakış açısı da çok farklı olur.
alıntıdır.

Mutlaka yemistir, yememis olan mukemmel devlet olamaz zira. Duygusal degil, objektif yaklasmali. Boyle guzel orneklerle genellemeye varilamaz, netekim Osmanli topraklarin da pek cok halk ayaklanmasi olmustur, gocerlere etrak-i bi idrak denmistir. Hersey gulluk glistanlik olsa, halk neden isyan etsin? Ustelik burada bahsi gecen 600 yillik bir devlet.

Bana da yanıtta çok duygusal davranılmış gibi geldi. Orta da bir soru ve buna örnekle verilmiş bir cevap var. Genelleme cümlesi ise şu

Yani bizim tarihimizde birilerinin iddia ettiği gibi kara sayfa yok. Hayvanlara böyle bakan bir toplumun, bir devletin insanlara bakış açısı da çok farklı olur.

Genişletmek için tıkla ...

Altı çizili cümleden bir tek yargı çıkarıyorum ben Ermeni soykırımı.

Yani yazının tamamından "sineği bile incitmeyen adam nasıl insan ölüdürür" türünde bir söylem var.

erkut ' Alıntı:

gocerlere etrak-i bi idrak denmistir.

Genişletmek için tıkla ...

Bu cümlede subjektif bana göre. Bakınız Kaymakam Eyüp Sabri Kartal nasıl açıklıyor "Etrak-ı bi-idrak" ;Yarı Farsça yarı Arapça kökenli bir söyleyiş olup sadece Türkler tarafından kullanılır ve "İdraksız Türkler" demektir. Osmani kültürde tevazuu (kendini alçaltma) vardır. Biz sizin büyüklüğünüzü idrak edemiyoruz gibi bir referans vardır. Netekim Osmani'ler Kayılar'lılar kendileri dışındaki her milleti değişik ünvanlarla iltifat etmişlerdir. Mesela ; Ermenilere Millet-i Sadıka , Kürtlere nim-seyyid , Araplara nesli peygamberi veya doğrudan seyyid, rumlara ,siz ne asil milletsiniz bize Kur'an'da bir ayet bile yok size koskoca Rum Suresi var , demişlerdir. Peki siz kimsiniz? deyince biz etrak-ı bi idrak'ız derlermiş (Ama bu arada imparatorluk idare ederlermiş ,herkese iltifat ederek .) ve necisiniz? denince kendilerini gösterek acizane bendeniz (yani farsça köleniz demek) eşi için de bu da cariyeniz (bu da kadın köleniz) , size ne getirsinler, derlermiş. Bir kavme hadim olan, o kavmin efendisi olur, derlermiş. Bu kullanım el an büyük tüccarlarda da vardır , işler nasıl deseniz? trilyonları çeviren işadamları "fakirhane de idare ediyoruz, işte" diyorlar.

Netice olarak ilk mesaj için yapılabilecek eleştiri başlık ile konunun uyuşmamasıdır. "Osmanlı Adaletine Hoş Bir Örnek" daha uygun olur kanımca.

İlteriş ' Alıntı:

Bana da yanıtta çok duygusal davranılmış gibi geldi. Orta da bir soru ve buna örnekle verilmiş bir cevap var. Genelleme cümlesi ise şu

Yani bizim tarihimizde birilerinin iddia ettiği gibi kara sayfa yok. Hayvanlara böyle bakan bir toplumun, bir devletin insanlara bakış açısı da çok farklı olur.

Genişletmek için tıkla ...

Altı çizili cümleden bir tek yargı çıkarıyorum ben Ermeni soykırımı.

Yani yazının tamamından "sineği bile incitmeyen adam nasıl insan ölüdürür" türünde bir söylem var.

erkut ' Alıntı:

gocerlere etrak-i bi idrak denmistir.

Genişletmek için tıkla ...

Bu cümlede subjektif bana göre. Bakınız Kaymakam Eyüp Sabri Kartal nasıl açıklıyor "Etrak-ı bi-idrak" ;Yarı Farsça yarı Arapça kökenli bir söyleyiş olup sadece Türkler tarafından kullanılır ve "İdraksız Türkler" demektir. Osmani kültürde tevazuu (kendini alçaltma) vardır. Biz sizin büyüklüğünüzü idrak edemiyoruz gibi bir referans vardır. Netekim Osmani'ler Kayılar'lılar kendileri dışındaki her milleti değişik ünvanlarla iltifat etmişlerdir. Mesela ; Ermenilere Millet-i Sadıka , Kürtlere nim-seyyid , Araplara nesli peygamberi veya doğrudan seyyid, rumlara ,siz ne asil milletsiniz bize Kur'an'da bir ayet bile yok size koskoca Rum Suresi var , demişlerdir. Peki siz kimsiniz? deyince biz etrak-ı bi idrak'ız derlermiş (Ama bu arada imparatorluk idare ederlermiş ,herkese iltifat ederek .) ve necisiniz? denince kendilerini gösterek acizane bendeniz (yani farsça köleniz demek) eşi için de bu da cariyeniz (bu da kadın köleniz) , size ne getirsinler, derlermiş. Bir kavme hadim olan, o kavmin efendisi olur, derlermiş. Bu kullanım el an büyük tüccarlarda da vardır , işler nasıl deseniz? trilyonları çeviren işadamları "fakirhane de idare ediyoruz, işte" diyorlar.

Netice olarak ilk mesaj için yapılabilecek eleştiri başlık ile konunun uyuşmamasıdır. "Osmanlı Adaletine Hoş Bir Örnek" daha uygun olur kanımca.

Genişletmek için tıkla ...

İnsanların konuşarak ve bilgilerini paylaşarak daha güzel yerlere vardığının bir kanıtı. Ne yapalım Erkut için diyecek bir sözüm yok, başkasına hiç yok başlık değşir ama insanlar çok zor... Ben fikrime saygı gösterilmedi, bu konu yanlış, olur mu böyle şey denilip yerden yere vurulacağına daha mantıklı örnekler verilip konu açılabilir.

Bu arada sayın İlterş'e Teşekkürler. Fikrimi paylaşması ile değil böyle düşünmeyin yaklaşımı ile ilgilidir.

Ynt: Osmanlı Adaletine Hoş Bir Örnek

Osmanlı'da yük beygirlerine önem verilirken,kölelik ancak 1847'de Abdülmecit döneminde resmen yasaklandı.İllegal olarak ta II.Abdülhamit dönemine kadar sürdü.Ha,diğer devletlerde kölelik yok muydu,vardı bu yazıda Osmanlı'dan bahsedildiği için diyorum...Osmanlı ya da başka herhangi bir devletin kara sayfası yok demek çok iddialı bir laftır...Çok iyi şekilde bilmek ve incelemek gerekir...Ben bunu ortaya atıyorum,millet inanacak demekle olmaz...

Ynt: Osmanlı Adaletine Hoş Bir Örnek

Anlamadığım noktalardan biri şu. Osmanlı mevzu bahis olunca neden bu kadar acımasız eleştiriler oluyor?
Tamam Osmanlı'nın hataları olabilir. (köleliği saymıyorum) Ama her hata kara leke midir? Yani Osmanlı toplumunda köleliliğin olması gibi. Haremdeki kadınlar, kapıkulları köle midir, değil midir? konusuna hiç girmiyorum. Ama Osmanlı toplumunda köle ve köle ticareti serbesttir. Konaklarda köleler vardır. (Bu köleler ile Avrupada'ki köleleri karşılaştırmak gerekir. Osmanlı'da köle sahibi kölesine iyi davranmakla yükümlüdür.) Ama bu kara leke değildir ki. Bana bugünün koşullarına göre 19. yy (veya daha öncesi) değerlendiriliyor gibi geliyor.
Köleliğin 1847 yılında Osmanlı'da yasaklanması doğru bilgi. Peki olaya birde şu açıdan bakalım Osmanlı'nın dünyada köleliği yasaklayan 2. devlet. Bakınız resim değişti.

Ynt: Osmanlı Adaletine Hoş Bir Örnek

Benim amacım ne Osmanlı'yı ne de başka bir Türk Devleti'ni acımasızca eleştirmek değildi...Niyetim öyle olsaydı,haklısınız derdim...Ama Osmanlı hak yer miydi sorusu sorulunca en basit örnek olarak köleliği verdim...Aklıma köle pazarları geldi...Tarihte bir tek Osmanlı Devleti yok.Hiç bir devlet yoktur ki tarihte ve günümüzde hak yememiş olsun...

Osmanlı niye bu kadar acımasızca eleştiriliyor denmiş...Peki neden bu kadar kutsallaştırılıyor ben de onu merak ediyorum...

Ynt: Osmanlı Adaletine Hoş Bir Örnek

Sayin docmd5tr mesajima fazla alinmis, aslinda problem yazili iletisimde, eger yuz yuze konussak ses tonumdan ve vurgulamalarimdan, gaddarca elestirmedigim anlasilirdi herhalde. Boyle durumlarda "gulucuk/smiley" kullanarak yazimi daha sevimli yapmaya calisiyorum (ustte ki mesajim gibi)

Ben de Tarih.20 hocamla ayni fikirdeyim, benim de istegim Osmanliyi yerden yere vurmak degil, sadece tarihe objektif yaklasmaya ugrasiyorum.

Ynt: Osmanlı Adaletine Hoş Bir Örnek

erkut ' Alıntı:

aslinda problem yazili iletisimde

Genişletmek için tıkla ...

Haklısınız.
Yanlız kutsallaştırmayada karşıyım.
Ta en başından beri bana cevap çok sert gelmişti. Onu da yukarıdaki alıntı kısmım çözmüş.

Ynt: Osmanlı Adaletine Hoş Bir Örnek

hocam ben derdimi sizlere anlatamıyorum galiba ben Osmanlıyı alıp göklere çıkartmak istemedim yazımda her yazıda yanlı yaklaşıldığı söeylenmiş, anlamadım bu kasıt yazıya mı bana mı? Benim orada verdiğim sadece bir konu idi. Başlıkla yazı uyuşamış olabilir. Eleştiri okları hemen yöneltileceğine ki yine tekrarlıyorum burada benim Osmanlıyı göklere çıkartmak gibi bir derdim, kimseyle uyumsuz olmak gibi bir sıkıntım ve amacımda yok. Sadece bir konu verdim. Sizlerde burada yanlış olan yeri belirtebilirdiniz. Hep bereber düzeltirdik. Hala Anlamış değilim bende yeri geldiğinde Osmanlıyı eleştiririm. Ancak yeri geldiğinde. Bilmem anlatabildim mi? Burada tartışıyoruz. Bu durum bizim ve sitemiz açısından pek iyi değil rica etsem artık İlteriş bu yazıyı taşıyabilirmi? Selametle

Ynt: Osmanlı Adaletine Hoş Bir Örnek

docmd5tr hocama ithafen yazıyorum.Hocam eleştiri okları hemen yöneltileceğine....demişsiniz.Eleştiri olur,tarih eleştirilebilir...Eleştiri şahsınıza değil,yazılan konuyadır.Kaldı ki tahminim,bu yazınız bir alıntı...Yani asıl yazana ve onun gibi düşünenlere eleştiri yapılıyor...Burası bir forum sitesi...Bence amaç sadece yazı yüklemek değil,ölçüler dahilinde fikir tartışması da yapmak olmalı...Öyle olmazsa bireyler kendini nasıl geliştirebilir?...Lütfen bu kadar alıngan olmayın...Haaa,ben yazıyı yükledim,tartışılmasını istemiyorum derseniz o başka...

Osmanlı Devleti benim için kurulan onlarca Türk devletinden birisidir.En gelişmişidir o ayrı...Osmanlı'nın ilk dönemlerini eleştirmiyorum...Ama son dönemleri,yakın tarihimizi etkilediği için belki tepkiliyim...Ama tekrar demek istediğim Osmanlı bile eleştirilemez değildir...Fikrimce göklere çıkartmanın da bir anlamı yoktur...